Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti iqtisodiyot nazariyasi

 
1. Ishlab chiqarish xarajatlari tushunchasi va uning tarkibi 
Firmaning iqtisodiy resurslarga ketgan sarflari ishlab chiqarish 
xarajatlari deb ataladi. Firma faoliyatining asosiy maqsadi – foyda olish 
va xarajatlarni minimallashtirish. Xarajatsiz hech bir iqtisodiy faoliyat 
yuz bermaydi. Sarf-xarajat foyda olishning sharti, chunki usiz ishlab 
chiqarishning o‘zi bo‘lmaydi. 
0
0
1,2TR
TR
Q)
*
0,25
-
(1
*
Q)
(1





TR
1,2
Q)
0,25
-
(1
*
Q)
(1




Q

0
1,3Q


Q
0
0,925P


P
0
0
0
1,2TR
0,925P
*
1,3Q


TR

---

23 
Ishlab chiqarish xarajatlari deganda tovar va xizmatlarni ishlab 
chiqarish va sotish bilan bogliq bo
‘
lgan sarflar, ya‘ni iqtisodiy 
resurslarni topish, xarid qilish va ulardan samarali foydalanish 
sarflari tushuniladi.
Ishlab chiqarish xarajatlari tarkibida moddiy va 
mehnat sarflar mavjud. Moddiy sarflar bozor narxda xarid qilingan 
mashina-mexanizmlar, asbob-uskunalar, binolar, shuningdek xom ashyo, 
asosiy va yordamchi materiallar, yonilg‘i va energiya sarflardan iborat 
bulib, muayyan narxlarda hisoblanadi. Mehnat sarflari - ish haqi, 
mukofotlar, ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalari, tadbirkorni qoniqtiradigan 
normal foydadan iborat.
Tovar birligining qiymatiga ishlab chiqarish xarajatlari hamda foyda 
miqdori kiradi.
Ishlab chiqarishga qilingan barcha sarf-xarajatlarning 
puldagi ifodasi mahsulot tannarxini tashkil qiladi. 
Unga bevosita 
ishlab chiqarish xarajatlari va muomala xarajatlari kiradi.