Həbsxana – cəmiyyətin daha çox

beş-altı kələm qırığı olan, azacıq yağlı, tomatlı sudan 
ibarət balandanı iki-üç dəqiqəyə hortuldadıb qurtar-
dı.  Çörək  payını  da  yedi.  Təzədən  növbəyə  durdu. 
Ikincisini  də,  üçüncüsünü  də  alıb  içdi.  Yenə  yemək 
istəyirdi. Elə bil bayaqdan bəri yediyi, içdiyi balanda 
mədəsinə yox, dibsiz bir quyuya tökülürdü. Burnuna 
iy  dəyən  mədəsi  şikayətlənib  quruldayır,  onu  bərk 
dilxor  edirdi.  Altıncı  dəfə  o,  xörəkpaylayana  yaxın-
laşıb  boşqabını  uzadanda  aşpazın  yanında  dayanan 
Gülbala dilləndi: 
          –A kişi, sən neçəncisini yeyirsən, bəs döyül? 
          –Doymuram, doysam istəmərəm ki... Bir də nə 
var ki, yeyim?.. Sudu da, içirəm çıxıb gedir, – Ağarə-
him çəkinə-çəkinə cavab verdi. 
          –Çətin doyarsan, yediyin az döyül, utanmırsan 
downloaded from KitabYurdu.org

106 
 
demoqoqluq da edirsən. Nə verilir, Allahına şükr elə, 
– Gülbala xoruzlandı. 
          Ağarəhim yenə dinmədi. Dinməyin xeyri olma-
yacaqdı.  Kənardan  söhbəti  dinləyən,  işləməyə  təzə 
başlayan cavan zabit Gülbalaya: 
          –Işin  olmasın,  tökün,  qoy  yesin  nə  qədər  istə-
yir, – söylədi. 
          Yeddinci boşqabdan sonra o, qarnında nəsə ol-
duğunu  hiss  etdisə  də  mədəsi  həmişəki  kimi  narazı 
idi. 
         O, yeməkxanadan çıxıb həyətin ortasındakı ho-
vuzun  kənarına  düzülmüş  beton  daşlardan  birinin 
üstünə  oturdu.  Könlündən  keçirdi  ki,  bir  papiros 
çəksin. Daim papiros kötüyü ilə dolu olan həyət tər-
təmiz  idi.  Bütöv  gilizi  də  heç  kəs  ona  verən  deyildi. 
Üzünü  göyə  çevirdi.  Illər  boyu  gördüyü  ətrafdakı 
lövhələri, gündə yüz dəfə rastlaşdığı, iyrəndiyi sifət-
ləri  görüb  bezəndə  o,  belə  edərdi.  Göylərin  dərinli-
yinə,  maviliyinə  tamaşa  edərdi,  bacarsaydı  bir  neçə 
anlığa dustaqlığını unutmağa çalışardı. Burada onun 
üzünə səmadan başqa hər tərəf keçilməz, hündür, ti-
kanlı  məftillərlə  bürünmüş  hasarlarla  bağlı  idi.  Və 
həmişə  belə  anlarda  Allaha  yalvarardı  ki,  onu  quşa 
döndərsin,  o,  da  uçub  səmanın  dərinliklərində  göz-
dən  itsin,  insan  olmaqdan,  beton  divarlar  arasında 
yaşamaqdan  canı  qurtarsın.  Hələ  ötən  il  bu  arzusu-
nu  hörməti  olduğu  bir  zabitə  danışmışdı.  Zabit  gü-
downloaded from KitabYurdu.org

