Hacı Nərimanoğlu
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Amerikalıların gördükləri və yazdıqları
- Yəhudilərin gördükləri və yazdıqları
|
•
Aleksandra Qavrilovna Baranova: “ 51 yaşım var, Petroqrad sakiniyəm, Bakı şəhəri, Sisianovskaya küçəsi, 25 №-li evdə yaşayıram. Bu il (1918-H.A) mart ayının 20-də gecə erməni əsgərləri mənim mənzilimə soxuldular və mənim mənzilimi 13.150 rubl məbləğində qarət etdilər. Əşyaların siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə edilməsini xahiş edirəm. Müsəlmanlar evin divarını sökməklə həyətə keçid açaraq məni evdən çıxardılar, bundan sonra müsəlmanlar qonşu evlərdə daha 5 dəlik açaraq məni, mənim 32 yaşlı qızım Vera Georgiyevna Niyaşevskayanı, onun 5 yaşlı oğlu Aleksandrı, dayə Lyubovu, mənim 18 yaşlı qızım Ninanı, 3 nəfər qulluqçunu və 4 nəfər pansionçunu 9-10 yaşlı müsəlman oğlanlarını, 2 nəfər Əliyevləri, Qasımovu və Quliyevi evdən çıxarıb apardılar, hamımızı xilas etdilər. Bizi rus-tatar məktəbinə gətirdilər, burada bizi yedirtdilər. Yuxarıda göstərilən evdən əsgər olan erməni qızı Mariya Ayrumova atırdı. O, müsəlmanlara atəş açırdı. Mən öz əmlakımı yeni qiymətlərlə, yəni mart qiymətləri ilə dəyərləndirirəm.” İzahat oxundu. İmza. Komissiya üzvləri: Takinski, А.Kluge (imzalar). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 196.Sənəd № 57 •
Varvara Vasilyevna Antipova: “ 39 yaşım var, Bakı şəhəri, Kamenistaya küçəsi, 156 №-li evdə, 4-cü mərtəbədə yaşayıram. Bakıda mart qırğınları zamanı mən Kamenistaya küçəsi, 156 №-li evdə yaşayırdım və həmin günlər mənim mənzilimə dəstə-dəstə 50-60 nəfər erməni əsgəri gələrək axtarışlar aparırdılar. Onlar silah axtarırdılar. Onlar bir neçə dəfə gəlmiş və bizi tamamilə evdən çıxararaq şəhərin o biri başına, vağzal tərəfə qovmuşdular. Mən diz üstə ermənilərə və onların rəislərinə yalvarırdım, onların əlini öpürdüm və ağlayırdım ki, bizi mənzilimizdən və evdən qovmasınlar. Ermənilər mənim mənzilimdən köhnə qiymətlə 12.325 rubl məbləğində əşyalarımı qarət etdilər. İndiki vaxtda mənim əmlakımın bir neçə dəfə, qat-qat baha qiyməti vardır. Ermənilər tatar evi olduğu üçün bizim evi partlatmaq istəyirdilər və biz çətinliklə onları dilə tutduq ki, bizi müflis etməsinlər.” Oxundu. İmza. V.Antipova. Komissiya üzvü: А.Kluge (imza). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 211.Sənəd № 582. •
Şamaxı hadisələrinin şahidi olan və Bakı hökumətinin Stepan Lalayevə “geniş mandat” verdiyini bildirən P.Boçarov qeyd edirdi: “Bir gecə ərzində şəhər sanki yoxa çıxmışdı. Əhali məhv edilmişdi. Əraziyə Caparidzenin sədrliyi altında komissiya göndərildi. Şamaxının komendantı daşnak Paxlasin azad edildi və onun 11
qırğın zamanı fəaliyyətsizlik nümayiş etdirən dəstəsi ləğv edildi. Həmçinin daşnak Stepan Lalayev geri yollanıldı”. •
Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının üzvü A. Novatskinin rəhbərlik etdiyi qrupun hazırladığı məruzədən (ARDA. f. 1061, siy. 1, iş 95): “Daşnak Hamazaspın dəstələri Şamaxı qəzasının 120 azərbaycanlı kəndindən 86-sını qarət edib yandırmış, əhalisini qətlə yetirmişdi. Qəzanın 53 kəndində ermənilər qısa müddətdə 8027 nəfər azərbaycanlını öldürmüşdür. Şamaxı şəhərində 12 məhəllə məscidi, 800 illik tarixə malik “Cümə məscidi” yandırılmışdı. Qubada və qəzanın 122 kəndində qətliamın birinci günü şəhərdə 713 nəfəri, ikinci günü 1012 nəfər azərbaycanlını qətlə yetirmişlər. Quba şəhərində 3 minədək dinc sakin qətlə yetirilmiş, 105 ev və digər tikililər tamamilə yandırılmışdır. Gəncə ətrafında 272, Ağsu, Kürdəmir və Lənkəranda 130 yaşayış məntəqəsinin əhalisi vəhşicəsinə öldürülmüşdür...erməni silahlı dəstələrinin şəhərə daxil olması müsəlman əhalinin kütləvi surətdə qətli və onlar üzərində hər cür zorakılıq halları ilə müşayiət olunurdu. Ermənilər küçələrdə əllərinə keçən kişi, qadın və uşaqları amansızlıqla qətlə yetirdilər. Evlərə soxularaq südəmər uşaqlara belə rəhm etmir, onları analarının qucağındaca qılıncla doğrayırdılar....Kərbəlayı Məhəmməd Tağı oğlunun on dörd nəfərdən ibarət ailəsi bu cür qəddarlıqla qətlə yetirilmişdi. Məhəmməd Rəsul Mahmud oğlunun üç uşaq və arvadından ibarət bütün ailəsi ağır işgəncələrlə öldürülmüşdür. Onun özünün diri-diri qarnını yırtmış, gözü qabağında üç uşağının başını kəsmişdilər. Hacı Dadaş Bala Qasım oğlu arvadı Məşədi Bibixanım və oğlu Əbdül Qasımla öz evlərində öldürülmüş və yandırılmışlar. Kərbəlayı Abuzər Məstan oğlunun iki qızı - Hökümə və Buta analarının qucağındaca xəncərlə doğranmışlar. Erməni əsgərləri şəhərin hörmətli ağsaqqallarından olan Əli-Paşa Kərbəlayı Məhəmməd oğlundan tələb edirlər ki, kef çəkmək üçün onlara müsəlman qadın və qızları tapıb gətirsin. O, bundan imtina edir. Əmrlərinin yerinə yetirilmədiyini görən erməni cəlladları onu və oğlunu vəhşicəsinə qətlə yetirirlər. Erməni vandalları əvvəlcə atasının gözü qabağında oğlunun gözlərini çıxarır, üzünü ülgüclə doğrayır, sonra isə canını tapşırana qədər süngü ilə dəlik-deşik edirlər. •
Yakov Nikolayeviç Smirnov: “andlı iclasçı, Bakının keçmiş İctimai Şəhər rəisi, Bakı şəhəri, Bazarnaya və Poçtovaya küçələrinin kəsişməsində, Krasilnikovların evində yaşayıram, rusam. Gecə növbəsi çəkərkən mənə bir erməni əsgər yaxınlaşdı və söhbət əsnasında öz alman “ştutser”ini göstərərək, fəxrlə dedi-bu silahla əsir müsəlmanlara 1500 patron atmışam, bütün müsəlmanları qıracağıq...”
