Gapirish ko`nikmasini rivojlantirishda interaktiv metodlarning o`rni

5. Chet tillarini o'qitishning zamonaviy metodlari

Insoniyat tarixi davomida juda ko'p turli xil ta'lim usullari ishlab chiqilgan bo'lib, ularni ikkita asosiy guruhga bo'lish mumkin: an'anaviy va zamonaviy noan'anaviy usullar. Ularning paydo bo'lish tarixi, rivojlanishi va asosiy qoidalari haqida hammamiz bilamiz. Chet til madaniyatini ta’lim maqsadi sifatida targ‘ib qilish ushbu maqsadga eng samarali va oqilona erishishni ta’minlaydigan yangi uslubiy tizim yaratish zarurligi masalasini ko‘tardi.

Muvofiq:

• 
  Kommunikativ usul
  
• 
  Intensiv usullar
  
• 
  Muammoli usul
  
• 
  Modulli trening
  
• 
  Loyiha usuli
  
• 
  Masofaviy usullar
  

Axborot portlashiga olib kelgan ilmiy-texnikaviy inqilob va yuqorida qayd etilgan fan va texnikaning turli sohalaridagi mutaxassislarning xalqaro ilmiy-texnikaviy aloqalarni bevosita amalga oshirishga jalb etilishi, buning sezilarli o'sishi va kengayishi bilan birga keladi. madaniy va ishbilarmonlik aloqalari, bularning barchasi chet tilini bilish xarakteriga bo'lgan o'ziga xos talablarni taqdim etdi va shu bilan yangi o'qitish usullarining, xususan, chet tillarining ba'zi tamoyillari va parametrlarini belgilab berdi.
Kommunikativ usul

• 
  til malakasi
  
• 
  ijtimoiy lingvistik kompetentsiya
  
• 
  Diskursiv kompetentsiya
  
• 
  "Strategik" kompetentsiya
  
• 
  ijtimoiy kompetentsiya
  

Kommunikativ ta'lim usulining o'ziga xos xususiyati o'quv jarayonini o'z tabiatiga ko'ra haqiqiy muloqot jarayoniga yaqinlashtirishga urinishdir.
Kommunikativ usul til muloqot uchun xizmat qiladi degan g'oyaga asoslanadi va shuning uchun tilni o'rgatish maqsadi kommunikativ kompetentsiya bo'lishi kerak, unga quyidagilar kiradi:
lingvistik kompetentsiya (nutq bayoni shaklida foydalanish uchun lingvistik materialni bilish),
- sotsiolingvistik kompetentsiya (foydalanish qobiliyati). til birliklari aloqa holatlariga ko'ra),
- diskursiv kompetentsiya (kommunikativ ahamiyatga ega nutq shakllari doirasida individual bayonotlarni idrok etish va yaratishda izchillikni tushunish va unga erishish qobiliyati);
- "strategik" kompetentsiya (til faoliyatining ijtimoiy va madaniy konteksti bilan tanishish darajasi),
- ijtimoiy kompetentsiya (boshqalar bilan muloqot qilish qobiliyati va tayyorligi).
Chet tillarini o'qitishning kommunikativ usuli dunyodagi eng mashhur hisoblanadi.
Kommunikativ metodning konseptual tamoyillari

• 
  1) ta'limning kommunikativ yo'nalishi.
  
• 
  2) funktsiya va shaklning o'zaro ta'siri
  
• 
  4) o'quv materiallarining haqiqiyligi
  
• 
  5) vaziyatlilik tamoyili
  
• 
  7) o'qitishning shaxsga yo'naltirilgan yo'nalishi.
  
• 
  8) muvofiqlik fikr-mulohaza.
  

