I mövzu: Psixologiyanın predmeti, V ə zif ə L



Yüklə 1,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/36
tarix21.01.2017
ölçüsü1,57 Mb.
#6073
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   36

Şəxsiyyət  və  diqqət.
 
Əgər  insanda  diqqətli  olmaq  vərdişin  
formalaşmasına, onda diqqət möhkəmlənir və bunun nəticəsində diqqətlilik 
yaranır.  Diqqətlilik
-
şəxsiyyətin  mühüm  keyfiyyətidir.  Diqqətli  edam 
müşahidəçiliyi ilə fərqlənir, ətraf mühiti daha dəqiq və tam dərk edir,
  daha 
uğurla  oxuyur  və  işləyir.  Diqqət  insanın  digər  xarakter  əlamətləri  ilə  də 
bağlıdır.
 
Diqqətlilik  həm  də  insanın  əxlaqi  keyfiyyətidir,  başqalarına  həssas 
münasibət üçün, davranış formaları üçün əsasdır.
 
Bu cəhət bütün peşə sahibləri üçün, o cümlədən müəllimlər üçün də 
vacibdir.  Diqqətli  adam  başqalarının  sifət  cizgilərindən,  nitqindən, 
gözlərindən  onun  həyat  tərzinin  vəziyyətini,  köməyə  ehtiyacı  olub
-
olmamasını, sevinc  və ya kədərini başa düşür.
 
Diqqətin növləri və xüsusiyyətləri
 
 
Diqqətin iki
-
iradi və
 
qeyri iradi və ya ixtiyari  və qeyri ixtiyari növlərini 
fərqləndirirlər.
 
 
Qeyri-
ixtiyari  diqqət  həm  də  öz  mahiyyəti  etibarı  ilə  heyvanlara  da 
məxsusdur.
 
İxtiyari  diqqət  isə  yalnız  insanlara  məxsusdur,  onun    davranışının 
spesifik forması kimi əmək fəaliyyətində tarixən təşəkkül tapmışdır.
 

əvvəlcədən  qarşıya  qoyulmuş  məqsəd  olmadan,  iradi  səy  tələb 
etmədən    yaranan  diqqət  qeyri
-iradi,  qeyri-
ixtiyari  diqqət  adlanır.  “Təcili 
yardım  maşını  siqnalına  reaksiya,  yeni  avtomobil,  vitrində  yeni  moda) 
İxtiyari  diqqətin
 
yaranması  üçün  insana  təsir  edən  qıcıqlandırıcılar 
aşağıdakı qruplara ayrılır:
 
İxtiyaridən sonrakı diqqət. (şahmatı bilməyənin marağı)
 
1. 
Qıcığın gücü və gözlənilməzliyi.
 
Güclü səs, işıq, kəskin iy diqqəti cəlb edir.
 
2. 
Qıcığın yeniliyi, qeyri
-adiliyi, konstras
tlığı
 
Qeyri-
adi, yeni minik maşını, yeni texniki təlim vasitəsi diqqəti cəlb 
edir.  Hindistana  zəngin  botanika  bağına  getmiş  keçmiş  SSRİ 
vətəndaşları deyirlər ki, onların diqqətiniən çox cəlb edən gül bizim 
çobanyastığıdır, fon  ağ  olduqda  qara  obyektlər,  fo
n  qara  olduqda 
ağ obyektlər diqqəti daha çox cəlb edir.
 
3. 
Obyektin  hərəkəti.
 
Hərəkət  edən  obyektlər  və  ya  hərəkətli 
obyektlər içərisində dayanan obyektlər diqqəti daha çox cəlb edir.  
Odur  ki,  polis,  təcili  yardım,  yanğın  mühafizəsi  maşınlarının 
başındakı  işığı  hərəkət  edən  formada  düzəldirlər.  Televiziya 
rekramlarını da hərəkətli edirlər ki, cəlbedici olsun.
 
