Guliston davlat universiteti

III. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari)
Fandan o’tiladigan mavzular va ular bo’yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti

T.r	Fanning bo’limi va mavzusi, ma’ruza mazmuni	Soatlar
		Jami	Ma’ruza	Amaliy mashg’ulot	Seminar
1.	Alisher N avoiy ijodining o’rganilishi	2	2
2.	Navoiyshunoslikning shakllanishi va taraqqiyoti	2		2
3.	Alisher Navoiyning hayoti va ijodiy faoliyati	2	2
4.	Tazkira, lug’at, tarixiy va badiiy asarlardagi Navoiy haqidagi ma’lumotlar	2		2
5.	Navoiyning lirik merosi. Ilk devon	2	2
6.	Navoiy devonlari	2		2
7.	“Xazoyin ul-maoniy” – lirik qomus sifatida	2	2
8.	Navoiy – g’azalnavis	2		2
9	Navoiy fardlari	2			2
10	Navoiy – ruboiynavis	2		2
11	Navoiy tuyuqlari	2			2
12	Navoiy – qit’anavis	2		2
13	Navoiy qasidalari	2			2
	ON
10	Xamsanavislik an’anasi va Alisher Navoiy “Xamsa”si	2	2
11	Sharq adabiyotida “Xamsa”chilik an’anasi	2			2
12	“Hayrat ul-abror” dostoni	4	2		2
13	“Farhod va Shirin” dostoni	4	2		2
14	“Layli va Majnun” dostoni	4	2	2
15	“Sab’ai sayyor” dostoni	4	2	2
16	“Saddi Iskandariy” dostoni	4	2	2
17	“Lison ut-tayr” – irfoniy doston namunasi sifatida	4	2	2
18	Navoiyning ilmiy merosi	2	2
19	Navoiy – tilshunos	2		2
20	Navoiy – adabiyotshunos	2		2
21	Navoiyning тарихiy asarlari	2	2
22	Navoiyning yodnomalari	2			2
23	Navoiyning ma’rifiy-ta’limiy diniy va tasavvufiy asarlari	2			2
24	“Nasoyimul muhabbat” tazkirasida tasavvuf masalalari	2	2
25	“Mahbub ul-qulub” asari	2			2
26	“Majolis un-nafois” tazkirasi	2			2
27	Navoiyga nisbat beriluvchi asarlar	2			2
28	Navoiy poetikasi	2			2
	ON
	YaN
Jami		76	28	24	24

2. 
   O’quv materiallari mazmuni
   

2.1. Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni
2.1.1. A.Navoiy ijodining o’rganilishi (2 soat).
Navoiyshunoslik tarixidan. XX asr o‘zbek navoiyshunosligi. Alisher Navoiy ijodining ilmiy mezonlar asosida o‘rganilishi. Navoiyshunoslik muammolari.
2.1.2. A.Navoiyning hayoti va ijodiy faoliyati (2 soat)
Shoir hayoti va ijodining manbalari. Navoiy haqida shoirning o‘z asarlaridagi ma'lumotlar. Xondamirning “Makorimul axloq”, Husayn Voiz Koshifiyning “Badoyi'ul vaqoe'” asarlari. Zamondoshlarining asarlarida, XVI-XIX asrlardagi tazkira, lug‘at, tarixiy va badiiy asarlarda keltirilgan ma'lumotlar.
2.1.3. Alisher Navoiy lirik merosi. Devonlari (2 soat)
Devonlari. Ilk devon. «Badoyi' ul bidoya» va “Navodirun nihoya» devonlari. Debochada devon tartib berish masalalari.
2.1.4. “Xazoyin ul-maoniy” – lirik qomus (2 soat)
Kulliyotining yaratilish tarixi, tarkibiy tuzilishi. Kulliyotdagi janrlar tartibi. “G‘aroyib us-sig‘ar» devoni. Mavzular doirasi, g‘oyalar va timsollar tizimi. “Navodiru-sh-shabob» devoni. Tasavvufiy va ramziy timsollarning qo‘llanilishi. “Badoyi'ul vasat» devoni. Devon tarkibidagi janrlar badiiyati. «Favoyidul kibar» devoni tarkibi. Aruz, qofiya va badiiy san'atlar jihatidan tahlil.
2.1.5. Xamsanavislik an’anasi va Navoiy “Xamsa”si (2 soat)
Xamsachilik tarixidan. Nizomiy Ganjaviy va Xisrav Dehlaviy “Xamsa”lari. Hirot adabiy muhitida xamsanavislik. Abdurahmon Jomiy “Xamsa”sining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari. Alisher Navoiy beshligi birinchi turkiy “Xamsa” sifatida.
2.1.6. “Hayrat ul-abror” dostoni (2 soat)
“Hayratul abror” dostonining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari. Tarkibiy tuzilishi, syujet tartibi va kompozitsiyasi, maqolat va hikoyatlar tahlili. Falsafiy va tasavvufiy talqinlar.
2.1.7. “Farhod va Shirin” dostoni (2 soat)
Dostonning muxtasar mundarijasi va timsollar olami. Farhod – ilohiy ishq yo‘liga kirgan soliki majzub timsoli. Shirin – ilohiy mazhar. Dostondagi ramziy timsollar. Dostonda tarixiylik va badiiylik. Doston badiiyati.
2.1.8. “Layli va Majnun” dostoni (2 soat)
«Layli va Majnun» – pok va yuksak muhabbat ifodasi. Asardagi bosh qahramonlar hayoti. Dostonning g‘oyaviy mundarijasi, timsollar olami. Majnun – ilohiy ishq yo‘lidagi majzubi solik timsoli. Dostondagi boshqa timsollar. Dostonning badiiy xususiyatlari.

9. 
   “Sab’ai sayyor” dostoni (2 soat)
   

Hikoyatlar tahlili. Shoh Bahrom timsoliga xos fazilat va ziddiyatlar. Dilorom –iste'dodli san'atkor, vafodor yor timsoli. Doston kompozitsiyasi. Asarning badiiy xususiyatlari.

9. 
   “Saddi Iskandariy” dostoni (2 soat)
   

“Saddi Iskandariy” – falsafiy-ta'limiy, ijtimoiy-siyosiy va ma'rifiy asar. Dostonining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari. Tarkibiy tuzilishi. Dostonda adolat timsoli.

9. 
   “Lison ut-tayr” dostoni (2 soat)
   

«Lisonut tayr» falsafiy-tasavvufiy doston sifatida. Doston tarkibidagi hikoyatlar. Dostonda tasavvuf falsafasi va axloqiga munosabat. Dostonning ramziy timsollari olami. Simurg‘ – najot timsoli.

9. 
   Navoiyning ilmiy merosi (2 soat)
   

Tilshunoslik asarlari. «Muhokamatul lug‘atayn»da ikki til mubohasasi. Arabcha izohli lug‘at «Sab'atul abhur» asariga munosabat. Alisher Navoiy – adabiyotshunos. «Majolisu-n-nafois» tazkirasida shoirlar talqini. «Mezonul avzon» aruz nazariyasiga bag‘ishlangan asar. “Mufradot”da muammo janriga doir masalalarning yoritilishi.

9. 
   Navoiyning diniy va tasavvufiy asarlari (2 soat)
   

A.Navoiy va islom dini. Shoir ijodida islomiy ma’rifat talqini. Shoir lirikasi va tasavvuf. Shoirning diniy-tasavvufiy asarlari tahlili.
2.1.14. Navoiyning tarixiy, yodnoma va turli mavzudagi asarlari (2 soat)
A.Navoiy – tarixnavis. Yodnomalar va ularning mundarijasi. «Xamsatul mutahayyirin» asarining mundarijasi. Asarda Jomiy timsoli. «Holoti Sayyid Hasan Ardasher», «Holoti Pahlavon Muhammad» asarlari. Tarixiy shaxslar talqini.


IV. Amaliy mashg’ulotlar bo’yicha ko’rsatma va tavsiyalar
2.2.1. Navoiy hayoti va ijodi zamondoshlari xotirasida (2 soat)
Navoiyshunoslikning paydo bo’lish omillari. Navoiyshunoslikning ilm sifatida shakllanishi va tarqqiyoti. Mustaqillik davri Navoiyshunosligi. Navoiy hayoti va ijodi zamondoshlari xotirasida.
2.2.2. Navoiy g’azallarining g’oyaviy-badiiy xususiyatlari (2 soat)
Navoiy lirikasi va g’azal janri taraqqiyoti. Shoir g’azallarining mavzu ko’lami, g’oyaviy-badiiy xususiyatlari.
2.2.3. “Hayratul abror” dostonida maqolat va hikoyatlar (2 soat)
“Hayratul abror” dostonining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari. Tarkibiy tuzilishi, syujet tartibi va kompozitsiyasi, maqolat va hikoyatlar tahlili. Falsafiy va tasavvufiy talqinlar.
2.2.4. “Farhod va Shirin” dostoni (2 soat)
Dostonning muxtasar mundarijasi va timsollar olami. Farhod – ilohiy ishq yo‘liga kirgan soliki majzub timsoli. Shirin – ilohiy mazhar. Dostondagi ramziy timsollar. Dostonda tarixiylik va badiiylik. Doston badiiyati.
2.2.5. “Layli va Majnun” dostoni. Tasavvuf masalalari (2 soat)
«Layli va Majnun» - pok va yuksak muhabbat ifodasi. Undagi bosh qahramonlar hayoti. Dostonning g’oyaviy mundarijasi, timsollar olami.