Gdds dqaf category Templates

2.4 Hisobga olish asoslari 
2.4.1 Baholash 
Oqimlar va zahiralarni hisobga olishda foydalaniladigan qiymatni baholash qoidalari to‘laligicha 
MHT-2008 tahririyatiga mos keladi: 
• Bozor mahsulotlarining qiymati asosiy baholarda aks ettiriladi; 
• O‘z iste’moli uchun mahsulotlar ishlab chiqarish hajmi bozor baholariga tenglashtirilgan 
narxlarda baholanadi; 
• Xorijiy valyutadagi operatsiyalar bozorda jarayonni amalga oshirish vaqtidagi o‘rtacha 
almashinuv kursi orqali qayta hisoblanadi; 
• MHTda iqtisodiy operatsiyalarni hisobga olish, asosan, operatsiyalarning amalga oshirish 
jarayonidagi hisoblangan narxlar (joriy narxlar) asosida amalga oshiriladi; 
• Nobozor tovarlar va xizmatlarni baholashda, agarda ularning bozor narxlari ma’lum bo‘lmasa, 
ishlab chiqarishga xarajatlari orqali yoki shu kabi tovarlar va xizmatlar uchun qo‘llash mumkin 
bo‘lgan bozor narxlaridan foydalangan holda baholanadi. Xususan, davlat boshqaruv xizmatlari 
va uy xo‘jaliklariga xizmat ko‘rsatuvchi notijorat tashkilotlar xizmatlari ishlab chiqarish 
xarajatlarini baholash orqali hisoblanadi. 
2.4.2 Hisobga olish asosi 
Operatsiyalar va oqimlar MHT tamoyillariga muvofiq hisoblash usuli yordamida hisoblanadi. 
Davlat boshqaruvi sektori bo‘yicha ma’lumotlar kassa xarajatlari usulida hisoblanadi. 
2.4.3 Yalpi/sof ko‘rsatkichlarni hisoblash tartib-taomillari 
YAIM yalpi asosda hisoblanadi, ya’ni yalpi qo‘shilgan qiymat ishlab chiqarish va oraliq iste’mol 
ayirmasiga teng. Tarmoqlarning yalpi qo‘shilgan qiymati asosiy kapitalning iste’molini 
qo‘shgan holda hisoblanadi. 

---

3. Aniqlilik va ishonchlilik 
3.1 Birlamchi ma’lumotlar 
3.1.1 Birlamchi ma’lumotlarni yig‘ish asoslari 
Ishlab chiqarish usulida YAIMni baholash uchun ma’lumotlar manbai bo‘lib, quyidagilar xizmat 
qiladi: iqtisodiy faoliyat turlarining qisqa muddatli kuzatuvlari, kichik korxonalar, mikrofirmalar 
va yakka tartibdagi tadbirkorlarning tanlanma kuzatuvlari, uy xo‘jaliklari budjeti kuzatuvlari, 
korxonalar va tashkilotlarning tarkibiy kuzatuvlari, shuningdek, davlat budjetining ijrosi 
to‘g‘risida, bojxona va soliq organlari, budjetdan tashqari jamg‘armalarning moliyaviy 
ko‘rsatkichlari, Markaziy bank va boshqalarning ma’muriy ma’lumotlari. 
Choraklik statistik ma’lumotlar yirik korxonalarning to‘liq hajmda statistik hisobotlari hamda 
kichik korxona va mikrofirmalarning tanlanma kuzatuvi ma’lumotlari asosida shakllantiriladi. 
Choraklik va yillik baholashni amalga oshirishda hisobot davriga mos bo‘lgan statistika 
kuzatuvlari va korxonalarning moliyaviy hisobotlari ma’lumotlaridan foydalaniladi.