• “Novoya vremya” qəzetinin İrəvan üzrə müxbiri A. Qriqoryev: “...törədilən cinayətlərin 80 faizi Türkiyədən gəlmiş ermənilərin, muzdlu qatillərin payına düşürdü. 1905-1906-cı illərdə Qafqazda erməni-müsəlman qırğınları haqqında polis departamentinin hazırladığı sənəddə deyilir: “Daşnaksutyun” öz qüdrətini göstərdi, müsəlmanlar cəfasını çəkdilər. Burada ikili oyun oynanılmışdı: birincisi, müsəlmanlarda olan qisasın bir qismini almaq, digər tərəfdən baş verən hadisələrin günahını mətbuat və təbliğatın köməyi ilə rus hökumətinin üzərinə yıxmaq, bununla da təkcə erməniləri deyil, Qafqazın digər sakinlərini də inqilabiləşdirmək üçün güclü təbliğat materialı əldə edilmiş olurdu. Nəticədə ermənilərə münasib olmayan bir çox rus məmurları və ayrı-ayrı şəxslər terror qurbanı oldular: general Əlixanov (Maqsud Əlixanov-Avarski), qubernatorlar Nakaşidze, Andreyev (birincisi Bakının qubernatoru, ikincisi Yelizavetpolun (Gəncə) vitse - qubernatoru), polkovniklər Bıkov və Saxarov və başqa dövlət məmurları (partiyanın hesabatından). Onların qismən nail olduqları ikinci məqsədləri ondan ibarət idi ki, Zaqafqaziyada ermənilərlə müsəlmanların yaşadıqları ərazilər bir-birindən ayrıldı, Türkiyədən və 12
qismən İrandan köçən ermənilərin məskunlaşdırılması üçün torpaqlar boşaldıldı. Son 5-6 ildə onların sayı yarım milyona çatmış, 200 min nəfər isə rus idarələrinin vəkaləti ilə təbəəlik əldə etmişdi. Yelizavetpol, İrəvan və Qars vilayətlərində ərazilərin qismən ayrılmasına nail olunmuş, torpaqların müəyyən hissəsi boşaldılmış, həmin ərazilərdən bir çox müsəlmanlar qaçaraq canlarını qurtarmışdılar". •
Fövqəladə İstintaq Komissiyanın üzvləri N.Mixaylovun və V.Klossovskinin ifadələrindən: “Ağdamdan Qutqaşenə (Qəbələ) gedən yolun üstündə yerləşən Axtala ərazisində ermənilər tərəfindən diri-diri dərisi soyulmuş bir neçə müsəlman meyiti gördük. Bağır dərəsində bədənləri süngü ilə tamamilə deşik-deşik edilmiş 5 müsəlman vardı. Çomaxlı stansiyasının yaxınlığındakı yolun üstündə ermənilər tərəfindən gözləri çıxarılmış 21 arabaçı qətlə yetirilmişdi (Azərbaycan Respublikasının SPİH Dövlət Arxivi, f.277, s.2, i.16, v.6). Ermənilərin ağlasığmaz vəhşilikləri hətta bolşevik rus əsgərlərini dəhşətə saldığından onlar ermənilərə qarşı çıxış etmiş, ermənilərlə silahlı toqquşmaya da çıxmışdılar. Nəhayət, onlar ermənilərdən ayrılıb bir çox müsəlmanları özləri ilə Bakıya apararaq xilas etdilər." •
yerləşən 02270 nömrəli (Dağlıq Qarabağda) hərbi hissənin əks-kəşfiyyat şöbəsinin rəisi olmuş, Xocalı faciəsinin ilk məlumatlarını toplayan, hadisələrin şahidi olan Vladimir Romanoviç Savelyevin Birləşmiş Millətlər Təşkilatına, Avropa Şurasına, Baş Kəşfiyyat İdarəsinə ünvanlanmış məktublarından: “...Mən bütün bunları yazmaya bilmərəm. Hər şey gözlərim önündə baş verib. İnsanların, uşaq və qadınların, hamilə gəlinlərin güllədən keçmiş bədənlərini unuda bilmirəm. Qoy azərbaycanlılar məni bağışlasınlar ki, bütün bu qanlı və amansız sonluğu olan hadisələrdə əlimdən heç nə gəlmədi. Təkcə on doqquz səhifəlik məxfi arayışı həm Kremlə, həm də MN-ə, BKŞ-nin generallarına göndərdim. Oxuyun - dedim. Biz rusların zabit şərəfi görün necə ləkələndi.... Bu oyunlara rus zabitlərini qoşmaqla onları alçaltdılar, şərəfinə lənət damğasını vurdular…Mən on addımlığımda güllə yarasından can verən səkkiz-doqquz yaşlı qızcığaza heç cür kömək əlimi uzada bilmədim. Allahın mənə lənət edəcəyi gündən qorxuram...” •
1992-ci il martın 10-da isə Rusiya Federasiyasının Prezidenti Boris Yeltsinin poçtuna daxili işlər naziri Viktor Yerinin imzası ilə məktub qoyulur, məktubda qeyd edilir ki, məzmunu haqqında şəxsi görüşdə açıqlama veriləcək. Məktubla təqdim olunmuş videokassetə baxılması xahiş olunur. Videokassetdə 1.890 nəfər şəxsi heyəti olan 366-cı alayın fəaliyyəti və Xocalı faciəsindən kadrlar var idi. General V.Yerin prezidentə yazırdı: “...Xocalıda qadın, uşaq və qocaları güllələyiblər, meyitlərin bir çoxunun dərisi soyulub. Bunları azərbaycanlı operatorun (Çingiz Mustafayev-H.N) çəkdiyi film də sübut edir. Kamera qulaqları kəsilmiş bir neçə uşaq göstərir. Yaşlı bir qadın var, üzünün sol yarısını kəsib götürüblər. Kişilərin baş dəriləri soyulub çıxarılıb. Meyitlər eybəcər hala salınıb. Hərbi kəşfiyyatın məlumatına görə, bu barədə Dağlıq Qarabağda yerləşən 366-cı alay günahlandırılır". (Н.Qavrilov) "Voyennıye vedomosti". Nəşr.S-Peterburq.1998, səh.96). Prezident B.N.Yeltsin videokassetə baxdıqdan sonra “rus əsgərlərinin şərəf və ləyaqətinə xələl gətirən (!!!) belə kadrların çəkilməməsini” hərbi kəşfiyyatçıların qarşısında vəzifə kimi qoyur, bu istiqamətdə işləmək üçün xüsusi sərəncam imzalayır. •
Rus diplomatı general Mayevskinin "Ermənilərin törətdiyi kütləvi qırğınlar" kitabından: “Kəndlərə aparılan yollara müsəlman kəndlilərinin süngüyə keçirilmiş meyitləri, kəsilmiş bədən hissələri və dağılıb tökülmüş daxili orqanları 13
etmiş, erməni ordusu onu yerinə yetirmişdir. Dərin quyular qazılmış və köməksiz insanlar heyvan kimi kəsilərək bir-birinin ardınca quyulara atılmışdır. Qətllər üçün məsuliyyət daşıyan ermənilər bir evə səksən nəfər müsəlman doldurur, sonra isə onların başlarını kəsirdi.” •
Rus tədqiqatçısı V. L. Veliçkonun "Qafqaz" əsərindən:"Ermənilər gürcülərə məxsus olan xram və monastrlarda gürcülərin izini məhv edir, daş üzərində gürcü yazılarını qaşıyır, yaxud silir, daşın özünü tikintidən çıxarır və onların əvəzinə erməni yazıları ilə əvəz edirlər". •
A.S.Qriboyedovun Rus imperatoruna məktubundan: “Ermənistan bir dövlət kimi bəşəriyyət tarixində heç bir mühüm rol oynamamış, onun adı ermənilərin səpələndiyi coğrafi termin olub güclü dövlətlərin-assuriyalıların, midiyalıların, iranlıların, yunanların, monqalların, rusların.Öz mübahisələrini həll etdikləri yer olmuşdur.Mən onlarla (ermənilərlə) heç zaman dil tapa bilmədim. Onların hiyləgərliyi olduqca iyrənc, alçaqlığı olduqca dözülməz, əclaflığı olduqca təəssüfləndiricidir.” •
