İncelemeleri

sinqürmək : sinqdürmək. sinğdürmək

ka

. sinğirmək. sindirmək. 

həzmeddirmək. saxlamaq.   

sinmək 

: 

sinqmək

. 

1. 

oturmaq. keçmək. batmaq. 

- söz könülə sindi. - su 

yerə sindi. - aş sindi. - ördək qamışlığa sindi. 

1. 

savsız, xəbərsiz 

bir yerə girmək, dəğmək. 

- olara bir, sinim gəlim.  

sinsimək  : əmgəşmək. incimək. zəhmət çəkmək. yorulmaq.  

sinsin 

: sınsın. arquş. arsın. arınsın. . nuş. nuş olsun.  

sinsitmək  : sincitmək. samsıtmaq

ka

. incitmək.  

sinsiz 

: ( 

s <>. )

 

siniz

. 

sınsız

. 

singisiz

. 

1. 

hər nəyin acısı, gobudu, 

duzsuzu, dadsızı, zəhləgedməlisi, pisi, bəd tə'mi. 

- sinsiz 

kopoyoğlu, sinsiz. - siniz sözü duymasan yey. 

2. 

həyasız. utanmaz. 

- gədə sən nə sinizmiĢsin.  

sipər 

: qalqan

ka

. qalxan.  

sıra 

: tərqü

ka

. tərgi. dizi.  

sirə 

: şirə. bəkməs

ka

. pəkməz. quyuq sıvıq. rubb.  

siriĢ 

: 

çiriĢ

. yalım

ka. 

yapışqan. qatut

ka. 

çəsb.  

sirqə

ka

 

: 

sirkə

ka

 

bit yumurtası. sirqə.  

sirqələmək

ka

: 

sirkələmək

ka

 

(bir şeyə) sirkə qatmaq. (başda) sirkə toplamaq.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

692 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

sirqələnmək

ka

: sirkələnmək. bit yumurtası (

sirqə

) ilə dolmaq.  

sirr 

: basur. batur. gizk. sır. yaş. sinə.  

sis 

: pus

ka. 

duman.  

sislənmək : pusarmaq

ka. 

puslanmaq. pus tutmaq. paslanmaq. tozlanmaq.  

siĢ 

: 

siĢ

ka. 

şişmiş olan hər nəsnə. yumru.   

sitmək

ka

  : 

sidmək

ka

. 

( t <> z ) 

sizmək. 

1. 

sızmaq. su atmaq. sızıtmaq. 

suzımaq. sudımaq. sutmaq

ka

. süzmək. tükürmək. tüpürmək. 

sağurmaq. 

- uşax yerinə sitti: işədi. 

1. 

sizmək. siymək. südmək. 

sidmək. işəmək. 

- sittim: işədim. - uşaq sitti: işədi.  

sittürmək

ka

 

: 

<

 

süztürmək

. 

sidtürmək

. siydirmək. siztirmək. 

işətmək. çiş tutmaq. 

- o uşağı sittür: çiş tut.  

sivilcə

ka

  : qabarcıq. qabarqan

ka

. qamcuq. qamcıq. qamçıqu

ka

- qabarcıq. 

qabarqan

ka

. ağızda, barmaqlarda. hiddətli ağrı, sıcaqlıq üzündən 

çıxan bir sivilcə: qamçıqu. - at qamçısı

ka

: at siki. 

 

sivir 

: 

süvri

ka

. süvir. 

iti. ötgir.  

sivrilmək  : suçlunmaq

ka

. saçlanmaq. sıyrılmaq. bir şey yerlndən çəkilip 

çıxarılmaq.  

sivriltmək  : subıtmaq

ka

. söbütmək. suvarmaq. ititmək.  

sivriltmək  : 

süvritmək

ka

. süvirtmək . 

sulatmaq. suvratmaq. ititmək.  

sivrisinək  : gimünçə

ka

. gümiçə

ka

.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

693 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

siydirmək

6

 

: ( y <> z ) 

sizitmək

ka

. 

( z <> d ) 

siditmək

. 

sızdırmaq

. 

süzdürmək

. 

işətmək.  

siyil 

: siqil

ka

.   

siyirmək  : 

sıyırtmaq

. qırcatmaq

ka

. yaralamaq. nərsəni dəlip keçmək. 

sıyırmaq. sıdırmaq

ka

. sızırmaq.  

siymək 

: sitmək

ka. 

sizmək. sidmək

ka. 

işəmək.  

sıyrılmaq  : yulqunmaq

ka

. yolunmaq.  

sıyrılmaq: yolqunmaq

ka

: uzanmaq.  

siyriĢmək  : sıtrışmaq

ka

. sıyırşmaq. silişmək.  

siz 

: 

siz

ka

. 

