Individual rivojlanish biologiyasi fani zigota hosil bo‘lishidan organizmning tabiiy

Gormonlarning ta’sir etish mexanizmi.

Gormonlarning spesifik xususyati 
shundaki, har bir gormon ma‘lum hujayraga ta‘sir etadi. Ayni paytda
shu narsa aniqki, gormonlarning ta‘sir etish mehanizmi reseptor –oqsil kompleksi 
orqali amalga oshadi. Gormon molekulasi bilan reseptor molekulasi qulfga kalit 
mos kelgandek bir biriga mos keladi. Ular o‘rtasidagi o‘zaro ta‘sir hujayralarning 
distant ta‘siriga misol bo‘ladi. Bu munosabat gormonni ishlab chiqaradigan 
hujayralar (bezlar)tomonidan boshqariladi. Bez hujayralari boshqa gormonlar yoki 
nerv sistemasi orqali boshqariladi. Ayni paytda gormonlar ta‘sirining ko‘plab 
tomonlari o‘rganilgan. Dastlab peptitd yoki
 
steroid gormonlar reseptorga burlashadi 
va gormon –reseptor kompleksi xosil bo‘ladi. Peptid gormonlar hujayraning ustki 
qismida 
birlashadi.ichki 
tomondan 
adenilatsiklaza 
birlashadi 
va 
siklik 
adenozinmonofasfat kislota (s- AMF) hosil bo‘lishini tezlashtiradi. Bu kislota 
miqdori ortadi va u ferment bilan hujayra o‘rtasidagi aloqani o‘rnatadi. Steroid 
gormonlar reseptori sitoplazmada joylashgan.Ular lipidlarda eriydi va membradan 
sitoplazmaga o‘tadi hamda reseptor – gormon kompleksini hosil qiladi.
Shunday qilib, gormonlar hujayraga, genetik aparatga, genga ta‘sir ko‘rsatadi, 
ularni faollashtiradi. 

---

192 
Indivudial rivojlanishning gormonal boshqarilishi.
Gormonlar va boshqa 
biologik faol moddalar o‘sish va rivojlanish, energetic jarayonlarni, nuklein 
kislotalar biosintezini boshqaradi. Indivudial rivojlanishga ta‘sir etadigan gormonlar 
2 guruhga bo‘linadi: 
1.
ona organizmida sintezlanadigan , reproduktiv jarayonlarni boshqaradigan 
gormonlar. Ular gametogenez , ovulyasiya , embriogenez jarayonlarni boshqaradi. 
Sut emizuvchilarda
ular yo‘ldosh orqali embrionga o‘tib, gametogenez va 
embrional rivojlanishni boshqaradi.
2. 
rivojlanayotgan organizmning endokrin bezlarida ishlab chiqariladigan 
gormonlar. Ular o‘sish va hujayra differensiasiyasiga ta‘sir etadi.