ka
. kibirlik. qabarlıq. qədir bilməmək. nasipasi. şımarıqlıq.
qurumluq.
qövnək
ka
:
kövnək
ka.
könək
ka
. kövəng. küzə.
qövrəmək
ka
:
kövrəmək
ka
gəvşəmək. kəfrəmək. gəvrəmək. küfrəmək.
qövsə
:
kövsə
. kövəs. kövəz
ka
. kibər. kibrəli. qattaq. qurumlu.
qövĢan :
kövĢan. köĢan. (kovmaq: qazmaq).
əkinçi
. (köşəvərz. keşavərz
fars
)
qövüc
:
kövüj
ka
. küflək. çürük. içi kov, keçmiş nərsə. dadı pozulan,
qaçan hər şey.
- küvij turma: puka turp.
qövük
:
gövük
ka
.
kövük
ka.
saman.
qöy
: bax >
göq
qöydə
: göydə
ka
. kürə. altın, qümüş əritmək ocağı.
qöyləmək
ka
:
kökləmək
ka
. heyvanın yemləməsi.
qöymək :
göymək
ka
.
köymək
. yanmaq. yaxmaq.
- odun göydü.
qöymən
ka
: gömülən. quylanan.
qöymüĢ
:
köymüĢ
.
köyük
ka
.
yanmış. yanıq.
qöynək
:
köynək (
<
quylaq: quylanıb gömülən örtük
).
qöynəmək:
göynəmək
.
yalmaq
ka.
yanmaq. yalınmaq. alovlanmaq.
qöysək
:
köysək
. istək.
- köysəkli: istəkli. meyilli.
qöytürmək
ka
: yaqmaq. yaqtırmaq.
qöyüq
:
köyük
ka.
köymüş
.
yanmış. yanıq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
498
http://WWW.TURUZ.COM
qöyümtül :
göyümtül
. kökşin. göğümsü.
qöyürmək :
göyürmək
ka
.
gögürmək
. yanmaq. yaxınmaq. -
göyürdü arut ot:
yandı quru ot.
qöz
: göz. köz
ka.
od. qor.
- taĢırqan gözlü
ka
: patlaq gözlü. qulma gözlü.
- qözü sulu. qôzü hər zaman axan kişi: çəvĢənğ.
- közdə pişirilən əkmək: közləmə. gömmə: qözmən
ka
.
-
açlıqtan qöz qararmaq: öĢərmək
ka
.
- qöz atmaq
ka
: qözətilmək. göz edilmək. müntəzir olmaq.
- qözə gəlmək: sağınmaq. görünmək.
- qözü bağlılıq: yalvı
ka.
yalıv. yalva. yada. büyü. cadu. sehir.
qözcük
ka
: göz mıncığı. göz dəğməsindən sağınmaq üçün, tikilən
nəzərlik.
qözçü
: gəzmə. ayğaq
6
. tutqaq
ka
.
qözdə
:
gözdə
.
1.
ilit
.
seçgin.
2.
ilit
.
numayəndə. depdat.
1.
qorunmuş.
-
gözdə nə: qorunmuş şey.
qözə
:
gözə.
yam
ka.
çör çöp. pislik. çapaq.
qözəç
ka
. :
qödəç
.
qözüç
.
küzə
.
(<
kovsaq: oyuq. boş)
közüc
ka
. küzə. gödəç.
qözəqü :
közəku. gözəkü
ka
.
gösgü
.
közgü
. közlük. köz, od eşən,
qarıştıran. maşa.
- közəku uzun bolsa, əlik göyməz: maşan uzun
olsa, əl yanmaz.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
499
http://WWW.TURUZ.NET
qözəl
: ayqu. əyku. eyqu. əzqu. iyi. yaxşıqlı. ısın. ısı. xoş. yapışan.
- gözəl qadın: özük
ka
. (qadınlara verilən unqun, ləqəb).
- altun özük: altun üzük: altın kimi təmiz ruhlu qadın.
- ərtini üzük: bədəni inci kimi təmiz olan qadın.
qözəlim
:
duzağı.
