11.3. P.J.Prudonning iqtisodiy konsepsiyasi. Prudonizm Pyer Jozef Prudon (1809-1865) - fransuz
publitsisti, mayda ishlab chiqarish nazariyotchisi,
kambag`al kosib oilasida tug`ilgan. Moddiy
jihatdan nochorligi sababli kollejdagi o`qishni
tugatmagan, sherik hamkorining mablag`i hisobiga
kichik bir bosmaxonani ishlatib, zo`r berib o`z
ma'lumotini
oshirish
bilan
shug`ullangan.
Ilmufanni
o`rganishni
avvalo
muhtojlikdan
qutulish usuli deb bilgan. 1838 yilda P.Prudon
Bezanson
akademiyasi
tomonidan
kam
ta'minlangan yosh olimlarga ajratilgan uch yillik
stipendiyani olib Parijga ko`chib o`tdi. Parijda u J.B.Sey, S.Sismondi,
T.Maltus, K.Sen-Simon, Sh.Furye va boshqa iqtisodchi olimlar asarlari
bilan yaqindan tanishdi. 1840 yilda P.Prudonning "Mulkchilik nima?"
nomli mashhur asari e'lon qilindi. Ushbu asarda kapitalizmni tanqid bosh
mavzu bo`lsada, hali olimning amaliy dasturi bayon qilinmagan edi.
1846 yilda P.Prudonning "Iqtisodiy ziddiyatlar tizimi yoki qoshshoqlik
falsafasi" nomli yana bir asari e'lon qilindi. Asarda olim kapitalizmni isloh
qilishning amaliy dasturini ishlab chiqishga, siyosiy kurashning
behudaligini asoslashga urindi.
1848 yilda nashrdan chiqqan "Ijtimoiy masalalarning Xal etilini"
nomli yangi asarida olim har qanday inqilobiy chiqishlarni keskin
qoralaydi. Xalq banklari konsepsiyasini e'lon qilib xalqni ijtimoiy
islohotlarga chorlaydi.
P.Prudon siyosiy iqtisodni "aql-zakovatning abadiy qonunlari"
to`g`risidagi fan deb biladi. P.Prudon va S.Sismondi nazariy qarashlarida
biz juda yaqinlik va o`xshashlik hollarini uchratishimiz mumkin. Ayniqsa
ularning uslubiyotlarida bu holat quyidagicha aks etadi:
Birinchidan, iqtisodiyotda cheksiz erkin raqobatni inkor etib,
boshqarish mumkin bo`lgan raqobatni topib tashkil etish.
Ikkinchidan, xo`jalik hayotini tahlil qilish jaranida iqtisodiy
ko`rsatkich va manbalarni asosiy deb hisoblamasdan, balki mehribonlik,
