Foydali qazilma konlarini razvedka qilishning asosiy

 
 
 
 

---

16 
 
 
 
 
Suv omborlarining konfiguratsiyasi bo‘yicha turlanishi: Suv omborlari 
shakllari xilma xil bo‗lib, cho‗zinchoq ensiz havzalardan tortib, kengaytirilgan 
ko‗pburchaklar, noto‗g‗ri ellipslarga yaqinlashgan shakllarda bo‗lishi mumkin. 
Suv omborlarida loyqa-cho‗kindilar miqdori ularning geografik joylashivuga 
ko‗ra xar xil omillar ta‘sirida shakllansa, loyqa-cho‗kindilar to‗planishi havzaning 
konfiguratsiyasiga 
(shakliga) 
bog‗liq 
ravishda 
kechadi. 
19 
Tekistlik va pasttekisliklardagi suv omborlari asosan shakliy ko‗rinishdan 
bir muncha murakkab konfiguratsiyaga ega bo‗lsa, tog‗oldi hududlarda joylashgan 
suv omborlarning konfiguratsiyasi judda murakkab shaklda bo‗lmaydi va aksincha 
tog‗li hududlardagi suv omborlariga nisbattan konfiguratsiya jihatidan oddiyroq 
ko‗rinishida bo‗ladi. Suv omborlarining plandagi ko‗rinishi har doim ham doimiy 
ko‗rinishini aks etmaydi. Ularning shakli va ko‗plab morfometrik ko‗rsatkichlari 
(bo‗yi, eni, chuqurligi) ko‗p hollarda va uzluksiz suv sathining o‗zgarishiga 
bog‗liq 
ravishda o‗zgarib turadi. Suv omborlarining shakliy klassifikatsiyasi turlicha ya‘ni 
havzasi tor va uzun, ko‗lsimon va qayirsimon, murakkab konfiguratsiya shakllarda 
bo‗ladi. 
Suv omborlarining hajmi, maydoni va chuqurligi (parametrlari) bo‘yicha 
turlanishi: Suv omborlarini xarakterlovchi ko‗rsatkichlar ichida eng muhimlari 
hajm va suv yuza maydoni sanaladi. Aynan shu parametrlar orqali uning atrof- 
muhitga ta‘siri belgilanadi. Har xil suv omborlarining o‗lchamlarini solishtirish 
uchun ularning parametrlari, me‘yoriy dimlangan sathi (MDS) va o‗lik suv sathi 
(O‗SS) olinadi. Ko‗l – suv omborlarda esa faqatgina suvning yuqori qatlami 
(foydali hajm) hisobga olinadi. Suv omborlari o‗lchamlar, ya‘ni hajm va suv yuza 
maydoni bo‗yicha turli klassifikatsiyalarga, jumladan, ulkan, yirik, katta, o‗rta, 

---

17 
kichik va mayda suv omborlariga bo‗linadi. Ulkan suv omborlarining to‗liq hajmi 
50 km3 dan va suv yuzasi maydoni esa 5000 km2 dan katta bo‗ladi. Yirik suv 
omborlarining to‗liq hajmi 10 km3 dan 50 km3 gachani va suv yuzasi maydoni esa 
500 km2 dan 5000 km2 gachani, katta suv omborlarining to‗liq hajmi 1 km3 dan 
50 
km3 gachani va suv yuzasi maydoni esa 100 km2 dan 500 km2 gachani, o‗rtacha 
suv omborlarining to‗liq hajmi 0,1 km3 dan 1,0 km3 gachani va suv yuzasi 
maydoni esa 20 km2 dan 100 km2 gachani, kichik suv omborlarining to‗liq hajmi 
0,01 km3 dan 0,1 km3 gachani va suv yuzasi maydoni esa 2,0 km2 dan 20 km2 
gachani tashkil etsa, mayda suv omborlarining to‗liq hajmi 0,01 km3 dan kichik va 
suv 
yuzasi 
maydoni 
2,0 
km2 
dan 
kichikni 
tashkil 
etadi.