Rasm. Marketingning asosiy modellari turlari (qo'llanilish sohasi bo'yicha) Marketing tarkibini ishlab chiqishda bosh masala uning bir butunligi,
maqsadga erishishda muvaffaqiyatni ta’minlovchi barcha omillarning o'zaro
aloqasidir.
Marketing iqtisodiy kategoriya sifatida g'oyasi syerqirradir. Uning tarkibi
yoki faoliyat sohalarida quyidagicha:
ishlab chiqarish vositalari marketingi;
iste’mol tovarlari marketingi,
xizmat ko'rsatish marketingi,
singari turlarini ko'rsatish mumkin.
Buning har birining faoliyatida umumiy tamoyillar va vazifalar saqlanib
qoladi, ammo bu yo'nalishlarning har biri o'ziga xos tomonlari bilan ajralib
turadi.
Ishlab chiqarish vositalari marketingi birinchi navbatda ishlab chiqarish
talablarini hisobga olishga asoslanadi. Shu sababli maqsadga muvofiqlik
maqbullik kat’iy uyg'unlik eng birinchi o'rinda turadi.
Iste’mol tovarlari marketingi xilma xil talab va didga ega bo'lgan
iste’molchilarning keng doiralari bilan bog'liq.
Bu sohada iste’molchi fe’l atvorining tub mohiyatini o'rganishga katta
e’tibor benladi. Xususan iste’molchilarni guruhlash, reklama, mahsulot sotishni
uyushtirish, bularning barchasi iste’mol tovarlari bozorida marketing
faoliyatining asosiy masalalari hisoblanadi. Masalan, do'konlarda o'z-o'ziga
xizmat ko'rsatish tamoyillari iste’mol tovarlari marketingi samarasi.
Iste’mol tovarlari xizmati marketingi ishlab chiqaruvchi bilan iste’mol
o'rtasida bevosita aloqaning mavjudligi bilan ajralib turadi. Xizmatlarning
ko'pchilik qismi kompleks xarakterga ega. Masalan, mehmonxonalar, jamoat
ovqat joylari, ekskursion xizmat, edgorlik mollari sotish va xaqozolar paydo
bo'lishi yalpi turistik mahsulot tushunchasi bilan bevosita bog'liqdir. Shu
sababli ko'rsatish sohasida marketing juda katta yo'nalishga ega.
