Hörmətli oxucular

4. Vaxtınızdan səmərəli istifadə edin, işlərinizi sonraya 
saxlamayın.
Amerikalı tarixçi Parkinsonun birinci qanununa əsasən iş 
ona ayrılmış bütün vaxta bölünür. Yəni, bir çox hallarda iş üçün 
üç gün də ayrılsa, dörd gün də ayrılsa iş ayrılan bütün vaxtımızı 
alacaq  və  onu  eyni  vaxtda  bitirəcəyik.  Yadınıza  belə  hallar 
düşürmü: vaxtın qurtarmağına az qaldıqda fikirləşirik ki, əlavə 
bir  saat  da  (işdən  asılı  olaraq  bir  gün  və  ya  bir  həftə)  olsaydı 
çatdırardım  işi:).  Tədqiqatlara  əsasən  Amerikada  iş  vaxtının 
50%-i işə sərf olunmur (söhbətlər, telefon danışıqları, gecikmələr 
və s.). Əminəm ki, bu vəziyyət bizdə də aktualdır. Reallıqda işə 
saat 10-da başlanılır (əvvəl mütləq çay və ya kofe hazırlanmalı 
və içilməli, yeniliklər müzakirə edilməlidir və s.). Vaxtın qalan 
50%-i də əslində səmərəli istifadə olunmur. Tələbələr 4-5 il təhsil 
alırlar,  amma  xeyli  hissəsi  elementar  biliklərə  malik  olmur, 
deməli,  sərf  etdikləri  bu  vaxt  hədər  gedib  (insan  beyninin  ən 
yaxşı işləyən vaxtı).
Nəticəyə  tuşlanma  olduqca  vacib  keyfiyyətdir.  Günəş 
33

qazanırmış.
Necə  deyərlər,  öz  arzun  üçün  çalışmasan  başqasının 
arzusu üçün çalışacaqsan.
Hədəflər  müəyyən  şərtlərə  uyğun  olmalıdır.  SMART-ın 
açıqlanması:  specific  (aydın),  measurable  (ölçülə  bilən), 
achievable (real), relevant (son məqsədə xidmət edən və təsir edə 
biləcəyiniz hədəf), time-bound (icra zamanı müəyyən edilən). 
Misal  üçün  yaxın  hədəflərdən  biri  belə  yazılıb:  mən  çox 
oxuyacam. Aydın deyil nə oxuyacaqsan (tutaq ki, mikrobiznesə 
başlama mövzusunda kitab). Ölçmək mümkün deyil neçə kitab 
oxumalısan  (tutaq  ki,  10).  Realdırmı  bu  hədəf?  Tam  realdır, 
sadəcə müəyyən edimiş vaxtdan asılıdır. Son məqsədə xidmət 
edirmi? Əgər tutaq ki, bizneslə məşğul olmaq istəyirsənsə, bəli. 
Kitab  oxumaq  bizim  təsir  edə  biləcəyimiz  hədəfdirmi?  Bəli, 
sadəcə  kitabı,  məsələn,  internetdən  tapıb,  iradəmi  toplayıb 
oxumalıyam  (əslində  son  məqsəd  səni  nə  qədər  çox 
ruhlandırırsa  ona  çatmaq  üçün  çəkilən  zəhmət  bir  o  qədər  az 
gözə görünür). Vaxt müəyyən edilməyib (tutaq ki, 1 ay). Deməli, 
“mən  çox  oxuyacam”  hədəfi  SMART  prinsiplərinə  uyğun 
dəyişdirilsə belə alınacaq: “mən bu gündən etibarən 1 ay ərzində 
mikrobiznesə başlama mövzusunda 10 kitab oxuyacam”.
Xoşbəxtliyi necə təsəvvür edirsiz? Dörd aspektdə yazın: iş 
və  qazanc,  şəxsi  inkişaf,  ailə,  sağlamlıq.  Onlara  çatmaq  üçün 
SMART-a uyğun olaraq yaxın 12 ay ərzində azı 10 hədəfi qeyd 
edin. Bunu etməklə siz dünyanın 3%-ləri sırasına daxil olmuş 
olursuz. 
Amma  diqqətli  olun.  Əgər  nərdivanı  yanlış  divara 
söykəsəz, məqsədinizə çatmayacaqsız, hə a aktiv olsaz belə.
Bununla yanaşı digər hədəflər də ola bilər. İnsan həyatda 
müxtəlif rollar oynayır. Hər bir rol (və ya bir neçə rol) həyatın 
müəyyən  dövründə  əsas  olur.  Məsələn,  həyat  yoldaşı,  ailə 
başçısı, övlad, işçi, dost, müdir, tələbə, şəxsiyyət, vətəndaş və s. 
32
Dörd əsas istiqamətə daxil olmayan rollara uyğun əlavə hədəf və 
planlar da ola bilər.
Bu  planların  icrası  sizi  qorxutmasın.  Unutmayın  ki,  ən 
uzun yolun da fəthi ilk addımdan başlayır. 