Qeyri-
ixtiyari  diqqət  insanın  daixli    vəziyyətindən,  əhvali 
ruhiyyəsindən,  tələbat    və  maraqlarından  asılıdır.  Sinifdə  dərs  gedir. 
Müəllim: “Bu, 1961
-ci 
ildə 12 apreldə olmuşdur”. Bu an koridorda möhkəm 
səs eşidildi: “İnsan kosmosa çıxıb!” Uşaqlar qışqıraraq   yerlərindən qalxdı, 
repreduktoru  işə  saldılar.  TASS
-
ın  xəbərləri  verilir.  Kosmosa  uçuş  haqda 
məlumat verilir.
 
Qeyri 
–ixtiyari  diqqətin  sitimullaşdırılmasında  rəngli  afişalar  mühüm 
rol oynayır. Marağın da rolu yüksək əhəmiyyətə malikdir.
 
Qarşıda qoyulmuş məqsəd əsasında və iradi səy nəticəsində yaranan 
diqqət  ixtiyari  diqqət  adlanır.  İxtiyari  diqqət  insan  həyatında  mühüm  rola 
malikdir və onun yaranması üçün II siqnal sistemi qıcıqlandırıcıları əsasdır. 

Təlim  prosesində  məktəbli  üçün  ixtiyari  diqqətin
-
aydın  məqsədin, 
təşkilatçılıq,  bütün  iş  prosesində  diqqətin  saxlanılması  böyük  əhəmiyyət 
kəsb edir.
 
Məktəblilərdə  ixtiyari  diqqətin  dayanıqlı  olması  üçün  bir  sıra  şərtlər 
lazımdır:
 
1. 
Borc və vəzifənin dərk edilməsi; (yaşlı oxumağın məktəbli üçün borc 
və vəzifə olunduğunun dərk olunması)
 
2. 
Məqsəd  aydınlığı  (müəllim  şagirdlərin  birinə  lövhədə  çalışma  həll 
etməyi, digərinə isə səhvləri düzəltməyi tapşırır)
 
3. 
İş  üçün
 
vərdiş  edilmiş  şəraitin  olması    (İş  şəraiti  dəyişdikdə  ixtiyari 
diqqətin davamlığı və təşkili çətinləşir)
 
4. 
Vasitəli maraqların olması.
 
Hər gün futbol məşqinə gedən uşaq bəzən bezsə də, son arzu
-onun 
çümpion  olması  arzusu  ona  bu  fəaliyyətidavam  etdirmək  üçü
n  inam 
və səy yaradır.
 
5. 
lazımi şəraitin olması
 
Mənfi təsir edən qıcıqların olmaması (televizor, maraqlı hekayə, bərk 
musiqi, səs və s.)
 
Lakin  əqli  fəaliyyət  üçün  lal  sükut  heç  də  diqqətin,  o  cümlədən 
səmərəli əqli fəaliyyətin təşkilinə müsbət təsir göstərir
. Serekov qeyd edirdi 
ki.  Böyük  kitabxanaların  birində  elmi  iş  üçün  ayrıca  otaq  ayırdılar.  Buraya 
heç  bir  səs,  kənar  qıcıq  təsir  etmirdi.  Hüç  kim  məhsuldar  düşünə 
bilməmişdir.
 
Eksperimental  olaraq  müəyyən  olunmuşdur  ki,  tam  ağ  olan,  heç  bir 
şəkil,  gül  olmayan,  donuq  şüşəli  otaqda  uşaqların  təlim  keyfiyyəti  aşağı 
olur,  lakin  şəkil,  dibçək,  bəzəkli  divarları  olan  otaqda  təlim  keyfiyyəti  xeyli 
yüksək olunmuşdur.
 
Diqqətin  üçüncü  növü
-
ixtiyaridən  sonrakı  diqqət  adlanır.  Bu  diqqət 
ixtiyari diqqətin əsasında, lakin ondan sonra yaranır.
 