Kommunikativ o'qitish usuli tushunchasi quyidagi tamoyillarga asoslanadi:

1) ta'limning kommunikativ yo'nalishi. Sinfda tilni muloqot vositasi sifatida o'rgatish nazarda tutilgan va printsipni amalga oshirish sharti motivatsiya, maqsadlilik, axborot mazmuni, vaziyatlilik va sheriklik xarakteri kabi parametrlarni aks ettiruvchi muloqot orqali o'rganish edi. aloqa ishtirokchilarining o'zaro ta'siri.
Prinsipni amalga oshirish uchun undan keng foydalanish taklif qilindi rolli o'yinlar, loyihalar, audiovizual vositalar;
2) funktsiya va shaklning o'zaro ta'siri. Ushbu tamoyilga ko'ra, talabalarning til vositalarining kommunikativ foydalanish dinamikasidagi funktsional maqsadini tushunishlari ko'zda tutilgan;
3) og'zaki va yozma muloqotning barcha shakllari bo'yicha o'zaro bog'liqlik;
4) o'quv materiallarining haqiqiyligi. Ona tilida so'zlashuvchilar tomonidan tuzilgan va ta'lim maqsadlari uchun mo'ljallanmagan haqiqiy matnlardan ta'limning dastlabki bosqichida gazeta materiallari, kino fragmentlari, fonogrammalar, badiiy va ilmiy-ommabop adabiyotlar matnlaridan foydalanish tavsiya etildi;
5) vaziyatlilik tamoyili. Muloqotni o'rganish o'quvchilar tomonidan ona tilida so'zlashuvchilar o'rtasidagi munosabatlarning xarakterli tizimi sifatida qabul qilingan vaziyatlar asosida amalga oshiriladi;
6) axborot bo'shlig'i yoki axborot bo'shlig'i printsipi.
Ushbu tamoyilni amalga oshirish talabalarning o'zaro ta'sirini shunday tashkil etishdan iboratki, ularning nutq harakatlarining asosiy motivi kommunikativ vazifani hal qilish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni olish va muhokama qilinayotgan muammoga munosabatini bildirishdir. Printsipning mohiyati aloqaning axborot bo'shlig'i sharoitida sodir bo'lishini anglatadi: kommunikantlardan birining bilimi, ma'lumotlari boshqalarga noma'lum bo'lib, bu muloqotni rag'batlantiradi, bu bilim va olingan ma'lumotlar miqdoridagi bo'shliqni bartaraf etish istagini keltirib chiqaradi;
7) o'qitishning shaxsga yo'naltirilgan yo'nalishi. Usuldan foydalangan holda ishda markaziy shaxs o'quv guruhidagi sinfdoshlari bilan faol ishlaydigan, rolli o'yinlar va loyihalarda qatnashadigan talabadir. Shu bilan birga, o'quv jarayonining ijodiy tabiati barcha o'quvchilarning material tanlashda, darsni yoki rolli o'yin kursini rejalashtirishda faol ishtirok etishida namoyon bo'ladi;
8) fikr-mulohazalarning adekvatligi. Dars davomida aloqani buzmaydigan xatolarni tuzatish ta'minlanadi. Kompensatsion kompetensiyaga ega bo`lish o`quvchilarning muloqot jarayonida qiyin vaziyatdan chiqib ketishining muhim shartidir.
Ko’nikma – mashq qilish natijasida yuzaga kelgan xatti – harkatlarning avtomatlashgan usuli.Fiziologik jihatdan ko’nikma bosh miyaning katta yarim sharlari po’stlog’ida hosil bo’lib, vaqtinchalik nerv bog’lanishlarning barqaror tizimining funksiyasini ta’minlaydi. Dinamik–streotiplarni yaratish sharoitlari bir vaqtning o’zida avtomatlashgan akt bilan murakkab analitik – sintetik faoliyatni yuzaga keltiradi. Buning natijasida nafaqat ko’nikmalar, balki malakalar ham yuzaga keladi. 
Malaka–oldinga qo’yilgan maqsad va xatti–harakat sharoitidan kelib chiqadigan muvaffaqiyatli harakatlar usulidir.
Malakalar xatti–harkatning maqsad va konkret shart– sharoitlariga tegishli bo’lgan holda doimo suyanadi. Odam ishni qanchalik yaxshi bilsa, uni shunchalik malakli amalga oshiradi va undan foydalanadi. Ko’nikma va malakalr xatti–harkat uslubi bo’la turib, ma’lum faoliyat turiga qarab ishlab chiqarish, o’quv, ijtimoiy, sport, tashkiliy, texnik faoliyat,ilmiy faoliyat, san’at sohasidagi ko’nikmalar va boshqalar bo’lishi mumkin. Lekin, barcha faoliyat turlarida qo’llaniladigan ko’nikma va malakalr mavjud: bular harkat, sensor, aqliy ko’nikma va malakalardir.