- duzağı gəl bura.
qözəlləĢmək:
gözəlləĢmək
. mənğizlənmək
ka.
mənizlənmək. bənizlənmək.
bənzinə rəng gəlmək. üzlənib suratlanmaq.
qözəlləĢmək:
qırtıĢlanmaq
ka
. gözəlliği
artmaq. qırtışlanmaq
ka
. bənizlənmək.
mənğizlənmək
ka
. suratlanmaq. sırlanmaq. bənzinə rəng ruf
gəlmək. -
gündən günə qırtıĢlanır qızlar.
qözəlləĢmək: qörgedmək
ka
.
qözəlləĢmək: süçimək
ka
. dadlanmaq.
qözəmək
ka
:
gözəmək
.
1.
od ölçərmək. eşmək. qarıştırmaq. altüst edmək.
-
odu gözə, yanıq qalsın.
2.
dənələmək.
- üzüm gözəmək.
3.
közəmək
. odu çevirmək, qarıştırmaq.
4.
gözləmək
.
dənələmək
.
göz göz, dənə dənə edmək.
- üzü gözəmək.
qözərmək : gözərmək. güdmək. qorumaq. hifz edmək.
- tanrı səni gözərsin.
qözətçi
:
gözətçi
qayqur. qayur. pərəstar.
qözətdəçi
ka
: qözətic. qözəttəçi.
qözəti
: gözəti. müntəzir.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
500
http://WWW.TURUZ.COM
qözətiklik
ka
: qözətməyə həq qazanan.
qözətiqli
ka
: qözətməyi düşünən.
qözətilən : qözətli
ka
. sağlanan. əsirqənən. qorunan.
qözətilmək:
gözətilmək
. göz edilmək. qödəzmək. gözətmək. güdmək. qöz
atmaq
ka
. müntəzir olmaq.
qözətiĢmək
ka
: qözətləşmək.
qözətqən
ka
.
: qözətən.
qözətqüçi
ka
: qözətici.
qözətqü
ka
: qözətəcək.
qözətli
ka
. : gözətilən. sağlanan. əsirqənən. qorunan.
qözətmək:
gözətmək
. (
zd
<
met
>
dz
)
qödəzmək
ka
.
güdmək.
qözətmək
ka
:
gözətmək
. (
zd
<
met
>
dz
)
qödəzmək
ka
.
güdmək. qöz
atmaq
ka
. qözətilmək. göz edilmək. müntəzir olmaq.
qözətmiĢ
ka
:
1.
qorunmuş.
- gözətmiĢ nə: qorunmuş şey.
2.
qözətilmiş.
qözəttəçi
ka
: qözətic. qözətdəçi.
qözəzmək :
gözəzmək
ka
. güdmək.
qözgərmək
ka
: gördürmək. görüştürmək.
qözgü
:
közgü
.
gösgü
.
közəku. gözəkü
ka
. közlük. köz, od eşən,
qarıştıran. maşa.
- közəku uzun bolsa, əlik göyməz: maşan uzun
olsa, əl yanmaz.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
501
http://WWW.TURUZ.NET
qözlə
:
1.
dayan. sağ sağ.
- gözlə gözlə: aç aç. aç gəlmə: gözlə, gəlmə ha.
- aç sevilsən, sevgidən qalma.
2.
qözlə
!
: diqqət
!
. ehtiyat
!
. həzər
!
.
sağ
!
. sağın
!
. tək
!
. təkin
!
. çək
!
. çəkin
!
. sağ sağ
!
. dayan
!
. qay
!
.
diqqət
!
. bax
!
.
qözləm
:
gözləm
. güdəm. yaraş. muraat. muğayat.
- gözləm, yaraş kişi.
qözləmə :
közləmə
. közdə pişirilən əkmək. gömmə: qözmən
ka
.
qözləmək
:
gözləmək
ka
. 1.
gözəmək
ka
. dənələmək
.
göz göz, dənə dənə
edmək.
- üzü gözləmək:gözəmək.
2.
qözləmək. qütmək. durmaq.
bəkləmək.
3.
qözə vurmaq·.
qözləĢmək
ka
: gözətləmək.
qözlətmə : umdurmaq. ümid vermək.
qözləyu
ka
:
gözləyu
.
1.
umduru
ka
. bəkləyu. gözü yolda.
- qoydu məni
umduru.