Məsələn,  III  sinif  şagirdi  yayı  necə  keçirdiyi  barədə  ev  inşası  yazır. 
Əvvəlcə iş onu cəlb etmir, işə həvəssiz girişir, nəhayət özünü “ələ alır” səy 
göstərir,  özünü  işə  başlamaq  üçün  məcbur  edir  (ixtiyari  diqqət).  Nəhayət 
uşaq  həvəslə  işə  başlayır  və  bu  iş  onu  cəlb  edir.  Yayda  keçirdiyi  bütün 
istirahət  yerləri,  mənzərələr,  əyləncələr  onun  gözü  qarşısında  canlanır. 
Meşələr,  gəzintilər,  çayda  çimmək,  balıq    tutmaq,  göbələk  yığmaq
-
bütün 
bunları təsviri ilə inşaya köçürməyə tələsir. İxtiyari diqqət ixtiyaridən sonrakı 
diqqətə  keçir.  Bu  inşanın  yazılmasına  başlamaq  məqsədi  və  səyi  ixtiyari, 
işə  başladıqdan  sonrakı  fəaliyyət  ixtiyaridən  sonrakı  diqqətin  məhsuludur. 
Təlim fəaliyyətində diqqətin qeyd olunan hər bir növü iştirak edir, onlar bir

digəri ilə sıx əlaqəlidir.
 
Diqqətin xüsusiyyətləri.
 
İnsanın  diqqətini  “yaxşı”  və  “pis”
-
deyə  2  qrupa  ayırmaq  doğru  deyil. 
Bu qeyri-
müəyyən bölgüdür və diqqətin bütün xüsusiyyətlərini əks etdirmir.
 
Diqqətin bir sıra parametr və xüsusiyyətləri vardır ki, insanın diqqət və 
imkanlarının bəzi cəhətləri ondan asılıdır. Diqqətin xüsusiyyətlərinə adətən 
aşağıdakıları aid edirlər.
 
1) 
Diqqətin mərkəzləşməsi
 
(konsentrasiyası). Bu zaman şüur yalnız 
bir  obyekt  və  ya  fəaliyyətə  yönəlir,  digərlərindən  uzaqlaşır.  Diqqətin
 
mərkəzləşməsi  o  deməkdir  ki,  insanın  bütün  psixoloji  aktivliyi  müvəqqəti 
olaraq  mərkəzləşir və  lazım  olan  obyektə  yönəlir.  Diqqətin  mərkəzləşməsi 
zamanı sanki digər obyekt və hadisələr, kənar qıcıqlar sezilmir.
 
2) 
Diqqətini  davamlılığı.
   
Diqqətin  uzun  müddət,  fasiləsiz  və 
mərkəzləşdirilmiş  formada  ümumi  bir  məqsədə  tabe  olan  obyektlər 
üzərində  saxlanması  ilə  ifadə  olunur.Diqqətin  davamlığı  sinir  sitemi, 
temperament tipləri, motivasiya, şəxsi maraqlar, tələbatlar və eyni zamanda 
ətraf  mühit,  xarici  təsirlərdən  də  asılıdır.  Davamlılıq  diqqətin  müvəqqədti 
xüsusiyyətidir.
 
3) 
Diqqətin  həcmi.
 
Eyni  vaxtda  əhatə  olunan,  aydın  dərk  olunan 
obyektlərin miqdarı ilə müəyyən edilir. Adətən böyüklərin diqqətinin həcmi 

4-
6, uşaqlarınkı 2
-
3 arasında olur. Diqqətin həcmi yalnız genetik amillərdən 
deyil,  həmçinin  fərqin  qısa  müddətli  hafizəsinin  imkanlarından  da  asılıdır. 
Diqqətin  həcmi  eyni  zamanda  insanın  peşə  vərdişləri,  əhvalı,  sağlamlığı, 
maraqları ilə də bağlıdır.
 
4) 
Diqqətin  paylanması.
 