107 
 
lüb demişdi: 
          –Kim,  sən  ha...  Xeyri  yoxdur,  hara  uçsan  yenə 
bura qayıdacaqsan,öyrəncəli cansan... 
          Yox, daha nə olur-olsun o, bir də bura qayıtma-
yacaq.  Azadlıqda  onu  necə  döysələr  də,  söysələr  də 
hər  əzaba  dözəcək,  türməyə  dönməyəcəkdi.  Çünki 
axır beş ildə gördüyünü görmüşdü. Beş ildən çox idi 
onun  yanına  çöldən  heç  kəs  gəlmirdi.  O,  atılmışdı, 
unudulmuşdu gərəksiz əşya kimi. Sadəcə, öz sözü ilə 
desək “insan zibilxanasında” gün keçirdirdi... 
                                             * * * 
          ...Ağarəhim  üçüncü  dəfəydi  islah-əmək  düşər-
gəsinə  düşmüşdü.  Üst-üstə  on  dörd  il  idi  yatırdı... 
On  dörd  il!..  Bu  illəri  o,  çöldə  olsaydı  nələr  etməz-
di?... Bəlkə də  indi  milyoner idi, beş kişidən biriydi. 
Lap  milyoner  olmasın,  adi  adamlardan  ki,  əskik  ol-
mayacaqdı... 
          Orta məktəbdə oxuyarkən təzə-təzə xırım-xırda 
alverə  qurşanmışdı.  Körpəlikdən  atasını  itirmişdi, 
anası  konserv  kombinatında  fəhlə  işləyirdi.  Böyük 
qardaşı  şəhərdə  oxuyurdu,  bacısı  da  böyümüşdü, 
məktəbi  qurtarmağa  bir  ili  qalmışdı.  Ailənin  dolanı-
şığı ağır keçirdi. Fəhləçiliklə baş girələmək çətin  idi. 
Ona görə də orta məktəbi qurtarıb, yolunu saldı ba-
zara.  Bazarda  yer  aldı,  başladı  əlinə  keçəndən  sat-
mağa. 
downloaded from KitabYurdu.org

108 
 
          Ağarəhim insaflı alverçi idi. Başqalarına nisbə-
tən  ucuz  satırdı,  çəkidə  çox  aldatmırdı.  Bu  da  onun 
ətrafında  olan  o  biri  alverçiləri  özündən  çıxardıb 
qeyzləndirirdi. Xüsusilə, aralarında ən yaşlısı, özünü 
hamıdan ağıllı, bazarın qeyri-rəsmi şefi sayan, sol qı-
çını çəkdiyinə görə “Topal” çağırılan Bəyəhmədin ilk 
gündən  Ağarəhimin  alıcıları  özünə  cəlb  etməyi  xo-
şuna gəlməmişdi. Bir-iki dəfə xəbərdarlıq məqsədiy-
lə ona söz də atmışdı: 
          –Bacıoğlu,  belə  yaramaz  a...  Göz  görə-görə  al-
verimizi  öldürürsən.  Yoxsa  özünü  ağıllı,  bizi  soğan-
başı sayırsan? 
          –Yox ay kişi, elə deyil. Mənimki düzlükdü. Baş-
qa heç kimlə işim yoxdur. Neynim, sizin kimi bacar-
mıram, əlimdən gəlmir. 
          –Bacarmalısan,  bacıoğlu,  bacarmalısan,  yoxsa 
sənin düzgünlüyün bizi əyəcək... 
          Ağarəhim Topala, onun adamlarına əhəmiyyət 
vermir, öz bildiyi qaydada alverini edirdi. Topalın si-
fəti  isə hər dəfə onu görəndə günü-gündən daha da 
“əyilirdi”. 
          Bir axşam hava qaranlıqlaşanda alverini qurta-
rıb, bazardan çıxan yerdə hərəsi bir tərəfdən iki polis 
nəfəri onu qoltuqladılar: 
          –Əl-qol atma, bizimlə şöbəyə gedəcəksən. 
          –Nəyə görə, nə məsələdir, deyin bilim də güna-
hımı. Bəlkə elə buradaca söhbətimizi eləyək? 
downloaded from KitabYurdu.org