1912-ci ilin dekabrında Vandakı rus konsulu general Mayevski Peterburqa yazırdı: «Daşnaq» komitəsi hər vasitə ilə Türkiyədə daxili ziddiyyətləri qızışdırır və beləliklə Avropa və Rusiyanın da müdaxiləsi üçün zəmin hazırlayır”. •
Polkovnik-leytenant Qryaznovun 1915-ci ildə Ərzincandakı qırğınlar haqqında raportundan: “11-12-mart gecələrində erməni cəlladları Ərzincan ətrafındakı ərazilərdə müsəlmanları süngülər və baltalarla qətlə yetirdilər.Bu vəhşilər öz qurbanlarını əksərən öz məşum planları məqsədi ilə qazılmış xəndəklərə atırdılar. Mənim yavərim iki yüz (200) belə xəndək saymış və cinayətlərin üstünü açmışdı.” •
1918–ci ildə Şamaxı hadisələrini izləyən Yelizavetpol Məxfi İdarəsinin İstintaq Qrupunun başçısı mayor Q.D.Demçenkonun ermənilərin Şamaxıda törətdikləri qanlı cinayətlərlə bağlı Baş Kəşfiyyat İdarəsinin Qafqaz bölməsinə yazırdı: “ermənilər Cümə məscidinin qapılarını bağlayıb, məscidə od vurdular. Sonra din xadimi Hacı Cəfər Məmmədovu məscidin qabağına sürüdülər. Onun sinəsi qırılmış, sir–sifəti qara qançır olmuşdu. Sonra onun sinəsində bənd alan saqqalına od vurub, yandırdılar. Erməni Mixail Arzumanov əlindəki süngü ilə onun gözlərini ovub çıxartdı… Rus keşişi Fyodr Ata bütün bu işlərə mane olmağa cəhd etdi. Lakin onun da sinəsindən vurub, yıxdılar… Sonra ermənilər Hacının qulaqlarını kəsdilər… burnunu yerindən qoparıb, üstünə neft tökdülər… Cümə məscidinin qabağında Hacı Cəfəri yandırıb getdilər. İki gündən sonra ermənilər rus keşişi Fyodr Atanı da dara çəkib, asdılar. Moskvanın etirazına baxmayaraq, hər şey ört– basdır edildi…” •
Rusiyalı yazıçı və ictimai xadim Aleksandr Fomenkovun “Rusiya İctimaiyyətinə Müraciəti”ndən: “Rusiya ictimaiyyətini və elmi dairələri erməni saxtakarlıqlarının ifşa edilməsində Azərbaycanın istifadə etdiyi təcrübəyə diqqət yetirməyə çağırıram, yoxsa biz ruslar tezliklə Rusiyanın böyük knyazının Vladimir Monomaxyan, Moskvanın əsasını qoymuş Yuri Dolqorukinin isə Yuri Dolqorukyan adlandırılmasının şahidi olacağıq. Bəli, məhz belə, əgər başqa xalqlar ermənilərin onlara məxsus məişət əşyalarını, xalq musiqisini, mahnıları, kulinariya və digər mədəni irs nümunələrini mənimsəmələrindən şikayət edirlərsə, onlar bizdən də adamları oğurlamağa başlayıblar. Özü də hansısa Vasya və Maşaları deyil, generalissimusları oğurlayırlar. Böyük rus sərkərdəsi Aleksandr Vasilyeviç Suvorov ermənilərin iddiasına görə, erməni əsillidir. Onlar bu bəyanatı ona əsasən verirlər
14
ki, Aleksandr Vasilyeviçin anası uşaq vaxtı Manukova soyadını daşıyıb, bu soyad isə yalnız və yalnız ermənilərin Manuk adından yarana bilərdi. Bu nə sayıqlamadır?!” •
”Dağlıq Qarabağdakı konflikt yaxşı planlaşdırılmış, əvvəlcədən hazırlanmış, həyata keçirilməsi Ermənistanın kommunist rəhbərlərinin üzərlərinə düşən aksiyadır… "Qarabağ hərəkatı"nın liderləri millətin öz müqəddəratını təyin etməsi prinsipini hipertrofiyaya uğradaraq elə bir həddə çatdırmışdır ki, ondan sonra separatizm başlayır.” •
“Reqnum” informasiya agentliyinin baş redaktoru Modest Kolerov: “18-ci əsrdəki böyük rus döyüşçüləri ilə məmurları sayəsində ermənilər artıq dövlət və paytaxta sahibdirlər. Onlar Suriya çöllərində yaşaya-yaşaya üzüm yarpaqlarına qiymə doldurub bükə bilməzdilər. Belə ki, orada nə üzümü, nə də qiyməni bilirdilər. Bunun əvəzində isə çörək bişirmək üçün yanacaq kimi istifadə edilə bilinəcək dəvə peyini bol idi. Deputat Jirinovski havayı yerdən ermənilərə deməmişdi ki, rus qazı ermənilərin xoşuna gəlmirsə, qoy onda gedib peyin yandırsınlar. 70-ci illərdə ermənilər İrəvanın tarixindən müsəlman keçmişini silmək üçün Sərdar sarayını dağıtdılar. Bir xalqın tarixini ədəbiyyat nümunələri müəyyən edir, amma ermənilərdə bu sadəcə olaraq yoxdur. Öz mətbəxlərini isə tamamilə türk və azərbaycanlılardan götürərək, hətta adlarını dəyişməyərək lülə-kabab, basdırma, bozbaş, dolma, kabab, düşbərə, piti kimi eyni saxlayıblar. Tarixi sənədlərdən göründüyü kimi, İrəvanın sadəcə 500 yaşı var və o, 1918-ci ildə məhz Rusiyanın köməkliyi ilə Ermənistanın paytaxtı olub. Buna qədər isə həmin ərazi İrəvan xanlığının mərkəzi idi. Tarix isə hələ də heç bir erməni imperiyası tanımır və əgər 1918-ci ilə qədər Qafqazda erməni dövləti olubsa, o zaman onun hara itməsindən tarixçilər indiyə qədər baş çıxara bilmir. Onlar 19-cu əsrdə meydana çıxan Xaçatur Abovyana qədər heç bir yazıçıya sahib deyildilər. Yüzillər ərzində xalqı idarə edənlər onun başına soxurlar ki, biz ən qədim və ağıllıyıq, amma özləri Ermənistandan qaçaraq sərhədlərini ruslardan qorumağı xahiş edirlər. Rusiyada əlyazmalar yanmır. Bunu ermənilərə daima xatırlatmaq lazımdır ki, dünyanı özlərinə güldürməsinlər”. •
ilin mayında Leninə hesabatında yazırdı: “Ermənistan Respublikası yarananda onun hüdudlarında 250 müsəlman kəndi olmuş, onların hamısı məhv edilmişdir, artıq bir müsəlman belə yoxdur”. •
“Известия” qəzetinin 1992-ci ilin 14 mart sayında çıxmış “Поиск крови и слез” başlıqlı məqalədə hadisənin iştirakçısı olan rus zabiti yazır: “1991-ci ilin oktyabrından etibarən gecələr alaydan döyüş növbəsinə getməyə başladılar. Amma yalnız zabitlər və köhnə qulluqçular, əsasən də, mexaniklər, sürücülər, bəzən də atıcılar BMP-lərdə, tanklarda özləri ilə top da götürürdülər. Səhərlər içkili vəziyyətdə və bütün hərbi sursat istifadə olunmuş şəkildə qayıdırdılar. Əsgərlər söyləyirdilər ki, onlar əvvəlcə “erməni boyevikləri” ilə birlikdə içirdilər, sonra da onların göstərişi ilə Azərbaycan kəndlərinə atəş açırdılar”. •
millətləri də özlərinin xeyrinə qışqırmağa, yalan informasiya yaymağa cəlb edə bilirlər”.