Praktiki tapşırıq:
1.  Gələcək  xoşbəxt  həyatı  təsəvvür  edərək  buna  çatmaq 
üçün ən azı 4-5 sahə üzrə (iş, şəxsi inkişaf, ailə, sağlamlıq (beşinci 
hədəf kimi dostları və ya daha geniş mənada netvorkinq (əlaqə 
şəbəkəsinin  yaradılması)  nəzərdə  tutula  bilər)  uzunmüddətli 
hədəflərinizi  yazın.  Bu  hədəfləri  SMART-a  uyğun  olaraq  12 
aylıq, aylıq/həftəlik hədəflərə bölün. Bunu etməklə siz dünyanın 
3%-ləri sırasına daxil olmuş olursuz.
4. Vaxtınızdan səmərəli istifadə edin, işlərinizi sonraya 
saxlamayın.
Amerikalı tarixçi Parkinsonun birinci qanununa əsasən iş 
ona ayrılmış bütün vaxta bölünür. Yəni, bir çox hallarda iş üçün 
üç gün də ayrılsa, dörd gün də ayrılsa iş ayrılan bütün vaxtımızı 
alacaq  və  onu  eyni  vaxtda  bitirəcəyik.  Yadınıza  belə  hallar 
düşürmü: vaxtın qurtarmağına az qaldıqda fikirləşirik ki, əlavə 
bir  saat  da  (işdən  asılı  olaraq  bir  gün  və  ya  bir  həftə)  olsaydı 
çatdırardım  işi:).  Tədqiqatlara  əsasən  Amerikada  iş  vaxtının 
50%-i işə sərf olunmur (söhbətlər, telefon danışıqları, gecikmələr 
və s.). Əminəm ki, bu vəziyyət bizdə də aktualdır. Reallıqda işə 
saat 10-da başlanılır (əvvəl mütləq çay və ya kofe hazırlanmalı 
və içilməli, yeniliklər müzakirə edilməlidir və s.). Vaxtın qalan 
50%-i də əslində səmərəli istifadə olunmur. Tələbələr 4-5 il təhsil 
alırlar,  amma  xeyli  hissəsi  elementar  biliklərə  malik  olmur, 
deməli,  sərf  etdikləri  bu  vaxt  hədər  gedib  (insan  beyninin  ən 
yaxşı işləyən vaxtı).
Nəticəyə  tuşlanma  olduqca  vacib  keyfiyyətdir.  Günəş 
33

şüaları  insanı  yandırmır,  amma  lupa  ilə  şüalar  cəmlənsə 
yandırar. Sadəcə etmək kifayət deyil, nəticə əldə etmək lazımdır. 
Çalışın nəticələriniz digərlərindən yüksək olsun.
Nəticə  etibarilə  zamanı  düzgün  idarə  etmək  3  hissədən 
ibarətdir:
1. Lazım olan işləri görmək.
2. İşləri vaxtında və effektiv görmək.
3. Lazımsız işlərdən imtina etmək və ya ötürmək.
Hədəfləri  prioritetə  görə  bölün  və  icra  planlarını 
hazırlayın. Stiven Kovi buna dair maraqlı bir müqayisə gətirir. 
Bir vedrə götürün. İçinə mümkün qədər çox iri daş doldurun. 
Hesab  edirsiz  ki,  yer  qalmayıb?  İndi  boş  yerləri  daha  kiçik 
daşlarla  doldurun.  Yer  qaldımı?  Sonra  boşluqları  qumla 
doldurun.  Yenə  boşluq  qalıbmı?  Sonda  vedrə  dolanadək  su 
tökün.  İndi  vedrə  doğrudan  da  doludur.  Bu  əşyalar 
gördüyümüz işlərdir. Əşya nə qədər böyükdürsə vacibliyi bir o 
qədər  artıqdır.  Əgər  biz  vedrəni  əvvəl  lazımsız  şeylərlə 
doldursaydıq,  vacib  şeylərə  yer  çatmayacaqdı.  Əvvəlcə  vacib 
işlərdən başlayın.
Eyzenhauer matrisi:
ABŞ  prezidenti  Eyzenhauerin  matrisini  işinizdə  rəhbər 
tutun. İşləri 4 hissədən ibarət dördbucaq üzrə bölün.
1-ci  hissəyə  aid  iş  nümunəsi  (SMART  üzrə  yazılmayıb): 
xəstələnmişəm  və  həkimə  getməliyəm.  2-ci  hissəyə  aid  iş 
nümunəsi: xəstələnməmək üçün idmanla məşğul olmalıyam. 3-
cü hissəyə aid iş nümunəsi: telefon zəng çalır (dəstəyi qaldırmaq 
1-təcili (uzağı 24 saat ərzində edilməli) və 
vacib işlər
2-təcili olmayan vacib işlər
3-təcili, amma vacib olmayan işlər
4-təcili olmayan və vacib olmayan işlər
34
təcilidir,  amma  əksər  hallarda  qaldırmasan  da  problem 
yaranmaz).  4-cü  hissəyə  aid  iş  nümunəsi:  daxil  olan  e-mail-a 
baxmalıyam.
1-ci  hissəyə  tuşlanmaq  olmaz.  2-ci  hissəyə  işləyərək 
çalışmalıyıq ki, 1-ci hissəyə iş az keçsin, əks halda ömrü boyu 
necə deyərlər yalnız “yanğını söndürməklə” məşğul olacaqsız. 
Misaldan da görünür ki, 2-ci hissənin icrası məhz elə bir vəziyyət 
yaradır ki, oradan 1-ci hissəyə işlər ya heç daxil olmur, ya da az 
daxil olur. 2-ci və 4-cü hissələrin həlli üçün proaktivlik lazımdır. 
Çox güman ki, sizin gələcəyinizə ən çox təsir edən işlər məhz 2-ci 
hissədəkilərdir.
İşə  dərhal  başlayın,  sonraya  saxlamayın.  Brayan  Treysi 
sonraya  saxlanan  işləri  qurbağaya  bənzədir.  Nə  qədər  nifrət 
etsək də onları yeməliyik. Əvvəl onlar balaca olur, vaxt getdikcə 
isə  böyüyür.  Bu  işləri  əvvəl-axır  etməliyik  deyə  yaxşı  olar  ki, 
qurbağalar  balaca  olanda  onları  udaq,  əks  halda  böyümüş 
qurbağaları tikələrə bölərək yeməyə məcbur olacağıq.
Vaxtınızı böləndə mövcud vaxtın 50-60%-ini nəzərə alın. 
Gözlənilməz  hadisələr  ola  bilər.  Amma  bundan  sonra  gərək 
nəzərdə tutduğunuz işləri vaxtında bitirəsiz. 
İtalyan iqtisadçısı Pareto 20/80 qaydasını yaratmışdı. Bu 
qayda demək olar ki, hər yerdə özünü doğruldur. Bizim hala 
tətbiq  etsək  bu  o  deməkdir  ki,  işlərimizin  ancaq  20%-i 
əhəmiyyətli  dərəcədə  həyatımıza  təsir  göstərə  bilir.  Belə  ki, 
uğurlarımızın  80%-i  məhz  həmin  20%-lik  işlərin  icrası 
nəticəsində əldə olunur. Bu 20% demək olar ki, tamamilə 2-ci 
hissədəki işlərdən ibarətdir. 
“Yox” deməyi bacarın. Planlarınızı icra etməyə mane olan 
dostlarınıza  (planlarınızda  onlara  da  müəyyən  qədər  vaxt 
ayırmalısız),  müdirinizə,  vaxtyeyənlərə  (mobil  telefon, 
kompüter,  televizor,  sosial  şəbəkələr  və  s.)  “yox”  deməyi 
bacarmalısız.  Orta  hesabla  insan  ömrünün  7,6  ilini  televizora 
35

şüaları  insanı  yandırmır,  amma  lupa  ilə  şüalar  cəmlənsə 
yandırar. Sadəcə etmək kifayət deyil, nəticə əldə etmək lazımdır. 
Çalışın nəticələriniz digərlərindən yüksək olsun.
Nəticə  etibarilə  zamanı  düzgün  idarə  etmək  3  hissədən 
ibarətdir:
1. Lazım olan işləri görmək.
2. İşləri vaxtında və effektiv görmək.
3. Lazımsız işlərdən imtina etmək və ya ötürmək.
Hədəfləri  prioritetə  görə  bölün  və  icra  planlarını 
hazırlayın. Stiven Kovi buna dair maraqlı bir müqayisə gətirir. 
Bir vedrə götürün. İçinə mümkün qədər çox iri daş doldurun. 
Hesab  edirsiz  ki,  yer  qalmayıb?  İndi  boş  yerləri  daha  kiçik 
daşlarla  doldurun.  Yer  qaldımı?  Sonra  boşluqları  qumla 
doldurun.  Yenə  boşluq  qalıbmı?  Sonda  vedrə  dolanadək  su 
tökün.  İndi  vedrə  doğrudan  da  doludur.  Bu  əşyalar 
gördüyümüz işlərdir. Əşya nə qədər böyükdürsə vacibliyi bir o 
qədər  artıqdır.  Əgər  biz  vedrəni  əvvəl  lazımsız  şeylərlə 
doldursaydıq,  vacib  şeylərə  yer  çatmayacaqdı.  Əvvəlcə  vacib 
işlərdən başlayın.
Eyzenhauer matrisi:
ABŞ  prezidenti  Eyzenhauerin  matrisini  işinizdə  rəhbər 
tutun. İşləri 4 hissədən ibarət dördbucaq üzrə bölün.
1-ci  hissəyə  aid  iş  nümunəsi  (SMART  üzrə  yazılmayıb): 
xəstələnmişəm  və  həkimə  getməliyəm.  2-ci  hissəyə  aid  iş 
nümunəsi: xəstələnməmək üçün idmanla məşğul olmalıyam. 3-
cü hissəyə aid iş nümunəsi: telefon zəng çalır (dəstəyi qaldırmaq 
1-təcili (uzağı 24 saat ərzində edilməli) və 
vacib işlər
2-təcili olmayan vacib işlər
3-təcili, amma vacib olmayan işlər
4-təcili olmayan və vacib olmayan işlər
34
təcilidir,  amma  əksər  hallarda  qaldırmasan  da  problem 
yaranmaz).  4-cü  hissəyə  aid  iş  nümunəsi:  daxil  olan  e-mail-a 
baxmalıyam.
1-ci  hissəyə  tuşlanmaq  olmaz.  2-ci  hissəyə  işləyərək 
çalışmalıyıq ki, 1-ci hissəyə iş az keçsin, əks halda ömrü boyu 
necə deyərlər yalnız “yanğını söndürməklə” məşğul olacaqsız. 
Misaldan da görünür ki, 2-ci hissənin icrası məhz elə bir vəziyyət 
yaradır ki, oradan 1-ci hissəyə işlər ya heç daxil olmur, ya da az 
daxil olur. 2-ci və 4-cü hissələrin həlli üçün proaktivlik lazımdır. 
Çox güman ki, sizin gələcəyinizə ən çox təsir edən işlər məhz 2-ci 
hissədəkilərdir.
İşə  dərhal  başlayın,  sonraya  saxlamayın.  Brayan  Treysi 
sonraya  saxlanan  işləri  qurbağaya  bənzədir.  Nə  qədər  nifrət 
etsək də onları yeməliyik. Əvvəl onlar balaca olur, vaxt getdikcə 
isə  böyüyür.  Bu  işləri  əvvəl-axır  etməliyik  deyə  yaxşı  olar  ki, 
qurbağalar  balaca  olanda  onları  udaq,  əks  halda  böyümüş 
qurbağaları tikələrə bölərək yeməyə məcbur olacağıq.
Vaxtınızı böləndə mövcud vaxtın 50-60%-ini nəzərə alın. 
Gözlənilməz  hadisələr  ola  bilər.  Amma  bundan  sonra  gərək 
nəzərdə tutduğunuz işləri vaxtında bitirəsiz. 
İtalyan iqtisadçısı Pareto 20/80 qaydasını yaratmışdı. Bu 
qayda demək olar ki, hər yerdə özünü doğruldur. Bizim hala 
tətbiq  etsək  bu  o  deməkdir  ki,  işlərimizin  ancaq  20%-i 
əhəmiyyətli  dərəcədə  həyatımıza  təsir  göstərə  bilir.  Belə  ki, 
uğurlarımızın  80%-i  məhz  həmin  20%-lik  işlərin  icrası 
nəticəsində əldə olunur. Bu 20% demək olar ki, tamamilə 2-ci 
hissədəki işlərdən ibarətdir. 
“Yox” deməyi bacarın. Planlarınızı icra etməyə mane olan 
dostlarınıza  (planlarınızda  onlara  da  müəyyən  qədər  vaxt 
ayırmalısız),  müdirinizə,  vaxtyeyənlərə  (mobil  telefon, 
kompüter,  televizor,  sosial  şəbəkələr  və  s.)  “yox”  deməyi 
bacarmalısız.  Orta  hesabla  insan  ömrünün  7,6  ilini  televizora 
35

baxır, 8,5 ilini yolda keçirir, 2,8 ilini xəstə olur, 1,5 ilini heç nə 
etmir). Gündə 2 saat televizora baxsaq 60 ilə 5 il alınır, 3 saat 
telefonla oynasaq – 7,5 il. Bu vaxtı azaltsaq, yoldakı vaxtımızı 
səmərəli  keçirsək  (audiokitabları  dinləyərək),  sağlamlığımıza 
fikir  verərək  az  xəstələnsək,  7-8  saatdan  çox  yatmasaq  biz  15 
ildən çox vaxt qazanmış oluruq. Bunun üçün güclü iradə tələb 
olunur.
2-ci hissəyə əsaslanan orqanayzerın 6 meyarı:
1.  Uyğunluq  (matrisdə  qeyd  edilən  iş  və  hədəflər 
dəyərlərə,  əvvəl  müəyyən  etdiyimiz  uzunmüddətli  hədəflərə 
uyğun olmalıdır);
2. Balans (imkan daxilində bütün sahələri əhatə etməlidir: 
iş,  şəxsi  inkişaf,  ailə,  sağlamlıq).  Ən  vacib  anlarda  balansdan 
kənarlaşmaq da mümkündür;
3.  Böhranın  qarşısını  alaraq  daim  böhran  şəraitində 
işləməmək üçün 2-ci hissəyə fokuslanma; 
4.  Formalizmdən  qaçma  (nəticəyə  tuşlanın,  işləri  sadəcə 
quş qoymaq xətrinə etməyin);
5. Çeviklik (bu alət sizin qulunuz olmalıdır, ağanız yox, 
ciddi  ehtiyac  olanda  dəyişikliklər  edin,  amma  bundan  sui-
istifadə etməyin);
6. Mobillik (daim üstünüzdə olsun).
2-ci hissəni özünüz edin, 4-cü hissənin icrasını mümkün 
qədər  tamamilə  başqalarına  ötürün,  1-ci  və  3-cü  hissələrin 
əksəriyyətini  digər  şəxslərə  ötürün  (işçilərinizə,  kiçik 
qardaşınıza, sizdən az bacarıqlı dostunuza və s.).
Praktiki tapşırıqlar:
1.  Eyzenhauer  matrisini  çəkin,  görülməli  işlərinizi  dörd 
hissəyə bölün.
2. Ötürülməli işlər və belə şəxslər varsa onları qeyd edin 
(işləri və şəxsləri). Ötürmə planını tərtib edin.
36
3.  Bu  həftə  üçün  plan  çızın.  Hədəfləri  hərəkət  planına 
çevirin  və  icraya  başlayın.  Həftənin  axırında  nəticələri  təhlil 
edin. 
4.  Bundan  sonra  həftəlik  planlamanı  adətə  çevirin  və 
bunun  üçün  vaxt  ayırın  (bazar  günü  axşam  və  ya  birinci  gün 
səhər).
5. Daim yeni biliklərə can atın və onları tətbiq edin.
İndiki dünya sürətli inkişaf və yarış dünyasıdır. Hazırda 
dəyərin  əsas  mənbəyi  informasiya  və  bilikdir.  Bəşəriyyətin 
topladığı biliklər hər il 2 dəfə artır (oxuduğum bu məlumatdan 
özüm  də  dəhşətə  gəlirəm!).  Əgər  biliklərinizin  artımı 
çalışdığınız sahə biliklərinin artım templərindən aşağı olsa çox 
güman ki, çətinliklərlə üzləşəcəksiz. Gördüyünüz işi (biznesi və 
ya  muzdlu  işi)  mükkəmməl  bilməlisiz.  Öz  sahənizdə  birinci 
olmağa çalışın. Uğurlarınız sizi arxayınlaşdırmasın. İndi elə bir 
dövrdü ki, yerində qalmaq üçün hərdən irəliləmək kifayət etmir, 
qaçmaq lazım gəlir. Bu, sizin üçün önəmli bir stimul olmalıdır. 
Yeri  gəlmişkən,  stimul  sözünün  mənşəyini  bilirsizmi?  Qədim 
Romada  heyvanları  sürmək  üçün  istifadə  olunan  ucuşiş  taxta 
belə  adlanırdı.  İnsanları  da  çox  zaman  belə  “bizləmək”  lazım 
gəlir:).
Beynimizi  işlətməyə  çox  vaxt  tənbəllik  edirik.  Məşhur 
amerikalı ixtiraçı Tomas Edison (1093 patent sahibi, teleqrafı və 
telefonu təkmilləşdirən, müasir lampanı və fonoqrafı yaradan, 
“allo”  sözünü  telefonda  ilk  dəfə  istifadə  edən  şəxs)  demişdi: 
“Beynini gücə salmamaqdan ötrü insan hər şeyə, hər xərcə gedə 
bilər”. 
Yalnız  tətbiq  edilən  bilik  xeyirlidir.  İstifadə  olunmaya-
caqsa o biliyin nə faydası? Rusiya milyonçularından biri kitabı 
belə oxuyur: maraqlı məqam görən kimi kitabı yarımçıq qoyaraq 
tətbiq edir və yalnız ondan sonra oxumağa davam edir.
37

baxır, 8,5 ilini yolda keçirir, 2,8 ilini xəstə olur, 1,5 ilini heç nə 
etmir). Gündə 2 saat televizora baxsaq 60 ilə 5 il alınır, 3 saat 
telefonla oynasaq – 7,5 il. Bu vaxtı azaltsaq, yoldakı vaxtımızı 
səmərəli  keçirsək  (audiokitabları  dinləyərək),  sağlamlığımıza 
fikir  verərək  az  xəstələnsək,  7-8  saatdan  çox  yatmasaq  biz  15 
ildən çox vaxt qazanmış oluruq. Bunun üçün güclü iradə tələb 
olunur.
2-ci hissəyə əsaslanan orqanayzerın 6 meyarı:
1.  Uyğunluq  (matrisdə  qeyd  edilən  iş  və  hədəflər 
dəyərlərə,  əvvəl  müəyyən  etdiyimiz  uzunmüddətli  hədəflərə 
uyğun olmalıdır);
2. Balans (imkan daxilində bütün sahələri əhatə etməlidir: 
iş,  şəxsi  inkişaf,  ailə,  sağlamlıq).  Ən  vacib  anlarda  balansdan 
kənarlaşmaq da mümkündür;
3.  Böhranın  qarşısını  alaraq  daim  böhran  şəraitində 
işləməmək üçün 2-ci hissəyə fokuslanma; 
4.  Formalizmdən  qaçma  (nəticəyə  tuşlanın,  işləri  sadəcə 
quş qoymaq xətrinə etməyin);
5. Çeviklik (bu alət sizin qulunuz olmalıdır, ağanız yox, 
ciddi  ehtiyac  olanda  dəyişikliklər  edin,  amma  bundan  sui-
istifadə etməyin);
6. Mobillik (daim üstünüzdə olsun).
2-ci hissəni özünüz edin, 4-cü hissənin icrasını mümkün 
qədər  tamamilə  başqalarına  ötürün,  1-ci  və  3-cü  hissələrin 
əksəriyyətini  digər  şəxslərə  ötürün  (işçilərinizə,  kiçik 
qardaşınıza, sizdən az bacarıqlı dostunuza və s.).
Praktiki tapşırıqlar:
1.  Eyzenhauer  matrisini  çəkin,  görülməli  işlərinizi  dörd 
hissəyə bölün.
2. Ötürülməli işlər və belə şəxslər varsa onları qeyd edin 
(işləri və şəxsləri). Ötürmə planını tərtib edin.
36
3.  Bu  həftə  üçün  plan  çızın.  Hədəfləri  hərəkət  planına 
çevirin  və  icraya  başlayın.  Həftənin  axırında  nəticələri  təhlil 
edin. 
4.  Bundan  sonra  həftəlik  planlamanı  adətə  çevirin  və 
bunun  üçün  vaxt  ayırın  (bazar  günü  axşam  və  ya  birinci  gün 
səhər).
5. Daim yeni biliklərə can atın və onları tətbiq edin.
İndiki dünya sürətli inkişaf və yarış dünyasıdır. Hazırda 
dəyərin  əsas  mənbəyi  informasiya  və  bilikdir.  Bəşəriyyətin 
topladığı biliklər hər il 2 dəfə artır (oxuduğum bu məlumatdan 
özüm  də  dəhşətə  gəlirəm!).  Əgər  biliklərinizin  artımı 
çalışdığınız sahə biliklərinin artım templərindən aşağı olsa çox 
güman ki, çətinliklərlə üzləşəcəksiz. Gördüyünüz işi (biznesi və 
ya  muzdlu  işi)  mükkəmməl  bilməlisiz.  Öz  sahənizdə  birinci 
olmağa çalışın. Uğurlarınız sizi arxayınlaşdırmasın. İndi elə bir 
dövrdü ki, yerində qalmaq üçün hərdən irəliləmək kifayət etmir, 
qaçmaq lazım gəlir. Bu, sizin üçün önəmli bir stimul olmalıdır. 
Yeri  gəlmişkən,  stimul  sözünün  mənşəyini  bilirsizmi?  Qədim 
Romada  heyvanları  sürmək  üçün  istifadə  olunan  ucuşiş  taxta 
belə  adlanırdı.  İnsanları  da  çox  zaman  belə  “bizləmək”  lazım 
gəlir:).
Beynimizi  işlətməyə  çox  vaxt  tənbəllik  edirik.  Məşhur 
amerikalı ixtiraçı Tomas Edison (1093 patent sahibi, teleqrafı və 
telefonu təkmilləşdirən, müasir lampanı və fonoqrafı yaradan, 
“allo”  sözünü  telefonda  ilk  dəfə  istifadə  edən  şəxs)  demişdi: 
“Beynini gücə salmamaqdan ötrü insan hər şeyə, hər xərcə gedə 
bilər”. 
Yalnız  tətbiq  edilən  bilik  xeyirlidir.  İstifadə  olunmaya-
caqsa o biliyin nə faydası? Rusiya milyonçularından biri kitabı 
belə oxuyur: maraqlı məqam görən kimi kitabı yarımçıq qoyaraq 
tətbiq edir və yalnız ondan sonra oxumağa davam edir.
37

Kitab  oxuyun,  audiokitablara  qulaq  asın,  treninqlərə 
gedin, peşəkarlardan məsləhət alın.
İntellektinizi daim inkişaf etdirin (öz dilinizi, xarici dili, 
tez oxuma texnikasını, yaddaşınızı, kreativliyinizi, erudisiyanızı 
və s.).
Av r a a m   L i n k o l n   d e m i ş d i :   “ M ə n   o x u ya c a m   v ə 
hazırlaşacam, şansım isə əvvəl-axır özü yaranacaq”. 
Bu  sözlərə  qüvvət,  biliklərin  artımında  proaktivliyin 
xeyrini öz təcrübəmdən yalnız bir, özü də mükəmməl olmayan, 
bacarığım  nəticəsində  əldə  etdiyim  nailiyyətlərlə  təsdiqləyim. 
Vaxtilə  gələcək  planıma  uyğun  olaraq  ingilis  dilini  intensiv 
öyrənirdim. Heç təsəvvür etmirdim ki, mən bu biliyimin xeyrini 
tamamilə  başqa  sahələrdə  dəfələrlə  görəcəm.  Planlarımın 
reallaşması  ölkədəki  mürəkkəb  ictimai-siyasi  vəziyyətlə  bağlı 
uzanırdı. Bu məqamda bir tanışım telefonla bildirdi ki, işlədiyi 
bankda vakansiya var, lakin ingilis dilini bilmək vacibdir. Təklif 
mənə  maraqlı  gəldi,  amma  bildirdim  ki,  ingilis  dilini  yaxşı 
səviyyədə bilmirəm. Qərarlaşdıq ki, özümü sınayım. Nəticədə 
işə qəbul olundum. İşlədiyim başqa bir bankda ingilis dilini ən 
yaxşı  bilən  mən  idim.  Nəticədə  xarici  maliyyə  qurumları  və 
tərəfdaşlarla  münasibətlərin  qurulması  və  inkişaf  etdirilməsi 
mənə  həvalə  olundu.  Başqa  maraqlı  nəticələri  də  qeyd 
etməliyəm  (bəziləri  bir  qədər  gülməli  səslənsə  də).  İşlədiyim 
banka xarici şirkətlərdən müxtəlif treninqlərə dəvətlər gəlirdi. 
Bir  dəfə  də  İngiltərədə  bir  aylıq  maliyyə  ingilis  dili  kursuna 
dəvət  aldıq.  Dili  az-çox  bildiyim  üçün  rəhbərlik  ora  məni 
m ü n a s i b   b i l d i .   A z   m ü d d ə t   s o n r a   A B Ş - d a k ı   m ü x b i r 
banklarımızdan  biri  Nyu-Yorka  treninqə  dəvət  göndərdi. 
Müşahidə  Şurasının  üzvü  bu  tədbirdə  iştirak  etmək  istədi. 
İngilis dilini bilmədiyindən, sizcə onunla kim yola düşdü?:) Bu 
bacarığım  sonralar  da  mənə  bir  çox  işdə  köməyimə  çatıb 
(məlumatların  oxunuşunda,  xarici  tərəfdaşlarla  münasibət-
38
lərdə, səfərlərdə və s.). Məsələn, xaricdə keçirilən treninqlərin 
birinə, mən də daxil olmaqla, Azərbaycandan böyük bir heyət 
getmişdi. Trenerlər ingilis dilində danışırdılar, tərcüməçilər isə 
həmin  ölkədə  təhsil  alan  həmvətənlərimiz  idilər.  Mürəkkəb 
mövzulara  çatanda  aydın  oldu  ki,  mövzunu  bilməyən  insan 
üçün  tərcümə  etmək  olduqca  çətindir.  Mövzunu  yaxşı 
bildiyimdən, mən tərcüməçiyə dəstək oldum. Bir müddət sonra 
məndən  xahiş  etdilər  ki,  elə  birbaşa  özüm  tərcümə  edim. 
Heyətin  tərkibində  bir  bankın  idarə  heyətinin  sədri  də  vardı. 
Yəqin  ki,  diqqəti  cəlb  etdim.  Daha  yaxından  tanış  olduq. 
Treninqdən sonra o məni öz müavini qismində işə dəvət etdi. 
Mən misallarımı yalnız bir bacarıq üzərində qurdum. Onlarla 
digər  bilik  və  bacarığım  mənə  həyatda  kömək  edib  və  ya 
çatışmazlıq ucbatından mane olub.
Bu məsələ ilə bağlı bəzi məqamları da əlavə etməliyəm:
Ÿ
Mütləq deyil ki, bütün bilik və bacarığınızı tam şəkildə 
istifadə  etmək  sizə  nəsib  olacaq.  Buna  görə  ruhdan 
düşməyin. Digər bilik və vərdişlər əldə edin. Əmin ola 
bilərsiz ki, onlardan hansısa mütləq işinizə yarayacaq.
Ÿ
Mən demişdim ki, ingilis dilini mükəmməl bilmirəm. 
İndi  rəqabətin  səviyyəsi  tam  fərqlidir.  İxtisarları  da 
nəzərə almaq lazımdır. Ona görə də ən azı bir bilik və ya 
bacarığınız  mükəmməl  olmalıdır  ki,  başqalarından 
seçiləsiz.  Məsələn,  xarici  dildə  təhsil  almış  insanların 
sayı  artır.  Onlarla  müqayisədə  mənim  ingilis  dili 
biliyim  orijinal  malın  yanında  saxta  Çin  malı  kimi 
görünür.  Əgər  20  il  əvvəl  bu  səviyyədəki  bilik 
fərqlənmək  üçün  kifayət  idisə,  indi  belə  vəziyyət 
qənaətbəxş  sayıla  bilməz.  Yerinə  düşmüşkən, 
danışdığım  mövzuda  bir  misal  da  gətirim.  Bu 
yaxınlarda  rəhbər  işçi  heyətin  tapılmasında 
39

Kitab  oxuyun,  audiokitablara  qulaq  asın,  treninqlərə 
gedin, peşəkarlardan məsləhət alın.
İntellektinizi daim inkişaf etdirin (öz dilinizi, xarici dili, 
tez oxuma texnikasını, yaddaşınızı, kreativliyinizi, erudisiyanızı 
və s.).
Av r a a m   L i n k o l n   d e m i ş d i :   “ M ə n   o x u ya c a m   v ə 
hazırlaşacam, şansım isə əvvəl-axır özü yaranacaq”. 
Bu  sözlərə  qüvvət,  biliklərin  artımında  proaktivliyin 
xeyrini öz təcrübəmdən yalnız bir, özü də mükəmməl olmayan, 
bacarığım  nəticəsində  əldə  etdiyim  nailiyyətlərlə  təsdiqləyim. 
Vaxtilə  gələcək  planıma  uyğun  olaraq  ingilis  dilini  intensiv 
öyrənirdim. Heç təsəvvür etmirdim ki, mən bu biliyimin xeyrini 
tamamilə  başqa  sahələrdə  dəfələrlə  görəcəm.  Planlarımın 
reallaşması  ölkədəki  mürəkkəb  ictimai-siyasi  vəziyyətlə  bağlı 
uzanırdı. Bu məqamda bir tanışım telefonla bildirdi ki, işlədiyi 
bankda vakansiya var, lakin ingilis dilini bilmək vacibdir. Təklif 
mənə  maraqlı  gəldi,  amma  bildirdim  ki,  ingilis  dilini  yaxşı 
səviyyədə bilmirəm. Qərarlaşdıq ki, özümü sınayım. Nəticədə 
işə qəbul olundum. İşlədiyim başqa bir bankda ingilis dilini ən 
yaxşı  bilən  mən  idim.  Nəticədə  xarici  maliyyə  qurumları  və 
tərəfdaşlarla  münasibətlərin  qurulması  və  inkişaf  etdirilməsi 
mənə  həvalə  olundu.  Başqa  maraqlı  nəticələri  də  qeyd 
etməliyəm  (bəziləri  bir  qədər  gülməli  səslənsə  də).  İşlədiyim 
banka xarici şirkətlərdən müxtəlif treninqlərə dəvətlər gəlirdi. 
Bir  dəfə  də  İngiltərədə  bir  aylıq  maliyyə  ingilis  dili  kursuna 
dəvət  aldıq.  Dili  az-çox  bildiyim  üçün  rəhbərlik  ora  məni 
m ü n a s i b   b i l d i .   A z   m ü d d ə t   s o n r a   A B Ş - d a k ı   m ü x b i r 
banklarımızdan  biri  Nyu-Yorka  treninqə  dəvət  göndərdi. 
Müşahidə  Şurasının  üzvü  bu  tədbirdə  iştirak  etmək  istədi. 
İngilis dilini bilmədiyindən, sizcə onunla kim yola düşdü?:) Bu 
bacarığım  sonralar  da  mənə  bir  çox  işdə  köməyimə  çatıb 
(məlumatların  oxunuşunda,  xarici  tərəfdaşlarla  münasibət-
38
lərdə, səfərlərdə və s.). Məsələn, xaricdə keçirilən treninqlərin 
birinə, mən də daxil olmaqla, Azərbaycandan böyük bir heyət 
getmişdi. Trenerlər ingilis dilində danışırdılar, tərcüməçilər isə 
həmin  ölkədə  təhsil  alan  həmvətənlərimiz  idilər.  Mürəkkəb 
mövzulara  çatanda  aydın  oldu  ki,  mövzunu  bilməyən  insan 
üçün  tərcümə  etmək  olduqca  çətindir.  Mövzunu  yaxşı 
bildiyimdən, mən tərcüməçiyə dəstək oldum. Bir müddət sonra 
məndən  xahiş  etdilər  ki,  elə  birbaşa  özüm  tərcümə  edim. 
Heyətin  tərkibində  bir  bankın  idarə  heyətinin  sədri  də  vardı. 
Yəqin  ki,  diqqəti  cəlb  etdim.  Daha  yaxından  tanış  olduq. 
Treninqdən sonra o məni öz müavini qismində işə dəvət etdi. 
Mən misallarımı yalnız bir bacarıq üzərində qurdum. Onlarla 
digər  bilik  və  bacarığım  mənə  həyatda  kömək  edib  və  ya 
çatışmazlıq ucbatından mane olub.
Bu məsələ ilə bağlı bəzi məqamları da əlavə etməliyəm:
Ÿ
Mütləq deyil ki, bütün bilik və bacarığınızı tam şəkildə 
istifadə  etmək  sizə  nəsib  olacaq.  Buna  görə  ruhdan 
düşməyin. Digər bilik və vərdişlər əldə edin. Əmin ola 
bilərsiz ki, onlardan hansısa mütləq işinizə yarayacaq.
Ÿ
Mən demişdim ki, ingilis dilini mükəmməl bilmirəm. 
İndi  rəqabətin  səviyyəsi  tam  fərqlidir.  İxtisarları  da 
nəzərə almaq lazımdır. Ona görə də ən azı bir bilik və ya 
bacarığınız  mükəmməl  olmalıdır  ki,  başqalarından 
seçiləsiz.  Məsələn,  xarici  dildə  təhsil  almış  insanların 
sayı  artır.  Onlarla  müqayisədə  mənim  ingilis  dili 
biliyim  orijinal  malın  yanında  saxta  Çin  malı  kimi 
görünür.  Əgər  20  il  əvvəl  bu  səviyyədəki  bilik 
fərqlənmək  üçün  kifayət  idisə,  indi  belə  vəziyyət 
qənaətbəxş  sayıla  bilməz.  Yerinə  düşmüşkən, 
danışdığım  mövzuda  bir  misal  da  gətirim.  Bu 
yaxınlarda  rəhbər  işçi  heyətin  tapılmasında 
39

ixtisaslaşan  Pedersen&Partners  şirkətindən  tanınmış 
iri holdinqlərin birinə rəhbər vakansiyası üzrə görüşə 
dəvət aldım. Tələblərdən biri ingilis dilini mükəmməl 
bilmək  idi.  Onlara  dedim  ki,  dili  səlis  bilmirəm.  Bax 
beləcə mehribancasına vidalaşdıq:).