G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

here saqlanib qoladi:
He said that his brother 
worked here.
U akasi shu yerda ishlashini aytdi.
Agar ko‘chirma gap akasi ishlayotgan joydan (shahardan, mamla katdan) 
boshqa joyda o‘zlashtirma gapga aylantirilayotgan bo‘lsa, here so‘zi there 
bilan almashtiriladi:
He said that his brother 
worked there.
U akasi o‘sha yerda ishlashini aytdi.
2) He said, «I like this book».
U dedi: «Men bu kitobni yoqtira-
man».
Agar ko‘chirma gapni o‘zlashtirma gapga aylantirayotganimizda kitob 
qo‘l ostida, yaqin joyda bo‘lsa this o‘zgarmay qoladi: 
He said that he liked this book.
U bu kitobni yoqtirishini aytdi.
Agar o‘zlashtirma gapga aylantirayotganimizda kitob qo‘l ostida, yaqin 
joyda bo‘lmasa this that bilan almashtiriladi:
He said that he liked that book.
U o‘sha kitobni yoqtirishini aytdi.
3) He said, «I saw Nancy 
yesterday».
U dedi: «Men Nansini kecha ko‘r-
dim».
Agar ko‘chirma gap o‘sha kunning o‘zida o‘zlashtirma gapga aylantirilsa 
yesterday o‘zgarmay qoladi:
He said that he saw Nancy 
yesterday.
U Nansini kecha ko‘rganligini 
aytdi.
Agar ko‘chirma gap bir kundan keyin o‘zlashtirma gapga aylantirilsa, 
yesterday so‘zi the day before bilan almashtiriladi:
He said that he had seen 
Nancy the day before.
U Nansini bir kun oldin ko‘rgan-
ligini aytdi.
So‘roq gaplarni o‘zlashtirma gaplarga aylantirish
1. Agar ko‘chirma gaplar so‘roq gap bo‘lsa, ularni o‘zlashtirma gapga 
aylantirganda, ular to‘ldiruvchi ergash gaplarga aylanadi.
Ikki xil ko‘chirma so‘roq gaplar ustida to‘xtalib o‘tamiz:
a) who, which, whose, when, why, how many, how much, how long va 
boshqa so‘roq so‘zlar bilan boshlanuvchi maxsus so‘roq gaplar;
b) yordamchi fe’llar bilan boshlanuvchi umumiy so‘roq gaplar.
2. Maxsus so‘roq gaplarni o‘zlashtirma gaplarga aylantirganda quyi dagi 
o‘zgartirishlar qilinadi:
20 — M. G‘apporov

---

306
a) so‘roq belgisi tushirib qoldiriladi;
b) so‘roq gap tartibi darak gap tartibiga aylantiriladi;
c) kesim (yordamchi, modal va asosiy fe’l) egadan keyinga qo‘yiladi;
d) so‘roq gap boshida kelgan so‘roq so‘z yoki so‘zlar bosh gapdan keyin 
kelib, uni ergash gap bilan bog‘lash uchun xizmat qiladi;
e) va darak gaplarni o‘zlashtirma gaplarga aylantirishdagi boshqa o‘z-
gartirishlar qilinadi.