2.
qöz kimi.
qözlü
: qözü olan. qaraqlıq
ka
.
qözlük
:
közlük
.
közgü
.
gösgü
.
közəku. gözəkü
ka
. köz, od eşən,
qarıştıran. maşa.
- közəku uzun bolsa, əlik göyməz: maşan uzun
olsa, əl yanmaz.
qözmən
:
közmən
ka
.
közdə pişirilən əkmək: közləmə. gömmə:
qöznü
ka
:
göznü
ka
. güzgü. ayna.
qözüc
:
közüc
ka
. küzə. gözəç. gödəç.
- közüçlük titiq
ka
: saxsı torpağı.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
502
http://WWW.TURUZ.COM
qözülduruq
ka
: gözlük. at quyruğundan toxunur bir bez parçasıdır.
qözüngü
ka
:
gözüngü
ka
. güzgü. ayna.
qözünmək
ka:
görülmək.
qu
: -
qu: - lan: - lən
.
- arıtqu: arıtılan.
- dərqu: dərilən.
- saçratqu: tələ.
- dərqu: dərən.
- bititqu: bitirən. yazan. qələm
- saçratqu: tələ.
- qaqratqu: qoğucu.
- qonqraqu: zınqırov.
- tavratqu: tələsik. tavratquçi: tələsdirici.
- tavratqu: tovlu. buruşuq. dolanan.
- təprətqu: cevlanqah. təprəşik. cünbüş.
- tavratqu: qarışıq, tovlu, talaşlı.
- yalqu: səfeh. qanmaz. öksüz.
- yabaqu: bayağı.
- yorıqu: ged gəl, dolanma.
- yıraqu: oxucu. xanəndə.
- yaĢaqu: yaşayan.
- yamaqu: yamaqlanmalı.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
503
http://WWW.TURUZ.NET
- toxu: şişgin.
- aynaqu: başa. özgə.
- yolqu: yağma.
- tayaqu: tikə daş.
- yanqu: nərsənin qablığı.
- barqu: çatılacaq, gediləcək.
- turqu: duracaq, qalacaq.
- yalqa: yalağ. yalama.
quba at
ka
: qumral, al sarı boya. -
quba at
ka.
qubsalmaq
ka
: qopuz çalınmaq.
qubzaĢmaq
ka
:
qupsalmaq
.
qobzalmaq
. qopuz çalmaq. qopuz çalınmaq.
qucaqlamaq: qoçuşmaq
ka
.
qucaqlaĢma. qucuşma. qocu
ka
.
qucaqlatmaq. qucturmaq
ka
.
qucam
ka
: qucaq.
- bir qucam güı.
qucğun
:
qucğun
.
qucğundı
ka
.
soğan.
qucıĢ
:
qocıĢ
. qocaqlaşma.
qucqundı
ka
:
qucğundı
ka
.
soğan. qucğun.
qucu
ka
: qucaqlaşma. qoçuşma.
quculaĢmaq: uçruşmaq. ucruşmaq. içrişmək. biribirinə qoğuşmaq.
quçuĢmaq
ka
: qucaqlaşmaq·.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
504
http://WWW.TURUZ.COM
quddı
:
qotdı. qoydı
. buraxılmış. boşanmış, ötrülmüş. -
qotdı nə. -
qotdı yılxı: buraxılmış heyvan.
qudik
: xudik. cicik.
qudqu
ka
: sinək.
qudqulanmaq
ka
: (
qudqu + lanmaq: yoxsulmaq. boşalmaq
). sinəklənmək.
kəndindən sinək qoğmaq·.
qudrucaq
ka
:
quyruqcaq
. büzdüm. quyruq qəmiği.
qudruq
:
bax
>
quyruq
ka
.
quducaq
ka
: quyruq qəmiğ.
quduq
:
bax
>
quyu
qudurqaq
ka
:
bax >
quyurqa.
qudurqan : opuz
ka
. obuz. ası. vəhşi.
qudurqun
ka
: quşqun. yəhərin qusqunu.
qudurmaq: yozlaşmaq
ka.
yufqadmaq
ka
. yuvqalanmaq.
qudurmaq
ka
:
1.
dışarmaq. çıxmaq. qalxmaq. üstünə düşmək. çabalamaq.