Diqqətin  eyni  vaxtda  iki  və  daha  artıq 
obyektə  yönəldilməsi  bacarığı  ilə  xarakterizə  olunur.  Diqqətin  paylanması 
zamanı  sanki  diqqətin  bir  neçə  fokusu  (mərkəzi)  eyni  vaxtda  bir  neçə  işi 
icra  etməyə  imkan  verir  və  onlardan  heç  biri  diqqətdən  kənarda  qalmır. 
Şahidlərin  yazdığına  görə,  Naroleon  eyni  vaxtda  yeddi  işi  icra  edə  bilmək 
qabiliyyətinə malikdir. 
 
5) 
Diqqətin  keçirilməsi.
 
Bu  zaman  şüurlu  surətdə  diqqət  bir 
obyektdən başqa obyektə və ya bir fəaliyyətdən başqa fəaliyyətə yönəldilir. 
Diqqətin  keçirilməsi  ixtiyari  və  qeyri
-ixtiyari  olur. 
İxtiyari  –şüurlu  şəkildə 
iradənin  nəzarəti  altında  obyektin  qavranılmasına  yönəlişlik,  qeyri
-ixtiyari 
isə  gözlənilmədən,  daha  güclü  qıcıqlandırıcının  təsiri  ilə  diqqətin    başqa 
obyektə yönəlməsidir.
 
İnsanın  lazımi  anda  diqqətini  müəyyən  obyektin  üzərinə  yönəldə 
bilməməsi isə dalğınlıq adlanır. Dalğınlığın səbəbləri müxtəlif ola bilər. 
 
Diqqətin  başlıca  xüsusiyyətləri
-
onun  keçiriciliyi,  davamlığı,  həcm, 
paylanması, cəmləşməsi və konseptrasiyasıdır.
 
6)  Diqqətin  tərəddüdü

Onun  intensivlik  dərəcəsinin  qeyri
-ixtiyari  
olaraq dövrü dəyişmələri ilə ölçülür. (2
-3 
 
12 saniyəyədək).
 
7)  Diqqətin  yayınması
  -  qeyri-
ixtiyari  olaraq  diqqətin  şüurlu  və 
niyyətli halda  yerdəyişməsidir. Bədən tərbiyəsi dərsindən  sonra  riyaziyyat 
dərsinə keçmək).
 
8) 
Diqqətin  pozulması 
-   
müəyyən  müddət  diqqətin    tonlaya 
bilməmək,  dalğınlıqdır.  Buna    “şüurun  daralması”  da  deyirlər.  (Dalğınlıq  –
 
diqqətsizlik).
 
Diqqətin kollektiv, qrup və fərdi olmaqla 3 əsas  tipi fərqləndirilir.
 

Diqqətin  patologiyası  dedikdə  aşağıdakı 
 
xüsusiyyətlər  nəzərdə 
tutulur: 
1. 
Diqqətin davamsızlığı.
 
2. 
Diqqətin ləngiməsi.
 
3. 
Diqqətin durğunluğu.
 
4. 
Diqqətin daralması ( beyin damarlarının  aterosklerozunda olur).
 
5. 
Diqqətin    zəifləməsi  (kəllə  travmalarında)  (gözlərini  ən  güclü  qıcığa 
zilləyir, heç bir reaksiy
a vermir). 
 
İnsan    beyni  çox  mürə
kk
əb  funksiyaları  yerinə
 
yetirir.  O,  yalnız  ə
traf 
al
ə
md
ən informasiyanı qə
bul etmir, h
ə
m d
ə
 
onu hifz edib saxlayır. Hər gün 
biz  yeni  m
ə
lumatlar 
ə
ld
ə
  edirik,  h
ər  gün  bizim  biliklə
rimiz  z
ə
nginl
əşir. 
İnsanın  bildiyi  hər  şey  müə
yy
ən  müddət  onun  beyin  “xə
zin
ə
sind
ə” 
saxlanılır. 
 
