Ibob. O‘zbek va yapon tillarida hisob so‘zlar

2.3. Yapon tilshunosligida hisob so‘zlarning o‘rganilish darajasi 
Odam, hayvon, joy va narsa-buyum kabi har bir aniq otning o‘ziga xos hisob 
so‘zlari bordir. Hisob so‘zlar sanoq sonlar bilan birga ishlatiladi. Gap tarkibida 
hisob so‘zlar aniq otdan oldin va sanoq sondan keyin qo‘yiladi (aniq otni sanash 
uchun).
6
Hisob so‘z gap tarkibida quyidagicha ketma-ketlikda keladi: 
Sanoq son + Hisob so‘z + Ot 
Xitoy tilidan o‘zlashtirilgan sonlar odatda sanoq suffiksi bilan birga 
ifodalanib, murakkab sonlarni yasaydi. Masalan: 
四人- to‘rt nafar odam , 二羽- ikkita qush, 一軒のいえ-bitta uy 
O‘zbek tilidagi bunday so‘zlardan farqli o‘laroq, yapon sanoq suffikslari 
mustaqil ishlatilmaydi, o‘z navbatida, birga bir necha istisnolar ham mavjud. 
Bundan tashqari murakkab sonlar mustaqil sanoq so‘zlar yordamida yasalgan 
bo‘lishi mumkin. Masalan metrik birliklar, pul birliklarining nomlari va hokazo. 
Xitoyshunos, f.f.n. A.A. Karimovning “Xitoy tilidagi hisob so‘zlar” 
monografiyasida esa hisob so‘zlar haqida to‘liq va yetarlicha ma’lumotlar berilgan. 
Har bir hisob so‘z keng va atroflicha yoritilgan. 
Bu kitobda hisob so‘zlar muammosi, hisob so‘zlarning leksik-semantik tahlili, 
ularning tuzilishi, hususiyatlari, qo‘llanilishiga ko‘ra turlari, gapdagi vazifasi, 
funksiyonal hususiyatlari berilib o‘tilgan. Bu monografiyada qadimgi xitoy tilidagi 
hisob so‘zlaridan to zamonaviy xitoy tilidagi hisob so‘zlar haqida ma’lumotlar 
berilgan. 
Umuman olganda, bu kitobda hisob so‘zlarining ahamiyati keng va atroflicha 
yoritilgan. 
Yapon tilida esa hisob so'zlari quyidagi turlarga bo‘linadi. 
1) Predmetlami yakkalab hisoblash uchun ishlatiladigan (dona, nusxa, tup, 
bosh) 
Yapon tilida predmetlami yakkalab ko'rsatish uchun dona sonlar ham ishtirok 
etadi : 
6
Sherov.Sh “Yapon tili grammatikasi”, 2006. bet.3 

---

35 
ふたつりんご ikki dona olma いちコ - ピ bir nusxa、ふたり ikki nafar 
2) Butunni qismini hisoblash uchun (parcha, varaq, burda, og‘iz, to'g'ram, 
siqim luqma, tilim chimdim, qultum, xo‘plam,chaqmoq, nimta, poy, bo‘lak, 
shingil,)Masalan: diplom ishim 60 betdan iborat - 
いっけんのいえ-bitta uy 
さんぼんのえんぴつ-uchta qalam 
3) To'dalab ko‘rsatuvchi. (gala, to‘p, gurux, to‘da, dasta, bog‘, quchoq, 
shoda, hovuch ) 
4) Juftlab ifodalovchi.(juft, para) 
O‘zbek tilida juft so‘ziga para so‘zi sinonim bo‘la oladi va juft so‘zi 
o‘zbekcha so‘z bo‘lsa, para so‘zi o‘zlashma so‘zdir. Yapon tilida esa そく atamasi 
bilan juftlab ko‘rsatishimiz mumkin. Ma’noviy jihatdan to‘g‘ri kelgani uchun dona 
son ふたり ni ham kiritishimiz mumkin. Bu so‘z o‘zbek tilida para juft so‘ziga 
to‘g‘ri keladi. 
なんぞくのくつ necha juft tufli? 
ふたり の学生
ikki nafar talaba 
5) 
Og‘irlikni o‘lchaydigan numerativlar (gram, kilogram, sentner, tonna, 
misqol, pud, botmon qadoq, paysa); 
Yapon tiliga ushbu numerativlar ingiliz, rus tili orqali kirib keladi. Yapon 
tilida harflar bir bo‘g‘indan tashkil topganligi sababli, yaponcha talaffuz qilinganda 
bo‘g‘inlab talaffuz qilinadi. Masalan :グラム、キろ，キログラム，ポンド、と
ん 
100 ドルー100 dollar, 3 キロメ—卜ル-3 kilometr 
6) Uzunlik o‘lchovini bildiradigan numerativ so‘zlar (millimetr, santimetr, 
metr, 
kilometr, chaqirim, tosh (eskirgan), gaz, qarich, quloch, qadam) 
Yapon tilida esa quyidagichaミリメ一トル，せんちメートル，メートル，
キロメトル 

---

36 
大学の前にせが２メートル人を見てびっくりしました 
Institut oldida bo‘yi 2 metr odamni ko‘rib hayratlandim. 
うちからこえんまでに１０キロメートルです。 
Uyimdan to istirohat bog‘igacha 10 kilometrni tashkil qiladi. 
7) Vaqt o‘lchovini bildirib miqdorni tashkil qiladi.(soniya, soat, kun, oy, xafta, 
yil, asr); 
Yapon tilida vaqt o‘lchov birliklari quyidagicha; Fun, jikan, shyukan, nichi，
gatsu, nen, seki. 
今何時ですか。Hozir soat nechchi? 
今 3 時です。Hozir soat uch. 
Ushbu jadval orqali biron bir ish harakatni nechanchi kunda yoki yili oyini 
ifodalaydi. 
(Vaqt jadvali) 
1 
日にち 
週しゆう 
月つき 
年ねん 
2 
一日 
一週間 
一ヶ月 
一年 
3 
二日 
二週間 
ニヶ月 
ニ年 
4 
三日 
三週間 
三ヶ月 
三年 
5 
四日 
四週間 
四ヶ月 
四年 
6 
五日 
五週間 
五ヶ月 
五年 
7 
六日 
六週間 
六ヶ月 
六年 
8 
七日 
七週間 
七ヶ月 
七年 
9 
八日 
八週間 
八ヶ月 
八年 
10 
九日 
九週間 
九ヶ月 
九年 
11 
十日 
十週間 
十ヶ月 
十年 
12 
何日 
何週間 
何ヶ月 
何年 
例文：Masalan:きようはなんにちなんようびですか。 

---

37 
(Kyouva nananichi nanyobi desuka?)
―Bugun haftanmg nechanchi kuni? 
べんろん大会はさんがつにふつかにおこのわります。 
(Benrontaikaiva sangatsuni futsukani okonavarimasu.)
―Notiqlik san’ati 3-
mart kuni o‘tkazilad.