"

siz

" demək. sizlətmək

ka

. böyük sayılan kişilərə "

sən

" 

yerinə aytanan sôz. - 

sizləmək: "siz" sözüylə çağırmaq. 

böyükləmək. 

 

sizik 

:

 ( t <> z ) 

südük sidik. sıdıq

. 

 

sizitmək

ka

.  

: 

( z < - d ) 

siditmək

ka

. sızdırmaq

. 

süzdürmək

. 

( d < - y ) 

siydirmək

6

. işətmək.  

sizlətmək  : "

siz

" diyə aytatmaq, çağırmaq. zorlayıb siz deditmək.  

sizmək 

: südmək. sitmək

ka. 

sidmək

ka. 

siymək. işəmək. 

- sittim: işədim. - 

uşaq sitti: işədi.  

siztirmək  : sittürmək

ka

. sidtürmək. işətmək. siydirmək. -  

sobımaq

ka

 : söbüləşmək. uzanmaq. incəlmək. 

- yondum yondum sobıdı.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

694 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

soğ 

>

 soq 

sox 

>

 soq 

sok 

>

 soq 

soqaq

ka

 

: 

sökək

ka

. türklərin farslara verən ad.  

soqan  

: 

soğan

. soğun. qucqundı

ka

. qucğun. 

- soğan yılan : tulum kimi iri 

ilan.  

soqar 

: 

soğar

. 

suqar

ka

. 

uzun. uzanan. - 

suqarlaç börk

ka

: uzun börk.  

soqat 

: 

soğat

. tikə

ka. 

bələk.  

soqduĢ 

: 

soğduĢ

. tanışlar, qohumlar, yoldaşlar arasında, keşik, sırayla 

verilən qonaqlıq.  

soqımaq : soğumaq.  

soqımaq

ka

: barmağıylə qıdıqlamaq.  

soq

ka

  

: 

sox

. 

- soq ər ( 

1. 

aç gözlü. 

2. 

alçaq. ).  

soqqu 

: həvəh.  

soqqu

ka

 

: 

soxqu. 

soqu

ka. 

soxu. həvəng. dibək.  

soqlanmaq

6

 

: 

soxlanmaq

6

. həvəslənmək. meyillənmək.  

soqlımaq : 

soqlıtmaq

. soxdurmaq. soxratmaq. soxlutmaq. sığrıtmaq.  

soqluq 

: 

soxluq. 

qarınpalıq. oburluq. hərislik.  

soqlunmaq 

: soqulmaq.  

soqluĢmaq: 

soxluĢmaq. 

birbirinə soxulmaq. yerləşmək.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

695 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

soqmaq

ka

: soxmaq. 

1. 

soğluşmaq

. 

yerləşdirmək. əkləmək. girdirmək. 

ilişdirmək. basmaq. (# 

sökmək

. 

pozmaq. dağıtmaq. dəlmək. - 

ortaqlığın söküĢdi: ortaqlığın pozdu). 

2. 

soğmaq

. sormaq. içərmək. 

- quş dən soğdu: dənlədi. 

3. 

əldə edmək. edinmək ·. - soqratmaq. 

soqurmaq. suqratmaq. 

4. 

soxmaq. dəlmək. dövərək incəltmək. 

toplamaq. 

 

soqraĢ 

: 

soğraĢ

. 

sorqaĢ

. axtarış. təfəhhüs.  

soqraĢmaq: sormaq. əmmək.  

soqratmaq

ka

: 

( ğr <> rğ ) 

sorğatmaq

ka

. 

soğurmaq

. 

soruqmaq

. sorağ tutmaq. 

soğlımaq

. 

soğlıtmaq

. aratmaq. soruşdurmaq. arayıb, hər şeyi 

yoxlamaq. axtarış aparmaq. soqlıtmaq. soqurmaq. suqratmaq. 

aratmaq. arataraq hər şeyi görmək.  

soqroq 

: 

soxruq

ka

. 

sürgük

. dıllaq. qadının arvat yeri.  

soqru

ka

   : 

soxur

. soxulub. birdən. xafa xafdan. 