15
• Kinorejissor Nikita Mixalkov: “Qarabağda erməni ailələrini A.Qriboyedov məskunlaşdırıb. O, 40 min ermənini İrandan çıxararaq ora göndərib. Qriboyedovun qətli isə ingilislər tərəfindən planlaşdırılıb.”
•
Olqa Smurova, yazıçı: “Əgər yuxuda erməni görübsünüzsə, çox ehtiyatlı olun, bilin ki, sizi aldadacaqlar və yaxud, sizə xəyanət edəcəklər.”
•
Rusiya Federasiyası İctimai Palatasının üzvü, Siyasi Təhqiqatlar İnstitutunun direktoru, politoloq Sergey Markov: “ Əgər Rusiya dövləti, rus xalqı olmasaydı, bu gün Ermənistan adlı dövlət mövcud olmazdı. Rusiyanın köməyi və minlərlə rus əsgərinin həyatı bahasına Ermənistan bu gün dövlət kimi mövcuddur. “
16
•
terror təşkilatlarının fəaliyyətləri haqqında: "Erməni çeteləri, özlərinə bol para verən və sərvət gətirən dövlətlərin xidmətinə girirdilər. Bu dövlətlər onların istədikləri kimi soygunluq etmələri və qətliamlar aparmalarına izin verdikləri zamana kimi sədaqətlərinə güvənə bilirdi." •
Fransız səyyahı qraf de-Şölye: ““Ermənilər yerli əhalinin şirəsini sormağa başladılar. Bununla kifayətlənməyərək gəlmə ermənilər yerli müsəlman əhalisinin şan-şöhrətini korlamaq siyasəti yeridirdilər ki, gələcəkdə onları qovub torpaqlarına sahib ola bilsinlər. Zaqafqaziyada yaşayan 1 milyon 300 min nəfər erməninin 1 milyonu yerli deyildir. Və onlar vilayətə bizim tərəfimizdən köçürülüb. Bu kilsə bir müddət saxta pul düzəldənlərin yuvası olmuşdur. Bu monastr məndə dini mərkəzdən çox siyasi mərkəz təəssüratı yaratdı...Erməninin yoxsulluğunu və iztirablarını görəndə qəlbimdə çox böyük mərhəmət hissi oyansa da, onlara heç vaxt qanım qaynamırdı, çünki onlarda mənfur bir biclik, biabırçı bir əclaflıq və rüsvayçı bir alçaqlıq vardır”. •
Fransanın Qafqaz üzrə ali komissarı Damien de Martel tərəfindən 20 iyul 1920-ci ildə Fransanın Xarici İşlər Nazirliyinə göndərilən məktubdan: “…Bu hərbi əməliyyatlara gəldikdə isə, Ermənistandan yenicə qayıtmış şahidlərdən əməliyyatların necə aparıldığına dair bir sıra məlumatlar əldə etmişəm. İyun ayının axırlarında İrəvanın cənubunda erməni qoşunları 40 000-dən çox müsəlmanın məskunlaşdığı 25 tatar (azərbaycanlı) kəndini mühasirəyə almışlar. Paytaxta yaxın ərazidə yaşayan və hər hansı müstəqillik iddiasında olmayan buradakı əhali həmişə sakit və sülhpərvər həyat tərzi sürüb. Onları top atəşləri ilə yaşadıqları kəndlərdən qovaraq Araz çayına töküblər. Boşalan kəndləri isə qısa zamanda gəlmə ermənilər işğal edib. Bu hadisə zamanı erməni əsgərlər tərəfindən qadın və uşaqlar da daxil olmaqla 4 000 nəfər Araz çayına tökülərək öldürülüb”. •
Fransa mətbuatı ilk dəfə bu müdhiş faciəni dünyaya yaydı; 1988-ci il dekabrın 5- də Ermənistandakı Hamamlı şəhərində (Spitak) ermənilər 70-ə yaxın 5 yaşından 12 yaşına kimi uşağı 20 metr uzunluğunda 1,5 diametrində boruya dolduraraq hər iki tərəfini bağlayıb uçurumdan yuvarladılar. Bunun ardınca Allahın cəzası kimi baş verən zəlzələ zamanı köməyə gələn fransalı xilasedicilər bu qətliamı görüb üstünü açaraq dəhşətə gəldilər, nifrət və qəzəb içində geri dönüb bu vəhşiliyi fransız mediasına bildirdilər. •
Fransız alimi de-Ban Eçmiədzin kilsəsinə səfəri haqqında: “Ermənlərin xalq qəhrəmanlığı barəsində bir şey eşidən olubmu? Onların azadlıq uğrundakı mübarizələrinin adları harada həkk edilib? Heç yerdə! Çünki ermənilərin "qəhrəmanları" həmişə öz xalqlarının xilaskarlarından daha çox cəlladı olublar.” •
yaşamağa yararlı deyillər. Qışda onları səhərlər ayaqyalın qarın-buzun üzərinə çıxarırlar. Təpələrindən soyuq su tökür, başlarında şüşə sındırır, sonra təzədən kameraya salırlar. Əsl işgəncələr isə bundan sonra başlanır.Barmaqlarını qapının arasına qoyub qırır, cığırdıqca rezin dəyənəklə döyürlər. Çoxu əzablara tab gətirməyərək dəli olub ölür. Biz növbəti kəndi zəbt edəndə bir erməninin diri uşağı götürüb iki böldüyünü görmüşəm. Sonra bədənin bir hissəsi ilə anasının sifətinə, başına o qədər döydü ki, övladının al qanına bulaşmış qadın dəli olub gülməyə başladı.” 17
• Fransız tədqiqatçı və araşdırmaçısı Maxime Gauin: “Bu erməni “soyqırımı” iddiası yəhudi soyqırımının inkarı ilə bağlı qanuni düzənləmələrdən açıq bir şəkildə fərqlidir. Holokost inkarçıları, Nuremberg Beynəlxalq Hərbi Cəza Məhkəməsi Nizamnaməsinin 6-cı maddəsinin C bəndinə uyğun olaraq beynəlxalq məhkəmələrin açıq hökmləriylə cəzalandırılırlar. “Erməni məsələsi” ilə bağlı beynəlxalq məhkəmə təşəbbüsü, Britaniya hökuməti tərəfindən Maltada reallaşdırılmış və tam mənasıyla müvəffəqiyyətsizliklə nəticələnmişdir. 1919 - 1921 illərdə reallaşdırılan və iki ildən çox davam edən araşdırma sonrasında Maltada tutulan 144 Osmanlı böyükləri əleyhinə heç bir dəlil tapılmamışdır, ələ keçən Osmanlı vəsiqələrində bariz bir şəkildə qırğına səbəb ola biləcək hərəkətlər olmadığı təsbit edilmişdir, yer dəyişdirən ermənilərin hətta mühafizə edildiyi görülmüşdür. Əgər soyqırım olduğuna dair hər hansı bir dəlil mövcud olsaydı, bu fürsəti İngilislər əldən verməzdilər. Osmanlı idarəçilərinə bəraət verilməzdi.” (Fransadakı erməni təşkilatları Maxime Gauini "nasist", “soyqırım ortaqçısı” adlandırırlar və onu dəfələrlə məhkəməyə vermişlər.) •
