Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

M a ’lum otlar yetarli b o ‘lmagan holda o'zgaruvchanlik koef-
fitsientini aniqlash. 
Agar o'zgaruvchanlik koeffitsienti C v ni aniq­
lash kuzatish qatori yetarli b o i m a s a kuzatish qatorini uzaytirish 
usullaridan foydalaniladi.
Bunda o'zgaruvchanlik koeffitsientining ikkita yo'li mavjud. 
Birinchisi—bunda uzaytirilgan qator yillik suv sarflari bo'yicha 
Cv qiymatini hisoblash, ikkinchisi—o'rganilayotgan daryo stvori 
va o'xshash stvor suv sarflari o'rtasidagi bog'lanish to'g'ri chiziqli
(4.32)
140

---

bo'lsa, tiklangan q ator 
С
qiymatini o'xshash — stvor Cv dan 
foydalanib, V. I. Moklyak formulas! bo'yicha hosil qilish mumkin:
f N f
 
P’
Qoo'x 
(ЛЪЛ\
L
v,i
_ L 'v0.x 
q qi
’
(4.34)
bu yerda 
Q0
va 
Qnt
— o ‘xshash stvorda va tiklangan stvorda, N — 
yillar uchun o 'rta c h a
k o ‘p yillik suv sarflari. P — o'xshash 
stvor va tiklangan stvordagi o'r tacha yillik suv sarflari o'rtasidagi
grafik bog'lanishning burchak koeffitsienti 
С у,
ва 
Cyt
—yuqorida 
qayd etilgan stvorlarning m a ’lum yillar uchun o 'rta c h a yillik suv 
sarflarining o'zgaruvchanlik koeffitsienti.
O'zgaruvchanlik koeffitsienti C, insonning xo'jalik faoliyati 
t a ’sirida bo'lgan stvorlar uch u n hisoblanishi m um kin, am m o
suv xo'jaligi sharoitining o'zgarishi m azkur stvordagi o 'rta c h a
yillik suv sarflarini + 5 —10% dan ortiq t a ’sirini ko'rsatmasligi 
kerak.
Har qalay o'zgartirilayotgan rejimdagi stvorlar uch u n C, 
miqdorini hisoblaganda kuzatilgan o 'r ta c h a yillik suv sarflariga 
tuzatm alar kiritilishi kerak.