Iqtisodiyot asoslari

ishlab chiqarish
yotadi. 
Talablar 
manfaatlar shaklida chiqib 
ishlab chiqarishni sifat jihatidan ham, miqdor jihatidan ham harakatlantiradi. 
Ammo talablar ishlab chiqarishga ta’sirini bevosita emas, balki bozor va iqti-
sodiy siyosat orqali oshiradi. O‘z navbatida iqtisodiy siyosat faqat ishlab 
chiqarishnigina emas, 
iqtisodiyot fanining
ham ta’siriga duch keladi. 
Iqtisodiyotni funksional (vazifaviy) o‘zaro bog‘liqlik tamoyillari asosida 
tadqiq qilish (“economics”) nomini olgan. 
Iqtisodiy nazariya
– bu qanday boy bo‘lish haqidagi qoidalarni 
to‘plami emas. U hamma masalalar va muammolarga tayyor javoblarni 
Iqtisodiy siyosat 
Ishlab chiqarish 
Iqtisodiyot fani 

---

14 
bermaydi. Nazariya hamma muammolarni javoblarini anglab yetishning 
vositasi, usulidir xolos. Shu bilan birga har bir odam iqtisodiy munosaba-
tlarning ishtirokchisi, iqtisodiy tizimning subyektidir. Demak, bu vositadan 
xabardor bo‘lish, iqtisodiy nazariyaning asoslarini bilish ko‘plab hayotiy 
vaziyatlarda tanlovni to‘g‘ri qilishga yordam berishi mumkin. 
Iqtisodiyot: cheklanganlik va tanlov haqidagi fandir 
«Iqtisodiyot»
– odatda samaradorlik, tejamkorlik resurslardan oqilona 
foydalanish kabi tushunchalar bilan qo‘shib ular uyg‘unligida qabul qi-
linadi, tushuniladi. So‘z yunoncha «oikonemia» – xo‘jalikni boshqarishdan 
yasalgan. 
«Iqtisodiy nazariya» – bu odamlar cheklangan resurslardan to-
varlar ishlab chiqish va xizmatlar ko‘rsatishda ularni oqilona taqsim-
lab va almashib o‘zlarining cheklanmagan talablarini insonning qobili-
yatlari va imkoniyatlarini har tomonlama rivojlantirish maqsadida 
qondirishga harakat qilib foydalanishga intilishlari haqidagi fandir. 
Hammaning 
cheklanmagan 
talablarni 
qondirish 
mumkin 
bo‘lmaganligidan har bir kishi, firma yoki davlat orasidagi eng zarurlarini 
tanlab olishlari kerak. Bunda ularning har biri ko‘proq narsa olish va iqtisod 
qilib qolishga intiladi. 
Buni nazarda tutgan holda biz