109 
 
          –Yox,  söhbətimizi  şöbədə  eləyəcəyik.  Vəssa-
lam,  uzatma,  elə  etmə  ki,  səninlə  başqa  cür  rəftar 
edək. 
          Onu  polis  maşınına  oturdub  şöbəyə  apardılar. 
Şöbədə bər-bəzəkli kabinetə saldılar. Həmin cabinet-
də başda oturmuş mayordan savayı iki leytenant da 
var idi. Mayor sifətini bozardıb acıqla dilləndi: 
          –Hamının gözü qabağında ciblərində nə var, çı-
xar tök stolun üstünə. Tez ol! 
          Ağarəhimin  ürəyi  döyünməyə  başladı:  axı 
onun ciblərində qorxulu nə ola bilərdi? Bugünkü al-
verindən qalan pulları çıxardıb stolun üstünə tökdü: 
          –Götürün, hamısı qurbandı sizə, – dedi. 
          Mayor istehza ilə gülümsədi: 
          –Xeyr, bizə pul gərək deyil, bizə lazım olan sə-
nin cibində qalıb, çıxar onu da. 
          –Allah haqqı, daha başqa şey yoxdur. 
          –Yaxşı bax, bəlkə qoltuq cibinə qoymusan?!  
          Əllərini cibinə salıb bir də ələk-vələk elədi. Yan 
cibindən ona tanış olmayan bükülü yumru kağız çıx-
dı.  Bükülünü  bayaq  onu  qoltuqlayan  serjant  görən 
kimi Ağarəhimin əlindən aldı, tələm-tələsik açıb ma-
yorun qarşısına qoydu: 
          –Özüdür ki, var. Anaşadır. Axır ki, ələ keçdin... 
          Ağarəhimin canına üşütmə düşdü: 
          –Nəçənnik,  vallah-billah,  mənim  o  kağızdan 
xəbərim yoxdur. O bükülü mənim deyil, hardan dü-
downloaded from KitabYurdu.org

110 
 
şüb cibimə, kim atıb, bilmirəm. 
          Yanında duran serjant ona möhkəm bir şapalaq 
çəkdi, az qaldı yıxılsın: 
          –Əclaf,  bəlkə  demək  istəyirsən  biz  atmışıq  sə-
nin cibinə, həri? 
          –Yox,  elə  demədim.  Amma,  mənim  xəbərim 
yoxdur, mənim deyil... 
          –Xeyri  yoxdur,  atdanıb  düşməyinin,  –  mayor 
dilləndi,  –  biz  çoxdan  məlumat  almışdıq  sənin  nar-
kotika alveri ilə gizli  məşğul olmağını. Nəhayət, izi-
nə düşüb səni yaxalaya bildik. Bu da sübut, – kağıza 
bükülünü göstərdi. 
          Sonra yanındakı leytenanta göstəriş verdi: 
          –Təcili protokol tərtib edin, qərar çıxardıb, özü-
nü də həbs edin. 
          Ağarəhim  çox  yalvar-yaxar,  and-aman  elədi, 
xeyri  olmadı.  Səhəri  günü  onu  istintaq  təcridxanası-
na göndərdilər. Istintaq bir aya yaxın çəkdi və məh-
kəmə ona üç il iş kəsdi. Hökm oxunandan sonra isə 
konvoy maşınında islah-əmək düşərgəsinə gətirdilər. 
          Düşərgəyə gətirən kimi başını qırxdırıb əməliy-
yatçıların otağına apardılar. Əməliyyatçı zabitlər onu 
sorğu-sual etdikdən sonra üst-başını axtardılar. Ana-
sının  təcridxanada  yanına  gətirdiyi  paltarlarını  so-
yundurub, məhkum paltarını qarşısına atdılar: 
          –Geyin, cəld ol! 
          Anasının əllərinin istisini, ətrini duyduğu yun-
downloaded from KitabYurdu.org