Abır-həyaları yoxdur, oğurluqları olduqca məşhurdur. Onlar yalnız dəyənək və qorxu altında yaxşı işləyirlər”. •
•
Aleksandr Düma: “Ermənilər həmişə başqa dinə qulluq edən hökmdarların hakimiyyəti altında olmuşlar. Nəticədə öz fikir və duyğularını gizli saxlayan, hiyləgər və kələkbaz adamlara çevrilmişlər”. •
•
Maxime Gauinin “Hurriyet Daily News”da dərc olunan “Türkiyə-Ermənistan sərhədinin bağlanmasına görə kim məsuliyyət daşıyır?” məqaləsindən: “Bu ay prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan erməni həmkarını Çanaqqala döyüşünün yüzilliyinə həsr olunan yubiley tədbirində iştiraka dəvət etdi. Cənab Sarkisyan buna mənfi cavab verdi. O, imtina etmək hüququna malik olsa da, cavab məktubu sadə, lakin aqressiv idi: məktubda yalnız ermənilərin əziyyət çəkdiyi vurğulanırdı. Ancaq heç kim rus ordusunun erməni könüllüləri tərəfindən türklərin böyük əksəriyyətinə qarşı törədilən cinayəti inkar edə bilməz. 1915-1916-cı illərdə həmin cinayətlərdən aylar öncə başlamış məcburi köçürmələr Rusiya zabitlərinin şikayətləri və hətta Rusiya hərbi məhkəməsinin qərarları ilə sübut olunub. Cənab Sarkisyan həmçinin illər öncə Türkiyənin Ermənistan məsələsindəki ənənəvi mövqeyini açıq şəkildə tənqid edən, çox mübahisəli Sarkis Torosyanın aldadıcı memuarları kimi arqumentlərdən istifadə etdi. Heç kim onu hörmətdən salan əsassız xəbərlərdən istifadə olunaraq ciddiyə alınacağını gözləyə bilməz. 1998-ci ildə sabiq prezident Levon Ter-Petrosyan Orli hücumunun əsas günahkarı olan Varujan Qarabedyanın əfvi üçün Jak Şiraka müraciət etmişdi. Qarabedyan məhkəmə qərarı ilə 2001-ci ildə azad ediləndən sonra baş nazir və İrəvan şəhərinin meri tərəfindən milli qəhrəman kimi qarşılandı. Əgər bir terrorçu hər hansı bir müsəlman ölkəsində baş nazir tərəfindən belə qarşılansaydı, dünyada buna necə reaksiya veriləcəyinizi təsəvvürünüzə gətirin. Və yaxud digər bir məqam - Ermənistanda hakimiyyətdə olan Respublikaçılar Partiyası 1918-1920-ci illərdə azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə siyasətini icra edən və 1930-cu illərdə “irqi- dini” nəzəriyyəsini irəli sürəndən sonra II Dünya müharibəsinin əvvəlində Almaniyaya gədən və orada 1942-ci ildə Berlində qurulmuş Erməni Milli Şurasının üzvü olan Qareqin Njdenin yazılarından ilham aldığını iddia edir. 2013-cü ilin fevral ayında cənab Camala qarşı hücumun baş verdiyi İrəvan Dövlət Universitetində Njde də yada salındı. Hətta İrəvan şəhərinin bələdiyyə məclisi ötən il bu nasistə yeni bir abidə ucaltmaq qərarını açıqlamışdı. Armenianow.com erməni
18
saytının məlumatına əsasən, orada Bələdiyyə Məclisi də daxil olmaqla, bütün müvafiq strukturlar heykəl üçün yer ayrılmasına dair mübahisələr aparır. Başqa sözlə, problemi birbaşa qoysaq, əgər bir cəmiyyətdə hərbi cinayətkar olan bir nasistə heykəlin harada qoyulması ilə bağlı açıq debat aparılırsa, onda bu cür cəmiyyət öz qonşuları ilə sülh şəraitində yaşamağa hələ hazır deyil.
Beləliklə, sizi xəbərdar edirik ki, türklərdən heç bir ön şərt qoymadan sərhədləri açmaq, Ermənistan Konstitusiyasına daxil olan ərazi iddiaları haqqında heç bir şey deməmək, Türkiyənin əsas regional müttəfiqi olan, ərazilərinin bir hissəsi Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş Azərbaycana hər hansı dəstəyi dayandırmaq, antitürk terrorçuların, nasistlərin şərəfinə İrəvanda bayram keçirilməsi ilə bağlı narahat olmamaq xahiş edilib. Bu cür həll yolunu müdafiə edənlər bunun necə sülhpərəst, demokratik və real olduğunu açıq izah edə bilsəydilər, çox maraqlı olardı.” •
•
Fransız müəllif Marsel: “Anadolunun 166 sahibkarından 141-i erməni, 12-si digər icmalardan, 13 nəfəri isə türk idi; 9800 dükançı və peşəkar əsnafdan 6800-ü erməni, 2550-si türk idi; 150 xarici ticarət kommersantlarından 127-si erməni, 23-ü türk idi; 153 sənayeçilərdən 130-u erməni, 20-si türk idi; 37 bankirlərdən 32-si erməni idi. “Türkiyə Ermənistanı” deyilən ərazidə 803 erməni məktəbi, 2088 müəllim və 81226 şagird olmuşdur. ” •
•
“Ağdamda olan xarici jurnalistlər Xocalıda öldürülmüş qadın və uşaqların meyitləri arasında baş dərisi soyulmuş, dırnaqları çıxarılmış 3 meyit gördülər. Bu, Azərbaycan təbliğatı deyil, reallıqdır”. Fransanın “Le Mond” qəzeti, 14 mart 1992.
19
•
Dr. Justin Mccarthy: "Erməni soyqırımı” deyilən bir şeyin olması mümkün deyil. O dövrdə yaşayan 1,5 milyon erməni yox idi. Bu rəqəmin cəmi erməni əhalisindən daha çoxdur. Bu tamamilə səhv. Bu “soyqırım”ın həqiqət olması vəziyyətində hər bir erməninin iki dəfə ölmüş olması lazımdır. 1912 - 1921 illər arasında 3 milyon müsəlman və 100 min erməni ölüb. Aclıqdan, susuzluqdan və ya xəstəlikdən ölənlər də oldu. Bütün ölənlərin türklər tərəfindən öldürüldüyü deyilir, amma bu xəstəlik ayrı-seçkilik etmədən hər kəsi öldürdü….Tarixçilərin araşdırmalarını sərbəst şəkildə etmələri, mübahisələrin, tapıntıların müqayisə edilməsi lazımdır. Ancaq bu şəkildə tarixi məlumatın doğruluğuna əmin ola bilərik." •
1898-ci ildə Doğu Anadolunu gəzən Amerikalı qəzetçi George H. Hepwort, ermənilərin bu sözlərini eşidib qələmə almışdı: "Ah!... Biz öncələrdə çox xoşbəxt bir xalq idik. Vergilərimizi ödər, işimizlə, gücümüzlə ilgilənir, huzur və rifah içərisində yaşardıq... Fəqət Berlin Anldlaşması, İngiltərənin işi qarışdırması bizi pis günlərə qoydu, əgər Avropa bizi öz halımıza buraxsaydı, yaxşı bir gələcəyə sahib ola bilirdik. Fəqət xalq olaraq pis günə düşdüyümüz görünür, zavallı ermənilər... Avropalılar bizi türklərə qarşı pis rəftara təhrik etdilər!... Yazıqlar olsun, məmləkətimiz xarab oldu." •
bir incələmə heyəti gəlmişdi. Bu ABŞ heyət Yanıkdərədə Karskapısında, Ezirmikli Osman Ağa və Mürsəl Paşa Konaklarında türklərə yönəlik qətliamlara şahid olduqlarında yazmışdılar: “Hz. İsanın qulları necə belə bir qətliam törədə bildilər!!!" General Harbord Ərzurum və çevrəsində gördüyü vəhşət qarşısında dəhşətə düşmüş və o qədər üzülmüşdür ki, İrəvanda daşnak qatillərinin ona uzatdıqları əllərini boş buraxma cəsarətini göstərmişdir.”. •
şahidlərin də gündəliklərinə düşmüşdü. O, türklərdən soruşur:- "Daha öncədən Ərzurumda erməni çoxluğu varmıdı?" Bu soruyu alan Ərzurum Bələdiyyə Başqanı Zakir Gürbüz bəy Amerikalı generalı pəncərə önünə çağıraraq açıq görünən Gez və Kavak məzarlıqlarını göstərib deyir: "Bunlar gördüyünüz kimi müsəlman-türk məzarlarıdır. Şəhərin ötəki yerlərində də bunların on qatı türk məzarlığı daha vardır. İndi yaxşı baxın, çevrəsi divarlarla hörülü o kiçik məzarlığı da görürsüzmü? Bax o da ermənilərin məzarlığıdır. Özünüz deyin, ermənilərmi, ya türklərmi çoxluqda? Ermənilər ölülərini yemədilər ki! Əzurumun ölüsü də Türk, dirisi də Türk!" deyə tarixi cavab vermişdir.” •
Amerikalı məşhur tarixçi və Osmanlı mütəxəssisi professor Justin McCarthy Londonda (Scholl of Oriental and African Studies) verdiyi konfransda “erməni soyqırımı” ilə əlaqədar bu sözləri demişdir: "Birinci Dünya müharibəsi baş verdiyində 12 sentyabr 1914-cü ildə Wellington Houseda gizli bir təbliğat vahidi quruldu. Bu bölmənin məqsədi, İngiltərənin düşmənlərini qaralamaq və Amerika nəzdində,İngilis görüşünə dəstək təmin edə bilmək, və İngiltərədə döyüş əsnasında əhvalları yüksək tutmaq idi. Wellington Housedaki təşkilatın başında Charles Msterman adlı bir liberal millət vəkili və türk düşməni Lloyd Corc vardı. Bu büroda çalışanlar arasında İngiltərənin ABŞ-dakı səfiri işləyən və ABŞ-da çox sayda tərəfdarı olan Viscount Bryce adlı bir intellektual da vardı.Onun köməkçilərinin biri də Arnold Toynbee adında gənc bir tarixçi idi.Döyüş sonunda Wellington Housenin iş qeydləri məhv edildi və hətta 20
belə bir quruluşun var olduğu belə 1935-ci ilədək gizli qaldı. Ancaq həmin qaynaqlarla əlaqədar bir dəftərin məhv edilməsi unuduldu. Bu günümüzə gəlib çata bilməsi sayəsində biz bu həqiqətləri öyrənə bildik.Ayrıca burada emal edilən yalana söykənən çoxlu nəşrlərin olduğu və o zamanın texnologiyası ilə inanılmaz bir səylə ABŞ-a göndərilən 7 milyon ədəd sənədin varlığını ortaya çıxardıq." •
İtzkovits, Kaliforniya Universitetindən Stenford Şav, Lusvill Universitetindən Justin Makkarti, Massaçusets Universitetindən Günter Levi və Brayan Uilyams, Boston Universitetindən David Fromkin, Brandis Universitetindən Aviqdor Levi, Tennessi Texniki Universitetindən Maykl Günter, Corc Vaşinqton Universitetindən Roderik Davidson, “Hunter” Kollecindən Pyer Oberlinq, Xarici Siyasət Araşdırmaları İnstitutundan Maykl Radu və hərbi tarixçi Edvard Erikson kimi elm adamları, bir sıra nüfuzlu alimləri də apardıqları araşdırmalardan sonar 1915-ci ildə baş vermiş faciəvi hadisələr üçün “soyqırım” ifadəsinin istifadəsinin doğru olmadığını bəyan ediblər. •
ABŞ-ın İstanbuldakı səfiri Morgentaunun general Harborda yazdığı məktubundan: “750 min erməni faktiki olaraq Zaqafqaziyada yerləşdirilmişdir.” •
erməni köçkün sağ-salamat bu şəhərdən keçib getdilər.” •
Amerika konsulu Cessi B.Cəkson Kilikiya katalikosu II Sakal-Xakayanın və arxiyepiskop Muşeq Serokyan və digər yerli erməni icması üzvlərinin ifadələrinə əsaslanaraq yazırdı: “Cənuba köçürülmüş bir milyon erməninin təxminən 100 mini Suriya və Mesopotomiyanın ərazisində yaşayır”. •
25 mini yerlərindən tərpənməmişlər, hazırda da burda yaşamağa davam edirlər.” •
Naynz və Sazerləndin Anadolu torpaqlarının bir çox vilayətlərini gəzib görüb eşitdiklərinə dair ABŞ-a yazıb göndərdikləri hesabatın son sətri: “Biz inanırıq ki, ermənilər türklərə, türklərin ermənilərə etdiyindən daha çox cinayətdə günahkardırlar.” •