Analizatorlara t
əsir göstə
r
ə
n cism v
ə
 hadis
ə
l
ə
rin n
ə
tic
ə
sind
ə
 beyind
ə
 
ə
m
ə
l
ə
  g
ə
l
ən  onların  obrazları  hə
min  cism  v
ə
  hadis
ə
l
ə
rin  t
ə
siri  k
ə
sildikd
ə
 
d
ərhal  yox  olmur,  müə
yy
ən  müddət  onların  izlə
ri  beyind
ə
 
qalır
.  Bunlar 
hafiz
ə
  t
ə
s
əvvürlə
ri 
adlanır.  Hafizə
  t
ə
s
əvvürlə
ri  el
ə
 
obrazlardır  ki,  onlar 
əşya və
  hadis
ə
l
ə
rin 
ə
vv
ə
ll
ər qavranılması nə
tic
ə
sind
ə
 
yaranır, indiki halda 
is
ə
 
biz  onları  fikrən  qavrayırıq.  Bu  cür  tə
s
əvvürlər  görmə,  eşitmə
,  dad,  iy, 
toxunma,  ehtizaz, 
ağrı  və
  s.  ibar
ə
t  ola  bil
ə
r.  Hafiz
ə
  t
ə
s
əvvürləri  qavrayış 
obrazlarından  fə
rqlidir.  Birinci  -  x
ə
yali,  soyuq,  ikinci  is
ə
  -  z
ə
ngin  v
ə
 
canlıdır. 
 
Hafiz
ə
  - 
insanın  öz  keçmiş  təcrübəsini  yadda  saxlaması,  hifz 
etm
ə
si  v
ə
 
sonradan  yada  salmasından  ibarə
t  olan  psixi  prosesdir. 
Ə
vv
ə
ll
ər  qavranilmış  hisslə
rin,  fikirl
ə
rin,  h
ə
r
ə
k
ə
t  v
ə
  sur
ə
tl
ə
rin  yenid
ə

canlandırılmasıdır. 
 
İnsan  həyatında  hafizənin  rolu  olduqca  böyükdür.  Bizim  hə
yatda 
bildiyimiz,  qadir  olduğumuz  və
  varsa,  hafiz
ə
nin  say
ə
sind
ə
 
mümükündür. 
Hafiz
ə
sini itirm
iş adam, Seçenovun tə
birinc
ə
 des
ək, yeni doğulmuş çağaya 

b
ə
nz
ə
yir,  sanki  o,  bu  h
ə
yata  yenic
ə
  g
əlmişdir.  Hər  şeydə
n  x
ə
b
ə
rsizdir, 
onun  davranışı  yalnız  instinktiv  xarakter  daşıya  bilə
r.  Hafiz
ə
  bizim  bilik, 
bacarıq  və
  v
ərdişlə

ə
ld
ə
  etm
ə
yimiz
ə,  onları  hifz  et
m
ə
yimiz
ə
    v
ə
 
z
ə
nginl
əşdirmə
yimiz
ə
 s
ə
b
əbkardır. 
 
Yaddaşın  mexanizmlə
rinin  t
ə
dqiq  edilm
ə
sind
ə
  1921-ci  ild
ə
  Berger 
t
ə
r
ə
find
ə
n    k
əşf  edilmiş  bioelektrik    aktivlik  hadisəsi  mühüm  mə
rh
ə
l
ə
  kimi 
qiym
ə
tl
ə
ndirildi.  Bu 
ə
sasda  hafiz
ənin  neyronal  modeli  meydana  çıxdı. 
Bu 
n
ə
z
ə
riyy
ə
 sinir enerjisinin sinapslar vasit
ə
sil
ə
 
hüceyrə
l
ə
r
ə
 
yayılmasını ə
sas 
götürürdü.
 
