Inson va tuproq” kitobi- “Jayron” ekologik markazi

Atirgul-(Rosa) – Raʼnodoshlar turkumining xushmanzara oʻsimlik sifatida ekiladigan bir qancha turiga xalq tomonidan qoʻyilgan umumiy nom. Bu turkumning yovvoyi holda oʻsadigan turlari xalqda raʼno, naʼmatak, qirq ogʻayni va itburun nomlari bilan maʼlum. Osiyo, Yevropa, Amerika mamlakatlarida keng tarqalgan. Atirgulning Yer yuzida 250 – ZOYU turi, 25 mingdan ortiq navi bor. Oʻzbekistonda 19 turi, 600 dan ortiq navi oʻstiriladi. Bu navlar gulining katta-kichikligi, rangi, hidi, poyada oʻrnashishi, gullash davri, poyaning tikka yoki ilashib oʻsishi kabi xususiyatlari bilan farq qiladi. Fasl boʻyi uzluksiz yoki takroriy gullab turadigan va poyasi ilashib oʻsadigan xillari koʻproq ekiladi. Atirgul asosan, payvand qilib, parxishlab va qalamchasini ekib koʻpaytiriladi. Payvand qilish yoʻli bilan koʻpaytirishda iyulda terilgan naʼmatak mevalaridan ajratib olingan urugʻlar nam joyda saqlanib, noyabr oxiri – dekabr boshlarida ochiq dalaga sepiladi. Urugʻ unib chiqqanidan keyin kelasi yili aprel – avgust davomida 4 – 5 marta chopiq qilinadi, 8 – 10 marta sugʻoriladi. Avgust – sentabr oylarida Atirgul navi kurtaklari naʼmatakka payvand qilinadi. Kelasi yil erta bahorda payvandtag unga ulangan kurtak yuqorisidan kesib tashlanadi, payvandni bogʻlagan chipta boʻshatiladi. Yoz davomida bachki shoxchalar 1 – 2 marta yulib tashlanadi, payvandi gul 15 – 20 sm oʻsgach, uning boʻyiga choʻzilishiga va muddatidan oldin gullashiga yoʻl qoʻyilmaydi. Buning uchun payvandi gulning uchi kesilib, vaqt-vaqti bilan yon shoxlari qisqartib turiladi. Atirgulni maxsus oʻsishni faollashtiruvchi moddalar bilan ishlov berib qalamchalardan ham koʻpaytirish mumkin. Atirgul koʻchatlari gulzorlarga kuzda va bahorda oʻtqaziladi.
Atlantika okeani- okeanlar ichida kattaligi bo`yicha ikkinchi (Tinch okeanidan keyin) o`rinda turadi. Yevropa va Afrikani Amerika qit`asidan ajratib turadi. Atlantika okeanining sathi – 106.2 million kv. km, o`rtacha chuqurligi esa – 3314 m ga teng. Okeanning eng chuqur nuqtasi – Puerto Riko Botig`i bo`lib, 9219 m.
Atlas-(arabcha -tekis, silliq degan ma`noni bildiradi) – tanda ipi ham, arqoq ipi ham tabiiy ipakdan to`qiladigan bir yuzlama silliq mato. Alohida ishlov berib Atlasga jilo beriladi, shunga ko`ra u tovlanib turadi. O`zbek Atlaslari rang-barang nafis gullarga boy, bu gullar bir-biri bilan uyg`unlshib, matoda yaxlit go`zal bir naqshni hosil qiladi. Atlasning tabiiy ipakdan to`qilgan eng a`lo navi xonatlas deb ataladi. Xonatlasning barcha siri uning tuzilishi va to`qilish usulidadir. Atlasning to`qilish jarayoni: to`rt tepkili Atlas to`rt tepkili dastgohsa, sakkiz tepkili Atlas sakkiz tepkili dastgoxda to`qiladi. Qadimda Atlaslar dastaki dastgoh (qo`l do`kon)larda to`qilgan. Hozir dastaki dastgoxlarda ham, mexanik dastgoxlar (to`quv stanoklari)da ham to`qiladi. Mexanik dastgoxlarni elektr dvigatel harakatlantiradi. Atlas to`qish Marg`ilonda juda qadimdan rivojlangan, boshqa joylarga shu yerdan tarqalgan. 20 – asr boshlarida bu yerda yuzlab Atlas to`quvchi kosiblar bo`lgan, 20-yillarda ular 4 ta sanoat artellariga uyushgan. 1963-yilda bu artellar birlashtirilib yirik korxona – „Atlas“ firmasiga aylantiriddi. 1976-yildan Marg`ilon Atlas ishlab chiqarish birlashmasi. Atlas to`qish, ayniqsa, Namangan (Namangan shoyi ishlab chiqarish birlashmasi), Xo`jandda, shuningdek Andijon, Qo`qon, Samarqand shaharlarida rivoj topgan. Atlasdan ayollar liboslari, ko`rpa, ko`rpachalar, erkaklar kiyig`i va boshqa buyumlar tayyorlanadi. Eng mashhur Atlaslar: „Qora atlas“, „Bargi karam“, „Chaqirim“, „Yahudiy nusxa“, „Nomozshomgul“, „Shaxmat“ „Qora ko`zim“ va boshqa O`zbekiston Atlaslari respublika hududidan tashqari – xorijiy mamlakatlarga ham chiqarilmoqsa. 1967-yilda Monreal (Kanada)da o`tkazilgan Xalqaro ko`rgazmada, 1978-yilda Yugoslaviyaning Zagreb shahrida bo`lib o`tgan Xalqaro yarmarkada xonatlas Oltin medal bilan mukofotlandi. Toshkent Modellar uyida xonatlas dan tikilgan tayyor kiyimlar 1970-yilda Yaponiya (Osako)da, 1987-yilda Budapesht kuzgi yarmarkasida, 1988-yilda Bag`dodsa, 1989-yilda Hindiston (Dexli)da bo`lib o`tgan Xalqaro yarmarkalarda, AQShning Vashington (1998) va Chikago (1999) shaharlarida xususiy yig`imlardagi o`zbek Atlaslari namoyish etildi.