- evə soğru girdim: soxulub 

girdim.  

soqruq

ka

  : 

soxruq

ka

. sürgük. dıllaq. qadının arvat yeri.  

soqtu  

: 

soğtu

. 

soqut

. 

bastıq

. bağırsaq dolması. bağırsağa sucuq, 

qaraciğər, ət, ot qarıştırıb doldurub, pişirildikdən sonra yeyilən  

soqturmaq: soğturmaq. bir nəsnəyi dövdürərək incəltırmək.  

soqu

ka

 

: 

soqqu

. həvəh. dibək.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

696 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

soquq  

: - 

soğuq davranmaq: surat asmaq. tumluqlanmaq

ka. 

donuqlanmaq.  

soquqlanmaq

ka

: 

soğuqlanmaq

. 

soquq bulmaq, soğuq saymaq. .  

soquqluq

ka

: soğuqluq üçün anıqlıq, hazırlanmış.  

soqul 

: 

soxul. 

soxlu. qarınpa. həris.  

soqulan

 

: soxulan. geri dönən. - qaqılan soxulan: qoğulub geri dönən. 

 

soqulqan

ka

 : çabuq soğulan. sızıp qirən.   

soqulmaq

ka

 

: 

soxulmaq. soğulmaq

. 

1. 

bir şeyin içinə soqulmaq. 

girmək. keçmək. - su toprağa soxuldu: sızıp qəybolmaq. su 

çəkilmək. azalmaq. 

2. 

əzilmək. oğulmaq. 

- duz soxuldu. 

1. 

sovulmaq. soluqmaq.  

soqulub  : 

soxulub

. soxur. soxru. birdən. xafa xafdan. 

- evə soxulub 

girdim: soğru girdim.  

soqumaq   : - işdən soğumaq: səvritmək

ka

. vaz keçmək. səvritmək

ka

.  

soqumaq: 

soğumaq

. tumlımaq

ka

. donlamaq.  

soqun

ka

 

: soğan.   

soqunmaq

ka

: 

soğunmaq

ka. 

soğqunmaq

. 

soyunmaq. əmrülmək. dincəlmək. 

arınmaq. rahatlanmaq. yalınmaq. silkinmək. lütlənmək. 

üşümək. 

- ər soğundu: 

1. 

ər üşüdü. 

2. 

sidikdən, bənzərlərindən 

arınmaq, təmizlənmək.  

soqur  

: 

soxur

. 

soqru

ka

. soxulub. birdən. xafa xafdan. 

- evə soğru 

girdim: soxulub girdim.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

697 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

soqurmaq

ka

: əldə edmək, edinmək.  

soquĢ 

: 

soxuĢ. 

muntaj.  

soquĢmaq

ka

: 

1. 

döverək incəltməkdə yardım. 

2. 

soğumağa üz tutmaq.  

soqut

ka

 

: 

soqtu

. 

1. 

bumbar dolması. bumbar yeməyi. bağırsaq dolması

 2. 

süzmə

6

. əkşi süttən yapılan pəynir.  

soqutmaq: 

soğutmaq

. söndürmək. yamurtmaq. amurtmaq

ka

. yatıtmaq. 

dindirmək. səğnitmək.  

soqutmaq: 

soğutmaq

. üşütmək

ka. 

  

soqüd 

: - 

yaban soğüdü: geyik söğüt

ka

. 

 

solaq 

: çolaq. unqamuq

ka. 

  

solaq 

: solamuq

ka

. çapaqay

6

. yoxsul. kasıb.  

solamuq

ka

 : solaq. çapaqay

6

. yoxsul. kasıb.  

solmaq

 

: 

onqmaq. 

- barçının boyusu onqdı.  

soluğmaq  : çülükmək

ka

. çürümək. pozulmaq.  

soluq 

: 

1. 

çülük

ka

. çürük. pozuq. 

2. 

nəfəs. tınıq. tın

ka

.  

soluqmaq: (

<

 

luq

ğul

) soğulmaq. sovulmaq.  

soluĢmaq

ka

: solmaq.   

som  

: tonğ

ka

. içi boş olmayan.  

somluĢmaq

ka

: sümlüşmək

ka

. tatlaşmq. farslaşmaq. yad dildə danışmaq.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

698 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

son 

: 

sonğ

ka

. 

1. 

bir adamın çoluğu cocuğu. quşaq. 

2. 

sonğuq

ka. 

hər 

şeyin, hər işin sonu. sonucu. artam. dalı. axır. qırış. bitiş. çıxış. 

2. 

uc. zaval. 

- boyda nə uc var: elə zaval yoxdu. - ucu yox bir ağrıya 

düşdük. 

3. 

üyə. mürid. 

- sizin sonlarız: sizin mürüdləriz. 

4. 

kid

ka

. 

arxa. sonra.  

sonbeĢik  : - 

aĢtal oğul

ka

:

 

birinin ən son cocuğu. 

 

sonğdamaq

ka

: 

sonğdamaq

ka. 

sonlamaq. arxasından qovalamaq.  

sonğramaq

ka

: 

sonğramaq

ka. 

qurdalamaq. qurcalamaq. imalə olmaq. 

nərsənin qəbulunda çətinlik göstərmək. sözü ikircimləmək.  

sonqqur

ka

  : 

sonğqur

ka

 sonqur

 (

quş

). yırtıcı quş.  

sonquq

ka

   : 

sonğuq

ka

. 

son. bir şeyin sonu.  

sonra 

: 

1. 

anru. nəru

ka

. ayru. başağı. başqa. isrə

ka. 

qeyr. yana. dahi. 

- 

bundan nəru kəslinir: bunda yana, sonra qurtulur. 

2. 

geyin. kidin. 

- 

sonra çoxlu peşman oldu: kidin (geyin) telim ökündü. 

3. 

basa

ka. 

bas. 

bəs. 

4. 

kid

ka

. arxa. son. 

 

sonsuz 

: 

1. 

manqu. manğqu

ka

 banqu. əbədi. dayimi. 

2. 

yozaq. əğim. 

qısır.  

sor sor

ka

: dodağın çıxardığı səs. 

- sor sor öpmək

ka

: şarul şurul içmək.  

soraq 

: 

sorquq

. axtarış. arxayış. arayış. 

- sorquq qılmaq: axtarış 

yapmaq. axtarmaq.  

soramaq: sormaq. arazamaq. tilətmək

ka

. diləmək. istəmək.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

699 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

soraĢ 

: arayış. dartıq

ka

.  

sordurmaq  

: əmdirmək, sorturmaq

ka

.  

sorıĢmaq

ka

: üzü əkşimək. turşamaq. 

- üzün nədən belə sorıĢıb. - əli çatmadı, 

küsüb sorıĢdı.  

sorıtmaq

ka

: 

somurtmaq

. buruşturmaq. 

- üzün sorutdu. 

1. 

əmdirmək. 

( r < - d)

 

əmditmək. əmizdirmək. sorutmaq. 

- uşağa süt sorutmaq: 

əmizdirmək. 

2. 

buruşturmaq. somurtmaq. 

- üzün sorutdu. 

 

sorqa  

: 

sorqu

. 

sorqal

. nərsəni sormaq, çəkib çıxartmaq, əmmək, 

almaq ayqıtı, işi. həcəmət ayqıtı.  

sorqal  

: 

sorqa

. 

sorqu

. nərsəni sormaq, çəkib çıxartmaq, əmmək, 

almaq ayqıtı, işi. həcəmət ayqıtı.  

sorqaĢ 

: soğraş. axtarış. təfəhhüs.  

sorqatmaq: 

sorğatmaq 

( 

rğ

 <> 

ğr

 )

 soğratmaq

ka

. 

aratmaq. sorağ tutmaq. 

soruşdurmaq. 

 

 

sorqu  

: 

sorqa

. 

sorqal

. 

1. 

nərsəni sormaq, çəkib çıxartmaq, əmmək, 

almaq ayqıtı, işi. həcəmət ayqıtı. 

2. 

həcəmət.  

sorquq 

: 

soraq

. axtarış. arxayış. arayış. 

- sorquq qılmaq: axtarış yapmaq. 

axtarmaq.  

sorma 

: soru. arama. qeyb olan şey. aranan şey: soruq

ka

.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

700 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

sormaq

ka

: 

1. 

(

sorqu

) sormaq. aramaq. 

2. 

əmmək. sormaq. 

3. 

soramaq. 

tilətmək

ka

. istəmək. diləmək. arazamaq. xəbər tutmaq. 

- 

sordum bir söz demədilər. 

 

sorpulamaq

ka

: çəkmək. - 

sorpula

ka

: qura çəkmək.  

sortaq 

: qaş qabaqlı.  

sortuq

ka

  : alçaq. sorulmağa qonulan. oynaş. qəhbə. - 

sortuq əşlər.  

sorturmaq

ka

 

: 

1. 

sordurmaq (

sorqu

). 

2. 

əmdirmək.  

soruq 

: sorma. soru. itəni arama. izləş

6

. izləyiş. - 

soruğ sormaq: bilməli 

nəyi soruşmaq.  

soruqçı

ka

: sorucu. itən nəyi arayan.   

soruqmaq

:

 

soğratmaq

ka

: 

( ğr <> rğ ) 

sorğatmaq

. 

soğurmaq

. sorağ tutmaq. 

soğlımaq

. 

soğlıtmaq

. aratmaq. soruşdurmaq. arayıb, hər şeyi 

yoxlamaq. aranıp sorularaq salıq almaq·.  

soruĢmaq

ka

 

: içərmək. sormaq. (

suyu

. 

təri

).  

sotturmaq: süztürmək. süztürmək. tüpürmək.  

sovğa 

: 

sovğa

. qoya. andıra. xumaru

ka

. tökürgə.