Psixoloqlar  Makqonel  v
ə
 
Yakobson  müə
yy
ən  etmişdir  ki,  DNT
-ni  bir 
canlıdan digə
rin
ə
 
köçürmə
kl
ə
 m
əlumatları da köçürmək mümükündür. Belə
 
t
əcrübə
l
ə
rd
ən biri balıqlar ü
z
ə
rind
ə
 
aparılıb. Məşhur neyrobioloq H.Hidenə
  
görə
 
beyin hüceyrə
l
ərinin müxtəlif qıcıqlar nə
tic
ə
sind
ə
  
oyanması PNT
-nin 
t
ə
rkibini  30-40%-d
ə
k    d
əyişir.  Bu  isə
  onun   
ə
vv
ə
lki  t
ə
rkibini  d
əyişir.  PNT 
tanış məlumatları  ə
ks etdirm
ək xüsusiyyə
tin
ə
 malikdir. 
Pavl
ov  yaddaşın  fizioloji  əsasını  şə
rti 
rejlektor 
f
ə
aliyy
ə
tl
ə
 
ə
laq
ə
l
əndirib. Akademik İ.S.Bretaşvili və
 
P.K.Anoxin yaddaşın şə
rti reflektor 
f
ə
aliyy
ə
tl
ə
 
ə
laq
ə
si sah
ə
sind
ə
 
böyük tədqiqatlar aparmışlar. 
 
Hafiz
ə
  d
ə
  dig
ə
r  psixi  prosesl
ə
r  kimi  f
ə
aliyy
ə
tdir,  psixi  f
ə
aliyy
ə
tdir. 
İnsan ilk növbə
d
ə
  h
ə
min   hadis
ə
  v
ə
 
faktları yadda saxlayır ki, onlar onun 
h
ə
yat  m
ə
nafel
ə
rin
ə
   
uyğundur,    müə
yy
ə

ə
h
ə
miyy
ə
t    k
ə
sb  edir.  Az 
ə
h
ə
miyy
ə
tli  hadis
ə
  v
ə
  faktlar  is
ə
  pis  hifz  edilir  v
ə
  tez  unudulur.  Bu 
baxımdan  şə
xsiyy
ətin  ayrılmaz  sə
ciyy
əvi  şə
rtl
ə
rind
ə
n  biri  olan 
davamlı 
maraqların 
hifzetm
ə
d
ə
  v
ə
 
yaddasaxlamada    böyük  rolu  vardır.  Hafizə
nin 
m
əhsuldarlığı  insanın   
iradi  keyfiyy
ə
tl
ə
rind
ə

çox  asılıdır.  Zə
if  irad
ə
li, 
t
ə
nb
ə
l v
ə
 iradi s
ə
y
ə
 
qadir olmayan adamların hafizə
si d
ə
 z
ə
if olur. 
Hafiz
ə
 
prosesl
ə
ri 
 
yaddasaxlama, 
yadasalma, 
hifzetm
ə
,  
yadasalma v
ə
 unutmadan ibar
ə
tdir.  
Şüurumuzda  ə
ks  olunan  v
ə
  hafiz
ə
mizd
ə
 
möhkə
ml
ə
n
ən  ayrı
-
ayrı 
əşya,  fakt  və
  hadis
ə
l
ər  arasındakı  rabitə
 
assosiasiya”
 
adlanır.  Bu  ə
laq
ə
 

v
ə
 rabit
ə
l
ər olmadan insanın  psixi fə
aliyy
əti, o cümlə
d
ə
n  hafiz
ə
 f
ə
aliyy
ə
ti 
mümkün  deyildir.  Assosiativ  rabitə
l
ə
rin  mahiyy
ə
ti  bundan  ibar
ə
tdir  ki,  bu 
rabit
ənin  bir  elementinin    yada  düşmə
si  dig
ə
r  elementl
ə
rin  d
ə
  yada  
düşmə
sin
ə
  s
ə
b
ə
b  olur.  Assosiativ    rabit
ə
l
ə
r  sad
ə
  v
ə
 
mürə
kk
ə
b  ola  bil
ə
r. 
Sad
ə
   
assosiasiyalar  haqqında    ilk  tə
lim  Yunan  alimi,  filosofu  Aristotel 
t
ə
r
ə
find
ə
n  ir
əli  sürülə

oxşarlıq,  ə
kslik  v
ə
 
qonşuluq  assosiasiyalarıdır. 
Yaddasaxlama zamanı meydana gə
l
ən müvafiq sinir rabitə
l
ə
ri assosiasiya 
adlanır.
 