çalışmaq.
2.
yozlaşmaq. yufqadmaq
ka
. yuvqalanmaq.
qudutrmaq
: quşqutmaq. ürkütmək. sıçratmaq. sucıtmaq
ka
.
saçratmaq.
quf
:
kuf.
yalqun
ka.
quğu
: quğu quşu. qorday
ka.
quqrutmaq
:
qoqratmaq
ka
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
505
http://WWW.TURUZ.NET
ququ
ka
: quğu quşu.
ququnluq
ka
:
qoğunluq
ka
. qıvılcımlı, alovlı.
ququrmaq
ka
: qavurmaq. qaqurmaq. qoğurmaq. qovurmaq.
qul
: əbd. yükün. mürid. tabe'. bulaq. bulun. kölə. əsir. odalıq.
- alqa
bulaq: bağışlanmış kölə. - tanrı yükünləri: qulları. - qul yağı, it böri.
qulabuz
ka
: qılavuz.
qulaç
ka
: qulaç.
qulaçlamaq
ka
: qulaçlamaq. qolları açıb ölçmək.
- bu uruqnu qolaçla: bu ipi
ölç.
qulaq
:
qulğaq
.
qulqaq
.
1.
bucaq. köşə.
2.
quş ovlanan yer.
3.
6.
güllə
. (
>
qululə
fars
).
- qurşun qulaq. - çamır qulaq.
- qulağ dalına vurmaq: burbamaq
ka.
burcutmaq. döndərib
çöndərmək.
-
qulaqlı: bucaqlı.
-
qulaq don
ka:
qolları (yenləri) qısa paltar. - qulaqa vurmaq:
qulaqlamaq
ka
.
qulaqlamaq
ka:
qulaqa taxmaq.
qulavuz
ka
: qılavuz. qulabuğ.
quldur
: qulluq gözləyən. istəkli olan. kimsəni zorlayıb istəyin
yerləştirmək.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
506
http://WWW.TURUZ.COM
quldurmaq
: qulluq istəmək. istəmək.
qulıq
:
qulsıq
ka
. qul, kölə, nökər qılıqlı. köləyə bənzər.
qulqaq
ka
: qulaq. qulaq. qulhaq.
qulqırmaq
ka
: istəyə yazmaq.
qulqırmaq
ka
:
qolqırmaq
ka.
istəyəyazmaq.
qullanmaq :
kullanmaq.
suramaq
ka
. sürəmək
ka.
işlənmək. istifadə edmək.
qullə
:
qurqa. qarqa. qarğı. qoruğ. zirvə.
qulluq edmək: xitmət edmək. tapmaq.
qulluq
:
1.
əkət
ka.
tapı. xidmət.
1.
ağırlıq
ka
. ağırlama. pəzirayi.
- qulluq
işləri qonaqçınındı. - ağır qulluq: möhtəşəm qulluq.
1.
tapı. tapuq.
xidmət.
- bir qulluq, bir tapuğ. hər nə istərsiz, tapızda durmuşuq.
- qulluq sevən: qulluqçu. tapuşqaq
ka
.
- qulluq istəmək: quldurmaq. istəmək.
qulluqçu :
1.
buyruq. işçi.
- əl buyruğu: əl altı işçi.
2.
tapuğçi. xidmətgüzar.
pərəstişkar.
3.
tapuşqaq
ka
. qulluq sevən.
qulluqçu : tapuqsaq. qulluq, xitmət etməyi sevən.
qulmaq
ka
:
qulsamaq
ka
. istəmək. rica edmək.
- qulsıram, ərkiz var.
qulnaç
: qulunlu, boylu, ikən qısraq.
(# qısır qısraq: doğamayan at).
qulnaçı
ka
: qulu, balası olan, boylu qısraq.
qulnamaq
ka
: qulunlamaq. qısraq qulundı: at yavru doğurdu.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
507
http://WWW.TURUZ.NET
qulsamaq
ka
: istəmək. -
qulsıram, ərkiz var.
qulsıq
ka
:
qulıq
. qul, kölə, nökər qılıqlı, sifətli. köləyə bənzər.
- qulsıq ər
ka
.
qulturmaq
ka:
istətmək.
qulun
ka
Dostları ilə paylaş: |