Hüseynov Mövlud

ÇİYƏLƏK ŞİRƏSİ
Çiyələk şirəsi hazırlamaq üçün Koralka, Viktoriya, Saksovka, Mısovka, Komsomolka sortlarından istifadə edilir. Əsasən şəffaflaşdırılmış təbii və şəkər əlavəli hazırlanır. Çiyələk yuyulur, saplaqdan təmizlənir, şirəçəkən maşından keçirilir və yaxud blenderdə eynicinsli kütlə alınana qədər əzilib lətli şirə halına salınır.

Lətli şirəni qaragilədən, firəng üzümündən, mərsindən və quşüzümündən də almaq olar.

ƏRİK ŞİRƏSİ
Başqa meyvə-giləmeyvələrdən fərqli olaraq, ərik şirəsini əzintini presləyib sıxmaqla deyil, ərik lətini ələkdən sürtüb keçirməklə əldə edirlər. Ərik şirəsini presləyib sıxdıqda, onun tərkibindəki qidalı maddələrin və karotinin (sarımtıl-narıncı rəngli boya maddəsi) miqdarı azalır və karotin meyvənin hüceyrə şirəsində həll olmadığından əsasən ce­cədə qalır. Ka­rotin insan orqanizmində A vitamininə çevril­diyindən ərikdən lətli şirə hazırlamaq daha yaxşıdır.

Ərik tam yetişmiş olmalıdır. Onlar təmizlənir, yuyulur, çəyirdəyi çıxarılır (çoxlu miqdarda şirə hazırladıqda tumu çıxarılmır), qaynar suda 10 dəq. pörtülür; 1 kq əriyə 2–3 st. su əlavə etmək olar. Ərik pörtüldükdən sonra sudan çıxarılır, xırda gözcüklü ələkdən sürtülüb keçirilir. Ərik pörtülmüş

suda 15%-li şəkər şərbəti (850 ml su, 150 q şəkər) bişirilir, 5–10 dəq. qaynadılıb süzülür.

Ərik püresi şəkər şərbəti ilə 1:1 nisbətində qarışdırı­lır, başqa sözlə, 1 litr püreyə 1 litr 15%-li şəkər şərbəti götürülür. Püreni şərbətlə yaxşıca qarışdırıb (sənaye üsulunda şirənin çöküntü verməməsi üçün hemogenləşdirilir) qaynayanadək qızdırırlar. İsti ərik şirəsini banka və ya butulkalara töküb yarımlitrlik bankaları 20 dəq., litrlik bankaları 30 dəq., üç­litrlik balonları 45–50 dəq. pasterizə edirlər. Bankaları germetik bağlayıb qapağı üstə soyudur, qaranlıq və sərin yerdə sax­layırlar. Saxlanma zamanı çöküntü verərsə, istifadə edərkən yaxşı qarışdırılmalıdır.

GAVALI ŞİRƏSİ
Bəzi gavalı sortları şirin olduğu üçün şəkərsiz, turşaşi­rin gavalılardan isə şəkərlə şirə hazırlanır.

Gavalı şirəsi hazırlamaq üçün Macar gavalısından (adi, ajan və İtaliya sortları), Renklod gavalısından (bənövşəyi, yaşıl sortlarından), Üzüm-ərik, Kirke və digər yerli sortlar­dan istifadə edilir. Meyvələr seçilir, yuyulur, saplağı və tumu təmizlənir, əzişdirilib 80–85°C-yə qədər qızdırılır. Sonra kütlə əvvəlcə iri gözcüklü, sonra isə xırda gözcüklü ələkdən keçirilir. Alınmış püre şirindirsə, tərkibində 12%-dən az quru maddə olmamaq şərtilə təbii halda, yəni şəkərsiz konservləşdirilir. Əgər gavalı püresi turş Macar gavalısı sortla­­rından alınmışsa, onda 60% püre və 40% şəkər şərbəti (23%-li) əlavə edilib qarışdırılır. Renklod gavalısı sortların­dan alındıqda isə 70% püre və 30% şəkər şərbəti (25%-li) əla­və edilir. Şirə qarışdırılıb 80°C temperatura qədər qızdırı­lır, bankalara tökülür. Yarımlitrlik bankalar 25 dəq., litrlik bankalar 35 dəq., üçlitrlik balonlar 60 dəq. 95°C tempera­turda pasterizə edilir, tənəkə qapaqla bağlanır, qapağı üstə qoyulub soyudulur. Sərin, quru və qaranlıq yerdə saxlanılır.

HEYVA ŞİRƏSİ
Heyva şirəsi şəkər əlavə edilməklə heyvanın turşaşirin sortlarından hazırlanır. Heyvanın səthindəki pənbə yun parça ilə təmizlənir, yuyulur, nazik dilimlərə doğranılır, üzərinə su əlavə edilib (1 kq heyvaya 2 st.) yumşalanadək bişirilir, əvvəlcə süzgəcdən, sonra isə irigözlü ələkdən keçirilir. Alınmış heyva püresi 1:1 nisbətində 30%-li şəkər şərbəti (700 ml su, 300 q şə­kər) ilə qarışdırılır, başqa sözlə 1 litr heyva püresinə 1 litr 30%-li şəkər şərbəti əlavə edilir, qarışdırılır, 80°C-yə qədər qızdırılır. Yarımlitrlik bankalar qaynayan suda 25 dəq., litr­lik bankalar 35 dəq., üçlitrlik balonlar isə 60 dəq. pasterizə edilir.