Qonşuluq  assosiasiyalarının  əsasını  əşya  və
  hadis
ə
l
ər  arasındakı 
zaman  v
ə
  m
əkan  münasibə
tl
ə
ri    t
əşkil  edir.  Belə
  assosiasiyalar  m
ə
s
ə
l
ə
n, 
əlifbanı  ə
zb
ə
rl
ə
y
ə
rk
ə
n,  vurma  c
ə
dv
əlini  söylə
y
ə
rk
ən,    şahmat 
fiqirlarını  düzə
rk
ə

özünü  biruzə
 
verir. Oxşarlıq  assosiasiyaları,  mə
s
ə
l
ə

Qaçaq  Nəbi  haqqında  danışarkə
n    H
ə
c
ə
r  d
ə
 
yada  düşür.  Kutuzov 
haqqında  söhbət  düşə
nd
ə
 
Suvarov  da  xatırlanır.  Əkslik  assosiasiyaları:
 
“pis” qiymət alan şagird ə
vvv
ə
ll
ər aldığı “yaxşı” qiyməti xatırlayır.
 
Bizim  bilikl
ə
rimizin  m
ə
nb
ə
yini  sad
ə
 
deyil,  mürə
kk
ə
b  assosiasiyalar 
t
əş
kil  edir.  Bunlar  m
ə
na 
ə
laq
ə
l
ə
ridir. 
Onların  əsasını  obyektiv  ə
laq
ə
l
ə

olan 
“sə
b
ə
b-n
ə
tic
ə”, “cins
-
növ”, “bütöv
-hiss
ə”
 
mübasibə
tl
ə
ri t
əşkil edir. 
 
  
 
Hafiz
ə
nin fizioloji 
əsasları
 
Hafiz
ə
nin  fizioloji 
əsasını  qıcıqlandırıcıların  tə
siri  il
ə
 
baş  beyin  
qabığında
  yaranan   
sinir oyanmalarının  izlə
ri  t
əşkil edir.
 
Hazırda hafizə
 
haqqında    bitkin  nə
z
ə
riyy
ə
 
mövcud  deyildir.  Bir  neçə
  konsepsiya  ir
ə
li 
sürülmüşdür:
 
I n
ə
z
ə
riyy
ə
: - psixoloji (assosiasiya v
ə
 -------); 
II n
ə
z
ə
riyy
ə
: - neyrofizioloji (Pavlov t
ə
limi); 
III n
ə
z
ə
riyy
ə
: - biokimy
ə
vi ; 
IV n
ə
z
ə
riyy
ə
: - kibernetik v
ə
 ya malekulyar  ----- 
 
Hafiz
ə
nin fizioloji mexanizml
ə
rini kimy
ə
vi reaksiyalar t
əşkil edir. 
Bu  reaksiyalar  n
ə
tic
ə
sind
ə
   
proteinin  hüceyrə
d
ə
 
çevrilmə
si  (RNT) 
n
əıticə
sind
ə
 izl
ər yaranır


 
 
 
 
 
Hafiz
ə
 prosesl
ə
ri. 
 
Hafiz
ə
 
mürə
kk
ə
b  psixi  f
ə
aliyy
ə
tdir.  Onun  t
ə
rkibind
ə
 
bir  sıra  ayrı
-
ayrı 
prosesl
ə
ri  f
ə
rql
ə
ndirm
ək  lazımdır.  Onları  yaddasaxlama,  yadasalma, 
tanıma və
 
unutma adı ilə
 
4 qrupa ayırmaq lazımdır.
 
Yüklə 1,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin