İncelemeleri

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

711 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

sulaĢmaq: suvqarışmaq

ka

:  

sulatmaq: süvritmək

ka

. sivriltmək. suvratmaq. ititmək. suvrarmaq

ka

. 

suvqarmaq.  

sulayan 

: suvqardaçı

ka

. suvqarıqlı

ka. 

sulayıcı. sulayıcı. su verən.  

sulayıcı 

: suvqarquçı

ka

. sulayan. su verən.  

sulıntı 

: 

salındı

ka

. 

ənsəyə, ənsədən arxaya sallanan tel.  

sulu 

: suvış. boş. şol.  

suluq

ka

 

: suvluq. hovlə. dəsmal.  

sum 

: 

süm

. "

tüm. tamamən. bütün

" 

anlamında, obartma ilgəci. - süm 

sücük: sum sucuq: cop cocuq: şip şirin. dapdadlı.  

sumaq

ka

 : summaq. boyunsımaq. itaət edmək.  

sumaq

ka. 

summaq. boyunsımaq. itaət edmək.  

sumartıq: 

samurtuq

ka

: (

sam. sum. som

). yumuq qarışıq. kələf. - 

samurtuq 

ıĢ

ka

: içindən çıxılamayan

 

iş

.  

sumlutmaq

ka

: 

sümlütmək

. yabancı dil ilə söylətmək.  

sun 

: 

1. 

xalis. 

- sun altun: xalis qızıl. qızıl şimşi. 

2. 

- sun kiĢi: uyqun. 

xoşəxlaq.  

- sun kiĢi : xalis kişi. yumuşaq xuylu. ürəği sələk adam·.  

suna 

: sunq. taarif.  

sundılaç: yunt quşu. çayır quşu.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

712 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

sunı

ka

 

: evin kirişləri.  

sunu  

: 

1. 

çörək otu. 

2. 

ilgər. ilər. nümayiş.  

sunuĢ  

: tarif.   

sunuĢmaq: tarif edişmək. 

- sunuĢmadan buyurun: tarif ələməyin. -  

sunzı

ka

 

: birə soyundan bir heyvan.  

suramaq

ka

: 

sürəmək

ka

. 

kullanmaq. işlənmək. istifadə edmək.  

suratlanmaq: bənizlənmək. mənğizlənmək

ka

. gözəlləşmək. sırlanmaq. 

bənzinə rəng ruf gəlmək:.  

surçıtmaq

ka

 

: sürçtürmək. sürüştürmək.  

surplamaq: süriləmək

ka. 

qura çəkmək.  

sus

 

!

 

: tııt

ka

 

!

. 

tıq

 

!

.  

susaq 

: susqaq

ka. 

su götürmə qabı. malağa.  

susamaq: suvsamaq

ka

. usuqmaq

ka. 

usmaq

ka. 

 

susatan  : usıtqan

ka. 

  

susatqan: usıtqan.  

susatmaq: usıtmaq

ka. 

 suvsatmaq

ka

.  

susdurmaq 

: qamturmaq 

. taldırmaq. daldırmaq. 

yatırıb, huşdan aparmaq.  

susıq

ka

 

: kova. dolaç. dolça.  

susqaq

ka

: susaq. su götürmə qabı. malağa.  

susqu 

: sikut.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

713 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

susluq 

: ərin. tə'xir. 

- heç ərin bağışlanmadı.  

susma 

: tınma

ka

.  

sust 

: çözük. ərinc.  

susutan  : usutan

ka

. 

- usutan sıcaq. - şor çor yemək sustur.  

sutmaq 

: sudmaq. sağurmaq

ka

 sudramaq. su atmaq. suzmaq. 

tükürmək. tüpürmək.  

sutmaq 

: sudmaq. sutramaq. sudramaq

. 

su atmaq. sağurmaq

ka

. 

suztürmək. tükürmək. tüpürmək.  

sutmaq

ka

  : 

<

 

süzmək

. tükürmək. tüpürmək. sağurmaq. sudımaq. suzımaq.  

sutramaq: 

sudramaq. 

su atmaq. sağurmaq

ka

. sudmaq. sutmaq. suztürmək. 

tükürmək. tüpürmək.  

sutturmaq

ka

 

: 

( t <> z ) 

süztürmək

. (

<

 

süzmək

). suğturmaq. 

sudturmaq

ka. 

tükürtmək.  tüpürmək.  

sutturmaq

ka

 

: suğturmaq

ka

. tüpürmək. süztürmək.  

sutuq 

: 

suduq

ka

. tükrük.  

suv qatlıĢmaq

ka

: su qollarının qovşağı.  

suv 

: suf

ka. 

su. 

- suv sıqırı

ka

: suv sığırı

ka

 manda. dombay.  

suvalmaq

ka

: sıvanmaq. sulanmaq. su verilmək. su saçılmaq.   

suvamaq: boyamaq. bulamaq. çapturmaq

ka

. 

- çamırla sıvat. 

 

suvarmaq: subıtmaq

ka

. söbütmək. sivriltmək. ititmək.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

714 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

suvarmaq

ka

: sulamaq.  

suvaĢmaq

ka

 

: sıvaşmaq.   

suvıqlanmaq: sulu bulmaq.   

suvınmaq

ka

: yıxanmaq.  

suvıĢ 

: sulu. boş. şol.  

suvıĢmaq : suyuqlaşmaq. şollaşmaq. boşalmaq. səqiqləşmək.  

suvıĢmaq

ka

 

: sıvıqlaşmaq. cıvıqlaşmaq.  

suv

ka

 

: su.  

suvqardaçı

ka

: sulayan. sulayıcı·.  

suvqarıqlı

ka

 

: sulayan.  

suvqarıqsaq

ka

: sulamaq diləğində, istəyində olmaq.  

suvqarımsınmaq

ka

: sular görünmək. suvarır qôrünmək.  

suvqarıĢmaq

ka

: sulaşmaq.  

suvqarquçı

ka

: sulayan. sulayıcı. su verən.  

suvqarmaq 

: suvrarmaq

ka

. sulatmaq.  

suvqarmaq

ka

: sulamaq. su vermək. suvrarmaq.  

suvqartmaq: sulatmaq. sulatmaq üçün birini göndərmək.  

suvqarunmaq

ka

: sular görünmək.  

suvlaq

ka

  : yalaq. heyvan sulanacaq yer 

suvlamaq

ka

: suvulmaq

ka

. suvalmaq. sulanmaq. su içmək.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

715 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

suvlanğ

ka

: düz. düm düz. samsaf. dalı budağı olmayan ağac. qıvırcıq 

olmayıb düz olan saç.  

suvlanmaq

ka:

 sulanmaq. sulu olmaq.  

suvlatmaq

ka

 : sulatmaq·.  

suvlın

 

: 

qırqavul

. - yazdaki suvlın izləyib, evdəki toyuğu ıçqınma. 

 

suvluq

ka

: suluq. hovlə. dəsmal.  

suvrarmaq

ka

: suvqarmaq

ka

. sulamaq. sulatmaq. su vermək.  

suvratmaq

ka

: süvritmək

ka

. sivriltmək. sulamaq. ititmək. sulatmaq. 

- qələmi 

suvrat. 

 

suvsamaq

: - sucıq suvsadı: şərab sulandı.  

suvsamaq

ka

 

: 

ĢuvĢamaq

. çıvıldamaq. cıvıldamaq. pıçıldamaq. 

fısıldamaq. oxuyub üfləmək.  

suvsamaq

ka

: susamaq.  

suvsatmaq

ka

: susatmaq·.  

suvsımaq

ka

: sulanmaq. sulu olmaq.  

suvsuĢ

ka

: suyuq. açılmış, boşalmış, gücdən düşmüş nərsə. üzərinə su 

qatılmış ayran.  

suvuq 

: 

suğuq

. 

suuq

. sırıq. sivri. uzun. 

- suvuq quyruq: uzun quyruq.  

suvuq

ka

 

: 

(v <> y ) 

suyuq

.  

suvulmaq

ka

  

: suvlamaq.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

716 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

suyaqu

ka

: xorozun ayağındaki mahmız.  

suymaq  : su atmaq. tüpürmək. 

- göyə suysa üzə düşür.  

suyran

ka

 : 

süyrən

. minarə. buna bənzər şeylər kimi uzun olan hər nəsnə.  

suyuq 

: 

(v <> y ) 

suvuq

ka

.  

suyuq 

: suvsuş

ka

. açılmış, boşalmış, gücdən düşmüş nərsə. üzərinə 

su qatılmış ayran.  

suyuq

ka

  : bozaq. ağız suyu. 

- suyuq ağızda yoğruşdu: ağzımın suyu qurudu, 

qaqurdu.  

suyuqlamaq: 

sütkərmək

ka

. 

süt kimi sulu, duru yapmaq.  

suyuqlaĢmaq: suvışmaq. rəqiqləşmək: şollaşmaq. boşalmaq.  

suyuqlatmaq: durutmaq 

: sütkərmək

ka

: yapmaq süt kimi sulu.  

suyut 

: çüvüt

ka. 

süyüt. boya. rəng.  

suzımaq: sudımaq. sutmaq

ka

. süzmək. tükürmək. tüpürmək. sağurmaq.  

suzmaq 

: sudmaq. sutmaq. sağurmaq

ka

. sudramaq. su atmaq. 

tükürmək. tüpürmək. 

- göyə sağyrsa, üzə düşür. - göyə suzsa, üzə 

düşür. 

 

suztürmək: sutramaq. sudramaq

. 

su atmaq. sağurmaq

ka

. sudmaq. sutmaq. 

tükürmək. tüpürmək.  

sü  

 

: 

su

. əsqər

ka

. {

su itiliyində axan}. 

 

süci 

: çaxır. şarap. bor

ka

.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

717 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

süçiq

ka

 

: 

sucuq

. 

socuq

. 

cocuq

. 1. 

çaxır

. 

şarap. bor

ka

. içiləcək adalı nə. 

- 

qızıl sucuq: altu, qırmızı, duru çaxır

. 2. 

dadlı, şirin olan hər bir hə.  

süçimək

ka

: dadlanmaq. gözəlləşmək.  

süçıĢmək

ka

: süçüşmək. suçuşmaq. dadlanmaq.  

süçıtmək

ka

: suçıtmək. iyiləştirmək. dadlandırmaqi.  

süçüq

ka

 

: süçıq şarap.   

süçünmək

ka

 

: tadını bulmaq. ləzzət almaq. məhzuz olmaq. - 

süçinmək.  

süçüĢmək

ka

 

: süçışmək

ka

. sucuşmaq. suçuşmaq. dadlanmaq.  

südmək  : sitmək

ka. 

sidmək

ka. 

sizmək. siymək. işəmək. 

- sittim: işədim. - 

uşaq sitti: işədi.  

südük

 

: ( t <> z ) 

sidik. sizik

. 

sıdıq

. 

 

südük 

: 

<

 

süzdük

ka

. süzsük.  

südüklük: qavuq

ka

. məsanə.  

sük 

: 

1. 

sok. kor. 

(# sök. sox: açıq. yarıq). 

2. 

sürk

ka

. teyxa. lap

. - ayağı 

sük buz tək. 

 

süqən

ka

 

: eşək yükünün bir tərəfında olan səpət. sələ kimi şeylər. 

səkləm.  

süqlin

ka

 

: süvün

ka

. süqün. sülün. süvlin. süvlin. qırqavıl.  

süqsüq

ka

: "dağdağan" deyilən bir aqaç.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

718 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

süqün 

: 

süvün

ka

. 

sülün.  

süləmək

ka

: qoşun çəkmək. düşmana qarşı əsqər göndərmək. savaş 

yapmaq.  

süllük

ka

 

: çiğ. pişməmiş.  

sülün 

: 

süvün

ka

. 

süqün. süvlin. süqlin

ka

.  

süm 

: 

sum

. "

tüm. tamamən. bütün

" 

anlamında, obartma ilgəci. - süm 

sücük: sum sucuq: cop cocuq: şip şirin. dapdadlı.  

sümək 

: yumaq. bəstik. pistik

ka

. bistiq. pıstıq. püstə.  

sümgürmək: fınqırmaq. yinğitmək

ka

. yenğitmək

ka

. yinğ atmaq.  

sümlümək

ka

 : 

sumlumaq

ka

. 

türkçə'dən başqa bir dillə qonuşmaq.  

sümlüm

ka

: 

sümlüm

ka

. 

türkçə bilməyən kimsə. - 

sümlüm tat: heç türkçə 

bilməyən fars. 

 

sümlüm

ka: 

sümlüm

ka. 

türkçə bilməyən kimsə. .  

sümlüĢmək: 

sümlüĢmək

. yabancı dil qonuşmaq.  

sümlüĢmək

ka

: somluşmaq

ka

. tatlaşmq. farslaşmaq. yad dildə danışmaq.  

sümlüĢmək

ka

: 

sumluĢmaq

ka

. 

tatlaşmq. farslaşmaq. yad dildə danışmaq.  

sümsüçük

ka

 

: tap dadlı. bək dadlı nəsnə.  

sümük 

: 

1. 

sünğük. 

2. 

yenğ

ka

. yinğ

ka

. fırtıq.  

sümüklənmək: süngüklənmək. böyümək.  

sümüklü: fırtıqlı. yinğdəkü

ka

. yieğdəkü

ka

. 

(cocuqlara bununla sövülür).  

süngü: 

sünğü

ka. 

sünqü. mızraq. qarqı. neyzə.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

719 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

süngüklənmək: sümüklənmək. böyümək. ağıllanmaq.  

süngüĢ 

: qovuş. toxu. toxnma. tə'nə.  

sünğük 

: sümük.  

sünğük

ka

: sümük. gəmik.  

sünğüqlənmək

ka

: sümüklənmək. gəmiklənmək. böyümək.  

sünğüləmək

ka

: sünqüləmək. sünqü ilə dürtmək.  

sünğüĢmək

ka

: çarpışmaq. sünüşmək.  

sünğüt 

: 

sınğüt

ka

. qarşılıqsız yarmağan, töhvə. qarşılıqsız, əvəzsiz, 

verilən sovqat, ərməğan.  

sünqüĢ

ka

: 

sünğüĢ

ka. 

sünğüş. savaşta saldırma. sünqü durtmə.   

sünmək  : çözülmək

ka. 

ayrılmaq. sesinmək. saşlımaq. saşılmək

ka

. 

saşülmək. uzanmaq. uzaymaq.  

süprük

ka

: 

1. 

süprünti

ka

. süprüntü. zibil. 

2. 

bir adama qızıldığında söylənən 

söğmə.  

süprül 

: sikdir. çəkil.  

süprünti

ka

: süprük. zibil.  

süpürqü

ka

: süpürqə.  

süpürmək: yamlamaq

ka. 

silmək. yığmaq.  

sürcək

ka

: 

sürcüq

. 

sürüc

. əyləşmə. qonaqlıq. gecə toplantısı.  

sürcüq

ka

: sürcək

ka

. sürüc. əyləşmə. qonaqlıq. toplantı.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

720 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

sürçitmək

ka

 

: sürçtürmək. surçıtmaq. sürçmək. sürüşmək. ayaq 

qaymaq.  

sürçtürmək: surçıtmaq

ka. 

sürüştürmək.  

sürdürmək

: sürtmək

. 

1. 

yorıtmaq

ka

. yürütmək. yeritmək. yoğurtmaq. açmaq. 

- ot onun qarnın sürdü. 

2. 

ötütmək. ötürmək. ötgürmək

ka. 

göndərmək. çıxarmaq. 

3. 

yuqturmaq

ka

. yoğturmaq

ka

 

bulaştırmaq. 

 

sürəmək

ka: 

suramaq

ka

. kullanmaq. işlənmək. istifadə edmək.  

sürən 

: sürün. davamlı. davam edən.  

süriləmək

ka

: qura çəkmək. surplamaq.  

sürqaç

ka

: sürqüc. löq ağacı zamqı.  

sürq

ka

 

: soğuqtan donma. qatılaşma.  

sürquç

ka

: sürqac. löq ağacı zamqı.  

sürqü 

: sürük

ka. 

iziş. tə'qib.  

sürqüci

ka

: sürücü.  

sürqük 

: soxruq

ka

. sürülən yer. dıllaq. qadının arvat yeri.  

sürqüləmək

ka

: izləmək. tə'qib edmək. qovalamaq. sürmək.  

sürqüləmək

ka

: 

sürmək

. 

1. 

qovalamaq. qovalayıb sürərək üzərinə saldırmaq. 

2. 

sürgünləmək. 

- on illik sürgünləndi.  

sürqülən: sürülgən

ka

.  

sürqün 

: sürgün. sürük. ötük. ötüt. isal.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

721 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

sürqünmək: 

bax

 

>

 

sürünmək

ka. 

 

sürmək 

: atılmaq. daşlanmaq. qalxmaq. hirslənmək. 

- nə uşağın üstünə 

sürülürsən.  

sürmək

ka

  : 

sürgüləmək

ka. 

1. 

qovalamaq. qovalayıb sürərək üzərinə 

saldırmaq. 

2. 

sürgünləmək. 

- on illik sürgünləndi. 

3. 

sürmək. 

qovmaq. sürgün edmək. 

- sürdü mənim qutumnu: apardı mənim 

xoşbəxlığımı, taleimi. 

4. 

dəvam edmək. - sarılmaq. sarmaq. 

sərmək. 

5. 

işlətmək. icra edmək. 

- ərdəmini öğrənibən, işqə sürə.  

sürsəmək

ka

: sürmək istəmək.  

sürĢək 

: şüşə. şüyşə. sırça. sırıçqa

ka

. sürüşgə.  

sürtmək

ka

: 

sürdürmək. 

1. 

sürmək. yorıtmaq

ka

. yürütmək. yeritmək. 

yoğurtmaq. açmaq. 

- ot onun qarnın sürdü. 

2. 

toxunmaq. dəğmək. 

ləms edmək. yaxmaq

ka

. 

 

sürtük

ka

  : sırtıq. türtüş. türtük. dürtük. yaxılıb sürtülən kimsə, nərsə. əzik. 

sürülüb sərilmiş. - sürtük əşlər: sürüştürən.  

sürtülmək

ka

 

: 

1. ( s <> t ) 

dürtülmək. türtülmək. 

- kürküm ona