I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta

1-o‘quvchi:
 kitlarning tashqi tuzilishi akulalarga o‘xshaydi, har ikkisi ham dengiz hayvoni, 
shuning uchun kit va akula baliqlar hisoblanadi.
2-o‘quvchi:
 hayvonlarni faqat tashqi tuzilishiga ko‘ra bir sistematik guruhga birlashtirish 
noto‘g‘ri.
Oq akula va kitni baliqlar guruhiga birlashtirish to‘g‘rimi? Tirik organizmlarni bitta siste-
matik guruhga birlashtirishda faqat tashqi tuzilishini hisobga olish yetarlimi?
Topshiriq
Xona o‘simliklarining birini 
yorug‘, ikkinchisini soya joyda 
par varish qiling. Ularning rivojla-
nishida 
qanday 
o‘zgarishlar 
borishini bir oy davomida ku-
zating va taqqoslang. Kuzatish 
natijala rini kundalikda qayd eting 
va xulosa chiqaring.
Tahlil
Quyidagi dalillarni qaysi metodlar yordamida tekshirasiz?
– Namozshomgulning gullari kechqurun ochiladi, tongda 
esa yopiladi;
– Bir tomchi suvdagi amyoba osh tuzi ta’sirida soxta oyoq-
larini yig‘ib oladi; 
Sintez
. Kuzatish va tajribalar asosida o‘simliklarda qanday 
o‘lchovlar o‘tkazish mumkin? 
Baholash
. Nima uchun kuzatish va tajribalar jarayonida 
olingan dalillar yangi kuzatish va tajribalar yordamida qayta 
tekshirilishi hamda tasdiqlanishi zarur?
Oq akula
Yuragi ikki kamerali, qon aylanish doirasi bitta.
Jabralar bilan nafas oladi.
Sovuqqonli hayvon
Ko‘k kit
Yuragi to‘rt kamerali, qon aylanish doirasi ikkita.
O‘pkalar bilan nafas oladi.
Issiqqonli hayvon
Sistematika • Takson 
• Binar nomenklatura • 
Organizmlarning xilmaxilligi 

---

10
Organizmlarning qarindoshlik darajasini baholash uchun, albatta, bir emas, balki barcha 
organlar sistemalarini taqqoslash hamda taqqoslanayotgan organizmlar tuzilishidagi o‘xshash 
va farqli jihatlarini aniqlash muhim. Shunday qilib, taqqoslash metodidan foydalanib 
orga nizmlar sistematik guruhlarga birlashtiriladi.