111 
 
dan  toxunma  köynəyini,  paltarlarının  əynindən  çı-
xardıb,  ona  yad  bir  paltarın  geydirilməsi  Ağarəhimi 
haldan  çıxarmışdı.  Kövrəlib  hönkürtü  çəkmək  istə-
yirdi.  Elə  bil  ona  ölü  paltarı  geydirirdilər.  Bu  andan 
dönüb olurdu “canlı meyit”. 
          Ləng  tərpənməsinə  dözməyən  zabitlər  ilk 
“dərs” kimi Ağarəhimin bədənini “yumşaltmağa” gi-
rişdilər. Ona dəyən şillə-təpikdən elə fəallaşdı ki, bir 
anın içində geyinib canını qurtararaq özünü otaqdan 
çölə atdı. 
          Bir  ay  karantində  saxlayıb,  istehsalat  zonasın-
dakı  sexlərdə  ağır  işlərə  göndərdilər.  Bütün  günü 
Günəşin yandırıcı istisi altında işlədiyindən zənci sa-
yağı qapqara qaralıb, arıqlayıb çöpə dönmüşdü. Ka-
rantindən  sonra  yaşayış  zonasında  yaşayacağı  ba-
rakda da onu çətin günlər gözləyirdi. Ancaq, qulağı-
na  çatmışdı  ki,  “obşak”ın  yaxın  adamlarından  biri 
həmyerlisidir, xeyli sevinmişdi. 
          Bir  ayın  tamamında  Ağarəhimi  karantindən 
azad  edib  briqadaya  təyin  etdilər,  dəstə  rəisinə  isə 
onun  tərbiyə  edilməsiylə  məşğul  olmağı  tapşırdılar. 
Dəstə rəisi onu qabağına qatıb qalacağı baraka apar-
dı.  Barakda  yerliləri  hay-küylə  qarşıladılar.  Bir  neçə 
saat keçmiş xəbər gəldi ki, anası görüşə gəlib. Sevin-
cindən az qaldı ağlasın. Çətin günlərinin birində ana-
sı özünü ona yetirmişdi. 
          Ürəyi çırpına-çırpına görüş otağına gəldi. Ana-
downloaded from KitabYurdu.org

112 
 
bala  kövrəldilər,  hal-əhval  tutduqdan  sonra  anası 
xeyli yemək, bir az pul verib, sağollaşıb getdi. Anası 
gedən kimi görüş otağındakı zabit və nəzarətçilər gə-
tirilən  ərzağı  yoxlama  adı  ilə  “şmon”  elədilər.  Hərə 
dişinə  keçəndən  özünə  götürdü.  Puldan  isə  əməliy-
yatçı “payını” götürüb qalanını qaytardı.  
           Görüşdən  qayıdan  Ağarəhimi  barakda  səhər-
kindən  də  xeyli  artıq  hörmətlə  qarşıladılar.  Obşakın 
–  məhkumların  öz  aralarında  seçdikləri  başçının  ya-
xın  adamı  olan  yerlisi  onu  aparıb  “şefinə”  təqdim 
edib, “öz uşağımız” kimi xeyli təriflədi. Sonra, həmin 
yerlisi  briqadada  nə  iş  görəcəyini,  hansı  çarpayıda 
yatacağını da müəyyən etdi. Doğrudur, bütün bunlar 
elə-belə əmələ gəlmədi, anasının verdiyi pulların he-
sabına  oldu.  “Pul  əl  çirkidir,  təki  can  sağ  olsun”,  – 
Ağarəhim düşünürdü. Əgər anası bu gün özünü ye-
tirməsəydi, kim bilir onu nə cür əzablar gözləyirdi?.. 
Anasının  gətirdiyi  yeməklərin  ömrü  üç  gün  çəkdi. 
Ancaq,  bu  üç  gündə  yanındakı  yoldaşlarına,  yerlilə-
rinə  qarşı  etdiyi  səxavəti,  ürəyiaçıqlığına  görə  xeyli 
hörmət qazandı. Həmin hörmətin əsasında qalan cə-
za dövrü də demək olar ki, pis keçmədi. Anası, qar-
daşı bayramdan-bayrama da olsa gəlib dəyirdilər. 
          Günlərin  birində  can  çürüdən  saatlar  qurtardı. 
Anasının tapşırığı ilə rəisin hörmətini edib üç ay tez - 
iki il doqquz aydan sonra azad olunub evə buraxıldı. 
          Evə  qayıtdığı  gün  anasının  sevinci  yerə-göyə 
downloaded from KitabYurdu.org

113 
 
sığmırdı.  Tanış-bilişə  Allah  eşqinə  şirni  paylayırdı, 
oğlunu  evdə  görmək  arzusuna  çatdığı  üçün  hər  sö-
zündə Allaha şükr edirdi. Ağarəhim işləyib son üç il-
də  anasının  çəkdiyi  əziyyətləri  qismən  də  olsa  ödə-
mək,  onun  qayğısını  azaltmaq  istədi.  Çox  götür-qoy 
etdikdən sonra yenə əvvəlki peşəsi – alverlə məşğul 
olmağı  qərarlaşdırdı.  Bu  dəfə  bazarda  deyil,  yol  qı-
rağında köşk düzəldib alver etməyə başladı. 
          Bir  neçə  ay  keçmədi,  yenə  alıcıların  diqqətini 
özünə  cəlb  etdi.  Işi  pis  getmirdi.  Dörd-beş  aya  və-
ziyyətini düzəltdi. Oğlunun işinin yaxşı getdiyini gö-
rən  ana  tezliklə  onun  ailə  qurmağını  istəyirdi.  Hər 
süfrəyə oturanda gələcək gəlinindən söhbət açır, oğ-
lunu tələsdirirdi. 
          Ağarəhim  həbsdə  olan  zaman  böyük  qardaşı 
toy etmək imkansızlığından qız götürüb qaçmış, son-
ra da yüngül yığıncaqla evlənməyi qeyd olunmuşdu. 
Əsl  toy  etmək  arzusu  anasının  ürəyində  qalmışdı. 
Odur  ki,  istəyirdi  Ağarəhim  çalışıb  pul  yığıb  özünə 
əsl  toy  etsin,  o  da  doyunca  oynayıb  ürəyindəki  həs-
rəti çıxartsın. Anasının söhbətlərindən sonra tanış-bi-
lişdəki, qonum-qonşudakı qızlara göz qoymağa baş-
ladı.  Nədənsə,  bəlkə  qismətdən  idi,  qızların  içində 
qonşu  məhəllədəki  Gülbəniz  daha  çox  xoşuna  gəlir-
di. 
          Gülbənizin  də  atası  yox  idi,  rəhmətə  getmişdi. 
Anası  Narınc  yaman  çərənçi  idi,  deyirdilər  ərini  də 
downloaded from KitabYurdu.org

114 
 
çərənçiliyi  ilə  bezdirib  öldürmüşdü.  Kasıblığa  qatla-
şıb  yaşayırdılar.  Gülbənizin  iki  böyük  qardaşı  neçə 
illər  idi  baş  alıb  Rusiyaya  getmiş,  qayıtmamışdılar. 
Kiçik qardaşı da məktəbi qurtaran kimi qardaşlarının 
yanına  getmək  istəyirdi.  Gülbəniz  evin  tək,  zəhmət-
keş  qızı  idi.  Evlərinin  bütün  səliqə-səhmanına  o  ba-
xırdı. Sadə idi, anası çərənçi olsa da, qızın üstün cə-
hətləri  az  deyildi.  “Anasını  neynirəm,  mənə  qızı  la-
zımdı”, – Ağarəhim ürəyində özünə təskinlik verirdi. 
          Bir  gün  imkan  tapıb  ürəyini  Gülbənizə  açdı. 
“Hə” cavabı üçün üç ay arxasınca düşüb iztirab çək-
məli  oldu.  Qızın  razılığını  alandan  sonra,  çoxdan 
eşitmək  istədiyi  sözü  anasına  çatdırdı.  Anası  sevin-
mədisə  də,  oğluna  görə  Gülbənizi  evində  gəlin  gör-
məyə etiraz etmədi. Həmin ilin payızında Ağarəhim 
qohum-qardaşla köməkləşib özünə toy çaldırdı, Gül-
bənizlə evləndi. Anası şadlığından toyda istədiyi qə-
dər  oynadı,  Allahdan  ona  belə  günləri  çox  görmə-
məyi yalvardı. 
          Daha üç ay keçdi. Ömrünün ən xoşbəxt günlə-
rini yaşayırdı. Getdikcə imkanlaşırdı. Istəyirdi köşkü 
satıb bazara qayıtsın, orada dükan açıb daha çox qa-
zanc əldə etsin. Amma,bilirdi ki, qayıdarsa Topal ye-
nə  ona  istədiyi  kimi  dolanmağa  imkan  verməyəcək-
di.  Eşitmişdi  ki,  Topal  indi  bazarda  əsl  şeflik  edir. 
Böyük  vəzifəli  adamlarla  qohum  olmuışdu,  əli  “lap 
yuxarılara” çatırdı... 
downloaded from KitabYurdu.org

115 
 
          Həbsdən qayıdandan bazara ayaq basmamışdı. 
İllərdən bəri qəlbində Topala qarşı böyük kin yaran-
mışdı.  Hələ  o  vaxt,  polis  şöbəsində  cibində  narkotik 
maddə aşkarlanarkən ürəyinə dammışdı ki, bu olsa-
olsa Topalın sifarişiylə polislər tərəfindən qurulmuş-
du.  Başqa  heç  kimin  Ağarəhimə  pisliyi  dəyməzdi. 
Zonda  azadlıq  üçün  ürəyi  darıxdığı  günlərdə  ona 
edilən pisliyin əvəzini çıxmağa and içmişdi. Cəzasını 
çəkib  gələndən  sonra  da  əvvəlki  fikrində  qalırdı  və 
gümanının  doğruluğuna  şübhəsi  yox  idi.  Odur  ki, 
bazara  qayıtmamışdan  əvvəl  hər  hansı  bir  yolla  To-
pala  zərər  yetirməyi,  onu  bazarda  hörmətdən  sal-
mağı qarşısına məqsəd qoymuşdu. 
          Bir  səhər  yolunu  bazardan  saldı.  Ötən  dörd  il-
də Topalın dükanı tanınmaz dərəcədə dəyişmiş, xey-
li  genişlənmiş,  böyümüşdü.  Dükanına  bitişik  bufet, 
çayxana  da  açmışdı.  Dükanın  arxasında  Topala  və 
onun  adamlarına  məxsus  bir  neçə  müxtəlif  markalı 
xarici maşınlar dayanmışdı. 
          Ağarəhim  dükana  girdi.  Alıcı  gözüylə  satış 
üçün vitrində düzülmüş mallara tamaşa etməyə baş-
ladı. Topal dükanın o başında özü üçün xudmani ra-
hatlıq  düzəldib,  çay  içə-içə  qarşısındakı  balaca  tele-
vizora  baxırdı,  arabir  də  alıcılara,  alver  edən  üç  ya-
raşıqlı  satıcı  qıza  göz  qoyurdu.  Topalın  əynindəki 
işıldayan parçadan tikilmiş kostyumundan,  hərəkət-
lərindən, özünü aparmasından ağırlıq yağırdı. Başın-
downloaded from KitabYurdu.org

116 
 
dakı  əmmamədən,  saqqalından,  əlindəki  təsbehin-
dən  Hacı  olması  duyulurdu.  Birdən  Topalın  gözü 
Ağarəhimə sataşdı. 
          –Ba.., Ağarəhim, xoş gördük, – təsbehini yan ci-
binə, stəkanı isə nəlbəkiyə qoyub piştaxtaya tərəf gə-
lərək  əlini  uzatdı,  –  ayə,  haradasan,  necəsən,  görük-
mürsən, eşitdim tutulmusan?.. Çoxdan çıxmısan? 
          –Bir  il  olar,  –  Ağarəhim  könülsüz  əlini  uzadıb 
görüşdü. 
          –Bəs bir ildə nöş gəlib mənə dəymirsən, görüş-
mürsən?  Bəlkə  bir  çətinliyin  var,  kömək  eləyək,  ya 
da olar mənim bir dərdim var, sənə ehtiyacım var?.. 
Deyəsən,  heç  dəyişməmisən,  soyuq  adamsan.  Hə, 
eşidəndə səni tutublar, inanmağım gəlmədi. Mən bi-
lirəm  axı,  sən  o  yolun  yolçusu  deyilsən.  Sən  hara, 
narkotika hara?.. Getdim naçalnikdən də xahiş etdim 
ki, o elə oğlan deyil, keç günahından, hörmətiniz mə-
nim  boynuma.  Dedi  gecdi,  xeyri  yoxdu,  iş-işdən 
keçib. Allah mərdimazara lənət eləsin. 
          Yadındadı,  müstəntiq  bir  dəfə  Topalın  adını 
çəkmiş, xahişə gəldiyini söyləmişdi. O andan ürəyinə 
şübhələr dolmuşdu. 
          –Hə  elədir,  Bəyəhməd,  hansısa  əclafın  sifarişi 
ilə  qurulmuşdu  o  iş,  –  Topalın  düz  gözlərinin  içinə 
baxdı, – Allah ona lənət eləsin, canından çəksin, gün 
görməsin. Düz demirəmmi?  
          Topalın sifətindəki bayaqkı gülüş çəkildi, rəngi 
downloaded from KitabYurdu.org

117 
 
qaralantəhər oldu. Çarəsiz: 
          –Düz deyirsən, haqlısan, – təsdiqlədi. 
          –Elə  isə  “Amin!”,  –  söhbətin  ətrafdakı  satıcı 
qızların, alıcıların diqqətini cəlb etdiyini, həm də aza-
cıq  qızışdığını  hiss  etdi.  –  Bəyəhməd,  söhbət  yaralı 
yerimə dəydi, ardı qalsın başqa vaxta. Görüləsi işim 
var, mən getdim, – dilucu Topalla sağollaşdı. 
          Topal Ağarəhimin qəzəbinin, kinini soyumadı-
ğını  bilsəydi,  söhbətini  başqa  cür  qurardı.  Üzə  vur-
masa da Ağarəhimin sözləri onu tutmuşdu: 
          –Hə, get. Nə qulluğun olsa, mən burdayam. 
          Topal əvvəlki Topal deyildi. Xeyli güclənmişdi. 
Ona tək batmaq müşkül məsələ idi, mütləq kiminləsə 
birləşmək, köməkləşmək lazım idi. 
          O  gün  bazarda  keçmiş  alver  dostları  Əmirxan 
və  Xəlillə  rastlaşdı.  Onlar  bazarın  aşağı  küncündə 
yerləşən  köşklərinin  rənglərini  dəyişmişdilərsə  də, 
ölçülərini  dəyişməmişdilər,  elə  əvvəlki  boyda  qal-
mışdı. Dostlar onu şadyanalıqla qarşıladıqdan sonra 
əl  çəkmədilər,  köşklərini  bağlayıb  Ağarəhimi  yaxın-
lıqdakı  yeməkxanada  oturub  çörək  kəsməyə  dəvət 
etdilər. Son dörd ili necə keçirdiyini sorğu-sual etdi-
lər. Evləndiyini bilincə onları toya dəvət etmədikləri 
üçün gileyləndilər. Bir az zəmanədən şikayətləndilər, 
sonra  da  bir-birlərinin  sağlığına  içib,  Allahın  Verdi-
yinə şükür etdilər. 
          Ağarəhim  söhbətarası  hiss  etdi  ki,  onlar  keç-
downloaded from KitabYurdu.org

118 
 
mişdə  olduğu  kimi  yenə  də  Topaldan  narazıdılar. 
Topal  onlara  istədikləri  qaydada  dolanmağa  imkan 
vermir, ancaq, onun güclülüyündən qorxub, səslərini 
çıxartmadan  başlarını  saxlayırlar.  Həmin  söhbətdən 
sonra,  Ağarəhim  tez-tez  onlarla  görüşməyə  başladı. 
Görüşlərin  birində  o,  Topalla  bağlı  ürəyindəki  niy-
yətini  açdı  və  bu  işi  tək  bacarmayacagını  bildirib 
dostlardan kömək umduğunu gizlətmədi. Əmirxanla 
Xəlil  bu  niyyətə  qəlbən  şərik  olsalar  da  icrasında  iş-
tirakçı  olmağa  ilk  anda  çəkindilər,  razılıq  verməyə 
tələsməyərək  bir  müddət  düşünmək,  götür-qoy  et-
mək istədilər. 
          –Bu,  elə-belə  xırda  məsələ  deyil,  –  Əmirxan 
qeyd elədi. – Bunun üçün xeyli fikirləşmək lazımdır. 
Hər şey ölçülüb biçilməlidir. 
          Topalın özü, maşını, mağazası, evi polis və xü-
susi  cangüdənlərin  ciddi  nəzarəti  altında  idi.  Ailə 
üzvlərini  bu  məsələyə  qatmağı  Ağarəhim  özünə  sı-
ğışdırmırdı.  Işi  yalnız  Topal  və  onun  əmlakı  ilə  ol-
malı idi. 
          Əmirxanla  Xəlil  uzun  götür-qoydan  sonra, 
onun  niyyətinin  düşər-düşməzliyindən  qorxaraq  öz 
köməkliklərini  yalnız  belə  bir  plan  qurmaqla  kifa-
yətləndilər: Partlayıcı maddə əldə edib öz köşklərin-
də  gizlətsinlər,  Ağarəhim  isə  axşamtərəfi,  adamsız, 
sakit  vaxtda  partlayıcı  maddəni  köşkdən  götürüb 
çayxananın mağaza ilə yanaşı otaqlarının birində qu-
downloaded from KitabYurdu.org

119 
 
rur,  qurğu  gecə  partlayır,  Topala  külli  miqdarda  zi-
yan  dəyir,  günahkarlar  da  naməlum  qalır.  Bu  ağla-
batan fikir  hamının xoşuna gəldiyi üçün, işi deyilən 
tərzdə qurmağa razılığa gəldilər. 
          On gün sonra Əmirxanla Xəlil haradansa part-
layıcı maddə əldə etdilər. Təqribi gün, vaxt müəyyən 
olundu,  necə  istifadə  etməyi  Ağarəhimə  başa  salan-
dan  sonra,  partlayıcı  maddə  Əmirxanın  köşkündə 
gizlədildi. 
          Nəhayət,  təyin  olunan  gün  gəlib  çatdı.  Ağarə-
him  axşam  alatoranında  Əmirxanın  köşkünə  gəldi. 
Partlayıcı maddəni alıb əynindəki paltarının içərisin-
də  gizlətdi.  Topalın  çayxanasına  daxil  oldu  Çayxa-
nada sakitlik idi, küncdə qoyulmuş stolda iki müştə-
ri  çay  içirdi.  Çaypaylayana  bir  balaca  çaynik  sifariş 
edib, qabaqcadan pulunu ödədi. Müştərilər az oldu-
ğundan  o  biri  satıcılar  da  harasa  bazarın  içərilərinə 
getmişdilər. Çaypaylayandan və mətbəxdəki bir neçə 
nəfərdən  savayı  kimsə  gözə  dəymirdi.  Çaypaylayan 
oğlan da çayniki gətirib, Ağarəhimin stolunun üstü-
nə qoydu, işini bitmiş hesab edərək, harasa yox oldu. 
O, çaydan süzüb bir stəkan içdi. Çox keçmədi künc-
dəki  iki müştəri də çaylarını içib, çaypulunu piştax-
tanın üzərinə atıb çayxanadan çıxdılar. 
          Siqaretin tüstüsünü sinəsinə çəkib, özünü sakit-
ləşdirməyə çalışsa da həyəcandan ürəyi döyünürdü. 
Vaxt  idi,  əgər  gecikərsə,  satıcılar  gəlib  çıxarlarsa,  iş-
downloaded from KitabYurdu.org