Guruh talabasi ning biorganik kimyo fanidan amaliy mashg’uloti namangan 2023

5-LABARATORIYA ISHI
Lipidlar olinishi va xossalariga xos reaksiyalar
_____________________
1-MAVZU: LIPIDLAR ALMASHINUVI
Lipidlar eng kontsentrlangan energiya manbai bo’lib, odam va hayvonlar energetik ehtiyojining 1/3 dan yarmigacha bo’lgan qismi yog’ va yog’simon moddalarning oksidlanishi hisobiga qoplanadi. Tirik organizm o’zining normal rivojlanishi uchun ovqatning muhim tarkibiy qismlari-vitaminlar, to’yinmagan yog’ kislotalarini asosan lipidlar bilan birgalikda oladi. Lipidlar biologik manbalar strukturaviy tarkibiy qismlarining asosini tashkil qiladi. Ular gidrofob xossaga ega bo’lganligi uchun organizmda bo’kmaydi, kam hajmni egallaydi, shu sababli rezerv energetik material sifatida to’planadi.
Lipidlar organizmda eng harakatchan moddalar bo’lib, hujayra, to’qima yoki butun organizm ehtiyojiga bog’liq ravishda parchalanib yoki sintezlanib turadi.
O’simliklarda, shuningdek hayvon va odamlarda ham yog’lar asosan uglevoddan hosil bo’ladi. Yog’larning to’planishi uglevodlarning kamayishiga olib keladi. Masalan, yong’oqning pishib yetilmagan mevalarida 3% yog’, 21% kraxmal, pishganlarida esa 62% yog’, 2,6% kraxmal topilgan.
Hozirgi kunda lipidlarning yangi gruppasi-prostaglandinlar organizmda endokrin bezlari funktsiyasini, nerv, yurak-tomir va ovqat hazm qilish sistemasi faoliyatini boshqaqarishi ma‘lum.


YOG’LARNING PARCHALANISHI VA HAZM BO’LISHI
Odam va hayvonlar organizmiga ovqat bilan tushgan lipidlarning assimilyatsiyasi ularning ovqat hazm qilish sistemasida parchalanib so’rilishidan boshlanadi. Hazm shirasidagi lipolitik fermentlar faqat emulgirlangan yog’larni parchalaydi.
Yog’larning parchalanishi va so’rilishida o’t suyuqligining ahamiyati katta. U yog’larni emulsiya holatiga o’tkazadi, oshqozon osti bezi lipazasini aktivlaydi, gidroliz natijasida hosil bo’lgan yuqori yog’ kislotalari bilan suvda eriydigan kompleks hosil qilib, ularning oson so’rilishini ta‘minlaydi.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________