Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

Yillik oqim m e’yorini kuzatish m a’lumotlari yetishm aganda
hisoblash. 
Gidrologik hisoblashlarda oqim me'yorini aniqlashda 
quyidagi holatlarga e'tibor beriladi.
1-38
/

---

1. Agar oqim me'yorini hisoblash uchun kuzatish qatorining 
davom etishi yetarli bo'lm aydigan b o ‘lsa, qatorni uzaytiradigan 
usu llard an , b irin c h i n av b a td a , o ‘xshash stvor b ilan grafik 
bog'lanishlar tuziladi. Bunday bog'lanishlami topishda quyidagilarga 
e'tibor berish lozim: 
____
a) parallel kuzatish yillari soni 
r-Jrt
- 1 > 3 ifodaga mos holda 
10 dan kam b o ‘lmasligi kerak 
( r —
korrelyatsiya koeffitsienti);
b) gidrologik qatordagi yillik oqim sonlari yetarli bo'lmaganda, 
bog'lanishlar o ‘rtacha yillik suv sarflari b o 'y ich a emas, balki 
o 'rta ch a oylik suv sarflari bo'yicha tuziladi.
2. Agar tum andagi daryolar bir xil to'yinish sharoitiga ega 
bo'lsa, kuzatishlar qatori qisqa bo'lsada, ularni uzaytirish shart 
emas. Chunki O 'rta Osiyoning 1929 —1943 va 1940 - 1 9 5 2 - yil­
lar mobaynidagi barcha o 'n yilliklarda o'rta cha suv sarflari emas, 
balki o'rta cha oylik suv sarflari oqim me'yoridan b o r-y o ‘g‘i ±5% 
farq qilinishi isbotlangan.
3. Insonning xo'jalik faoliyati natijasida daryoning gidrologik 
rejimi o'zgargan bo'lsada, o 'rta c h a k o 'p yillik oqim miqdorini 
hisoblash m um kin, agarda bu o'zgarishlar m azkur stvorda ±5 
±10% dan oshmasa. Bu o'zgarishlar k o 'lam i gidrologik rejim 
o'zgargan va o'zgarmagan daryo stvorlari m a ’lumotlarini taqqoslab 
(masalan, bog'lanishni tuzib) aniqlanadi va aniqlangan oqim 
m e’yoriga tuzatm alar kiritiladi.
4. Bundan tashqari daryo havzasida o'zgarish bo'lganda oqim 
me'yorini aniq hisoblash uchun hududning suv balansi tuziladi 
va u asosida sodir bo'layotgan barcha o'zgarishlar yaqqol ko'rinadi 
va iloji boricha inobatga olinadi.