I bob. Adabiyotlar tahlili

Takroriy chegaraviy bo’lmagan urinishlar usuli.
Manosi – chegaraviy bo’lmagan tashqi qarshilikni qattiq, charchaguncha yoki “oxirigacha” takrorlash.
Xar bir yondoshuvda mashqlar tanafussiz bajariladi. Bir mashg’ulotda 2-6 seriya bajariladi. Bir soniyada 2-4 yondoshuv mashg’ulotlar orasidagi tanaffus 2-8 daqiqa seriyalar orasidagi 3-5 daqiqa.
Mashg’ulotlar davomida tashqi qarshiliklar kattaligi maksimaldan 40-80% ni tashkil qiladi. Harakatlar tezligi katta emas. Katta og’irlik bilan qaytarishlar soni kam bo’lganda, asosan maksimal kuch rivojlanadi yoki bir vaqtning o’zida kuchning ko’payish va mushaklar xajmining ortishi yuz beradi. Va aksincha, qaytarishlar soni ko’p bo’lib, og’irlik miqdori kam bo’lganda asosan, chidamlilik sifati ortib boradi.
Bu usulni qo’llaganda mashg’ulot samarasiga mashqlarning takrorlashning xar bir seriyasi yakunida erishiladi. So’ngi takrorlashlarda ishlayotgan xarakat birliklari miqdori maksimumgacha yetadi, ularning sinxronligi kuzatiladi, fiziologik jarayon xuddi katta qarshiliklarni yengayotganday bo’ladi.
“Oxirigacha” usulining uchta asosiy yo’li mavjud.

1. 
   Mashqlar bir mashg’ulotda “oxirigacha” bajariladi, yondoshuvlar soni xam oxirigacha emas.
   
2. 
   Bir necha urinishlarda mashqlar “oxirigacha” bajariladi, yondoshuvlar soni oxirigacha emas.
   
3. 
   Mashqlar xar bir urinishda, oxirigacha bajariladi, yondoshuvlar soni “oxirigacha”
   

“Oxirigacha” usulida ishlash energetik jixatdan kam unumli bo’lsada, amaliyotda keng qo’llaniladi. U xarakatlar texnikasini yaxshiroq nazorat qilish, jaroxatlardan saqlanish mushaklar gipertrofiyasiga ko’maklashish imkonini beradi va inxoyat bu usul – boshlovchilarni tayyorlash uchun yagona bo’lgan usul, chunki kuchning rivojlanishi qarshilik kattaligiga bog’liq emas. Uni xal qiluvchi rolni kuch kattaligi o’ynagan nomoyon bo’lish tezligi esa katta axamyatga ega bo’lmagan xollarda qo’llash maqsadga muvofiq.


Izometrik urinishlar usuli.
Qisqa muddatli maksimal kuchlanishlarni bajarish bilan ifodalanadi. Izometrik kuchlanishlar davomiyligi odatda 5-10 s. Kuchlanish kattaligi maksimumdan 40-50% bo’lishi mumkin va statistik kuch majmualari turli mushak guruxlari kuchini rivojlantirishga yo’naltirilgan 5-10 mashqdan iborat bo’lishi kerak. Har bir mashq 3-5 marta 30-60 stanaffus bilan bajariladi. Navbatdagi mashqlarni bajarishdan oldin dam olish 1-3 daqiqa. Izometrik mashqlarni mashg’ulotga xaftasiga 4 martagacha qo’shish mumkin, ularga 10-15 daq vaqt ajratsa kifoya.
Majmuaviy mashqlar o’zgarmagan xolda taxminan 4–6 Hafta qo’llanilishi mumkin, so’ngra u ba’zi boshlang’ich xolatlarning o’zgarishi xisobiga yangilanadi.
Izometrik mashqlarni bajarishda tana xolatini yoki bo’g’imlarning burchak kattaligi jiddiy axamiyatga ega. yelka oldi bukuvchi bo’g’imlarning katta burchagida mashg’ulot kuch o’sishini kam ta’minlaydi, lekin mashq qilinmayotgan bo’g’imlarga yaxshi ta’sir ko’rsatadi. Izometrik kuchlanish bo’g’im burchagi 90 da 120 va 150 ga nisbatan gavdani egiluvchanligini o’sishiga katta ta’sir ko’rsatadi.
Izometrik urinishlar usuli – bu usulning o’ziga xosligi u qo’llanilganda tashqi qarshilik kattaligi emas, xarakatning doimiy tezligi kattaligi berilishidadir. Mashqlar maxsus trenajyorlarda bajariladi, ular turli tezliklarda xarakat qilishga imkon beradi. Masalan brass yoki suzishda qulochlab eshishning butun amplitudasi bo’yicha. Bu mushaklarning butun xarakat davomida oqilona yuklama bilan ishlashiga imkon beradi. SHuning uchun bu usul kuch qobilyatlarining har xil turlarini - “sust”, “tez”, “portlash” kuchini rivojlantirish uchun ishlatiladi. Ushbu usul suzish, yengil atletika, sport o’yinlarida oyoq va qo’llar bilan zarbalar, koptok irg’itish va shu kabilarda kuch tayyorgarligi jarayonida keng qo’llaniladi. Mazkur usuldan foydalanilgan badan qizdirish mashqlari shart emas va shu bilan og’irliklar yordamidagi mashg’ulotlardan farqlanadi. Mashqlarni bajarish vaqtida odam uning natijalarini monitor yoki boshqa vosita orqali ko’rib turadi, shu asnoda o’zi bilan o’zi yoki boshqa shaxslar bilan boshlanishi mumkin.