Amerikalı alim Səmyuel А.Uimz: "Mən nə azərbaycanlı deyiləm, nə gürcü deyiləm və türk də deyiləm. Mən - amerikalıyam. Mən 1686-ci ildə Amerikaya gəlib çatan ilk şotlandların nəslindənəm. Mən şotland amerikalısıyam. Mən cənubluyam. Bütün həyatım boyu baptistəm və Amerikaya vergi ödəyirəm. Mən bu kitabı London, Moskva və İstanbuldakı araşdırmalarımın yekunu kimi yazmışam. Ermənistan da Vaşinqtonda, Parisdə, Romada elmi tədqiqat işlərinin, araşdırmaların aparılmasında kömək edə bilərdi. Lakin onların arxivləri dünya ictimaiyyətinin üzünə qapalıdı.” •
ABŞ eks-prezidenti Ronald Reyqanın hüquq müşaviri Bruce Fein başqanlığında yaradılmış qrupun 1981-ci ildə hazırlayıb təqdim etdiyi raportdan: "Ağ Saray araşdırma etdi, ermənilərin 2 milyon müsəlman Osmanlını qətl etdiyi ortaya çıxdı. Ermənilər, öz arxivlərini açmır, çünki bu gerçəyin ortaya çıxmasını istəmir, ermənilərin bu iddiaları son dərəcə əsassız... Osmanlı İmperatorluğunun azlıqlara qarşı müdhiş sayıla biləcək bir diqqət göstərdiyi həqiqətini unutmamaq lazımdır. Azlıqlar, öz dini azadlıqlarını və həyatlarını son dərəcə rahat bir şəkildə davam etdirirdi. Erməni terror dəstələri I Dünya savaşı əsnasında Fransa və Rusiya ilə birlikdə Osmanlıları öldürdü. Bu rəqəmin 2 milyon ətrafında olduğu bir gerçək. 21
Burada əsl əhəmiyyətli mövzu, ermənilərin xəyanətidir. Osmanlı da özünü müdafiə etdi. Xüsusilə ABŞ-da yaşayan ermənilər, soyqırım yalanı ilə böyük gəlirlər təmin edir. ABŞ rəhbərliyi də büdcəsinə böyük pullar döndüyü üçün ermənilərin qarşısına almaq istəmir. Ermənilər israrla öz arxivlərini açmır. Çünki illərdir soyqırım yalanı ilə gələn gəlirləri itirmək istəmirlər. Arxivlər açıldığı anda gerçək ortaya çıxacaq." •
Professor Stanford Shavv (ABŞ tarixçisi): “Osmanlı tarixi və sözdə erməni soyqırımı sahəsində bir çox tədqiqatlar apardım. Ortaya çıxardığım gerçək bu iddiaların əsilsiz olduğunu göstərdi. 1977-ci ildə doğruları söylədiyim üçün ermənilər evimi yandırdılar. Əsası olmayan heç bir bilgini mən qəbul etmədim. Tarix də qəbul etməz.” •
ABŞ-ın Masaçuset Amherst Universiteti tarix fakültəsinin professoru Audrey L.Altstadt:“...Əslində Ermənistanda yaşayan azərbaycanlıların torpağı tarixən onların öz qanuni torpağıdır və onlar bir sahib kimi öz erməni “qonaqlarına” yaxşı münasibət göstərmişlər. Lakin Azərbaycanın Zəngəzuru ermənilərə, Qazax rayonunun bir hissəsi isə Gürcüstana verilmişdir.”
• Professor Justin McCarthy (ABŞ tarixçisi): “Erməni tarixinin böyük bir hissəsi sonradan uyduruldu. 1915-ci ildə Osmanlıda fəaliyyətdə olan fransız, ingilis diplomatlar Osmanlının bu məsələdə suçlu olmadığını bildikləri halda heç dilə gətirmədilər. Gerçəklərin çoxu onların gündəliklərində qaldı. Gerçəyi görüb söyləməyən adam gerçək düşməndir…Gerçək tarixi bilən kimsə soyqırımdan söz edə bilməz.”
• Profes Dr. Norman Stone (ABŞ tarixçisi): “1915-ci ildə soyqırım olmadı! Ermənilər bəzi sənədlər hazırladılar. Ancaq sənədlərin düzəldilmiş olduqları çox açıq-aşkar. Tarixlər və imzalarda bəsit düzəlişlər edilmişdir. Bu da soyqırım iddialarının yalan olduğun göstərir.”
• Amerikada çıxan “The Hill” qəzetində siyasi icmalçı Ceyson Katsın “Cənubi Qafqazda regional inkişafa maneələr haqqında” sərlövhəli məqaləsindən (http://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/228812-impediments-to- regional-development-in-the-south-caucasus):“Ermənistan regional layihələrdən və qlobal inkişafdan kənarda qalan yeganə dövlətdir. Nə üçün? Ona görə ki, Ermənistan başqa yol seçib, bu yol onun müstəqilliyinin və suverenliyinin itirilməsinə doğru aparır. Beləliklə, öz xalqının mənafelərinə zidd mövqe tutan Ermənistan özü-özünü vassal dövlətə çevirib. Ermənistanda iqtisadi şəraitin dözülməz olmasına görə ölkə əhalisi sürətlə mühacirət edir. Ermənistan- Azərbaycan müharibəsi nəticəsində Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ona bitişik rayonlar Ermənistan tərəfindən işğal edilib. Bir milyona qədər azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşüb. Bu insanları öz doğma yurdlarından qovmuş Ermənistan həmin ərazilərdə ikinci erməni dövləti yaratmaq istəyir. Ermənistan hökuməti ölkənin suverenliyini tamamilə itirməmək üçün müvafiq tədbirlər görməlidir. O, ilk növbədə işğal olunmuş əraziləri azad etməli, məcburi köçkünlərin öz doğma evlərinə qayıtmalarına imkan verməlidir. Bu halda etnik ermənilər müdafiə olunacaq və Ermənistan-Azərbaycan sazişinə uyğun olaraq onlara Azərbaycan vətəndaşları ilə bərabər hüquqlar veriləcək. Saziş əldə ediləndən sonra Türkiyə Ermənistanla sərhədi açacaq və diplomatik münasibətləri tam bərpa edəcək. Birinci Dünya müharibəsi dövrünün hadisələri ilə bağlı faktların müəyyən edilməsi üçün Türkiyə və Ermənistan tarixçilərindən ibarət qrup yaradılacaq. 22
Bundan əlavə, erməni diasporu Birinci Dünya müharibəsi dövrünün hadisələri və Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar hazırda lobbiçilik üçün nəzərdə tutulan xərclərin məqsədəuyğun olub-olmaması məsələsinə yenidən baxmalı və həmin vəsaitləri Ermənistanın iqtisadi cəhətdən dirçəldilməsi üçün investisiyalara yönəltməlidir.”
•
Samuyel A. Uimz. "Ermənistan terrorçu "xristian" ölkənin gizlinləri", Ermənlərin böyük fırıldaq seriyaları, I cild: "Biz Xocalı faciəsinin şahidiyik. Biz Xocalı müdafiəçilərinin, yüzlərlə dinc sakinlərinin-qadınların, uşaqların, qocaların eybəcər hala salınmış cəsədlərini gözlərimizlə gördük… Ermənilər bizim vertolyotu da atəşə tutduqlarına görə çəkilişi başa çatdıra bilmədik. Amma elə yüksəklikdən gördüklərimiz də törədilən vəhşilikləri təsəvvürə gətirmək üçün kifayət edirdi. Bu, tükürpədici mənzərə idi. 5-6-yaşlı uşaqları, qundaqdakı körpələri, hamilə qadınları vəhşiliklə öldürən ermənilər cəlladlıqda heç kəslə müqayisəyə gəlməzlər".
• Tarixçi yazar Mark Sayks: “Ermənilərin “qeyri-təbii” adətləri var. Başqa qüvvətli dövlətləri onlara kömək etməyə qane etmək üçün özlərini təhlükəyə məruz qoyurlar. Məndə olan əsaslı dəlillər belə qənaətə gəlməyə imkan verir ki, bu bədbəxtlər türkləri cinayətkar kimi qələmə vermək və Amerikanın (Türkiyəyə) müharibə elan etməsi ümidi ilə amerikalı missionerləri öldürmək planı qurmuşdular. 1896-cı il Malatya hadisələrində bu əclaf köpəklər fransız rahibləri monastırdan qaçarkən 200 yardlıq məsafədən onları atəşə tutublar ki, avropalılardan birinin öldürülməsi güclü dövlətləri bu işə qarışmağa vadar etsin. Onlar haqqında olan yüksək fikirlərim tamamilə yox olub getdi”.
•
1896-cı ildə İstanbula “Nyu-York Hərald” qəzetinin müxbiri kimi gəlmiş jurnalist Sidney Veytman yazır: " Küçə vuruşmaları zamanı ermənilərin qumbaralarından və güllələrindən yaralanmış 40-a qədər türk əsgərin yatdığı xəstəxanaya da getdim.Həmin gün polis Pera küçəsindəki bir mənzildə çoxlu qumbara və partladıcı maddələr tapmışdı. Deyilənlərə görə, onları bura ruslarla gizli razılaşma vasitəsilə gətiriblərmiş.”
•
Odisnom Çarlz Eliotun “Türkiyə Avropada” (1900) kitabından: “…hətta 1877- 1878-ci illər rus-turk müharibəsindən sonrakı illərdə türklər və ermənilər əla dostluq şəraitində yaşayırdılar... Ruslar erməni kilsələrini, məktəblərini və dinini sıxışdırırdılar, türklər isə tamamilə əksinə, bütün işlərdə daha səbrli və daha çox sərbəstlik verən idilər... Onlar türklərin arasında yaşamaqlarından razı idilər... Sərvət tərəzisi də artıq burada (Türkiyədə) tamamilə xristianların xeyrinə idi. Türklər onlara səmimi-qəlbdən inanırdılar”.
• S. Uimzin “Turkish Deyli Nyus” qəzetinə müsahibəsindən: “Mən Ermənistana qarşı cəza tədbirləri görməyən ölkəmin xarici siyasətinə görə xəcalət hissi duyuram. ABŞ Dövlət Departamentində bilirlər ki, Ermənistanda bir dənə də məscid fəaliyyət göstərmir. Ermənilər bu gün qaranlıq orta əsr qanunları ilə yaşayırlar. Ermənistan əhalisinin 95 faizi təmiz qanlı ermənilərdir və bu nasist Almaniyanın irqçi siyasəti ilə müqayisə oluna bilər”.
• ABŞ-ın Azərbaycandakı səfiri Robert Sekuta: “Dünyanın heç bir ölkəsi Azərbaycanın yaxın tarixdə məruz qaldığı zorakılıq kimi hallardan sığortalanmayıb. Ona görə də biz belə halların baş verməməsi üçün birgə çalışmalıyıq. Ölkənin yaşadığı ağrı-acı, xüsusilə Xocalı faciəsi kimi hadisələr məni çox ağrıdır və bu hadisəni mən yaxından öyrənməliyəm. Bu, mənim üçün önəmlidir”. 23
•
Aleksandr Naumoviç Kvasnikin 1919-cu il, yanvarın 1-də Bakı şəhərində Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının üzvü olaraq istintaqa verdiyi ifadədən: “Mən, Bakı şəhəri, Serkovnaya küçəsi, 138 №-li evdə yaşayıram, yəhudiyəm, həddi- buluğa çatmışam. 1918-ci ilin mart ayının 17-dən 21-dək olan müddət ərzində Bakı şəhərində baş vermiş hadisələr haqqında aşağıdakıları deyə bilərəm: “Bu ilin 17-21 mart tarixlərində Bakı şəhərində baş vermiş hadisələrə təmiz vicdanla belə ad vermək lazımdır: “Müsəlmanların fiziki olaraq məhv edilməsi, bütün əmlakının mənimsənilməsi və onların bütün rifahının və siyasi üstünlüyünün ermənilərin əlinə keçməsi məqsədilə, əvvəlcə Bakı şəhərində, sonra isə ucqarlarda erməni əhalisinin müsəlman əhalisinə qarşı təşkil edilmiş qanlı sui-qəsdi....Ermənilər hesaba gəlməz sayda insanları güllələyirdilər. Ora qədər gəlib çıxanlar isə tutulur və teatrların yaxınlığında güllələnirdi. “Daşnaksütun” partiyası guya əsirlərin toxunulmazlığını qoruyurdu, amma bu mühafizə yalançı və məkrli idi. Erməni dəstələri bir-birinin ardınca guya ki müsəlmanların təlükəsizliyini qorumaq adı ilə yığışdıqları teatrlara daxil olur və cüssəli, sağlam tatarları seçir, binadan küçəyə çıxarır və güllələyirdi. Qətlə yetirilənlərin paltarlarını və qiymətli əşyalarını çıxarır, sonra xəncərlə onların qarınlarını yarır, daxili orqanlarını açır və tanınmayacaq dərəcəyə qədər eybəcər hala salaraq, cəsədləri təhqir edirdilər. Bütün küçələrdə və küncdə-bucaqda qalaq- qalaq meyitlər yığılıb qalmışdı və hər tərəfdə ölüm və dəhşət hökm sürürdü. Demək olar ki, bütünlüklə ermənilərdən ibarət olan Bakı Sovetinin İcraiyyə Komitəsinin üzvləri bu rüsvayçılığa son qoymaq istəmirdilər, çünki məqsəd bir idi – şəhərin bütün Cənubi Qafqazda öz zənginliyi, nüfuzu və səxavəti ilə tanınan müsəlman əhalisini məhv etmək....Mart hadisələrindən sonra Şaumyanın, Karqanyanın, Avakyanın əmri ilə ermənilərdən ibarət olan Qafqaz qızıl ordusu yaradıldı. Buraya 17 yaşlı yeniyetmələrdən tutmuş heç bir işə yaramayan qoca ermənilərədək hamı daxil olmuşdu. Onlar orduya ümumi aclıq dövründə yemək üçün, geyinib- keçinmək üçün və əlavə olaraq 200 rubl maaş almaq üçün gedirdilər. Onlar bundan əlavə yürüşlərdə də öz iştahalarına və bəxtlərinə uyğun olaraq “gəlir əldə edirdilər”. Müsəlmanların şəhərdə ən yaxşı binaları onlar üçün müsadirə edilmişdi və erməni döyüşçülər burada daima içki içir, zurna çalır, eyş-işrət və kef məclisləri təşkil edirdilər. Onlara elə gəlirdi ki, cənnətdə yaşayırlar. Belə ki, küçələrdə aclıq, ölüm hökm sürdüyü halda..., onlar hamısı boğaza qədər yeyirdi, ümumi düşkünlük və üzüntü hökm sürdüyü halda, onlar ... nəşələnirdilər. Lakin gələcəyi görən insanlar artıq o vaxt, onların şənliklərini gördükdə, onların soyğunçu alınlarında İncilin tale yazısını oxuyurdular: “mene, men... tekel upofedkin” – “Zaman hesablanmış, sənin qan, məkr, həyasızlıq və ikiüzlülük üzərində qurulmuş talançı rifahın tərəzilərdə çəkilmiş və hazırlanmışdır”. Komissiya üzvü: A.Novatski (imza). Komissiya üzvü: А.Kluge (imza). Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|