Issn 2181-922X 15—31 Talaba-yoshlarda ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish ko‘nikmasini shakllantirish
E-pochta: musulmonova@navoiy-uni.uz
Yüklə 390,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
E-pochta: musulmonova@navoiy-uni.uz
ORCID: 0000-0002-0001-1725 Iqtibos uchun: Musulmanova, N.R. 2022. “Talaba-yoshlarda ilmiy-tadqiqot ishla- rini olib borish ko‘nikmasini shakllantirish”. Oʻzbekiston: til va madaniyat. Amaliy filologiya 1(5): 15-31. 16 Nargiza MUSULMANOVA ekan, amalga oshirilgan har qanday tadqiqot ishi – dunyoni anglash- ga va uning taraqqiyotiga o‘z hissasini qo‘shishga bir qadam hisobla- nadi. Ilmiy va ijodiy ish olib borish jarayoni o‘ziga xos metodologik xarakterga ega bo‘lib, bunda subyekt va obyekt o‘rtasidagi o‘za- ro aloqadorlik muhim rol o‘ynaydi. Zero, bunday integratsiya ilmiy tadqiqot olib boruvchi subyektning o‘z obyekti (tadqiq mavzusi)ga izchil ta’sir ko‘rsatadi. Shu orqali inson o‘z oldiga qo‘ygan maqsadi- ga erishish yo‘lida fandagi barcha yangiliklarni va fanning tarixini o‘rganishga, o‘sha muhitga kirib olishga, uning qaysidir jihatlarini o‘zgartirishga, asosli yangilik yaratishga harakat qiladi. Ilm-fan taraqqiy etar ekan, unga bo‘lgan ehtiyoj va zaruriyat ham ortib boradi. Ijod qilish, ilm bilan shug‘ullanish, yangiliklarni kashf qilish, ilmiy muammolar va ularning yechimlarini topish, ta- fakkurni o‘stirish, yoshlarni ilm bilan shug‘ullanishga da’vat etish – bugungi kunning eng asosiy vazifalaridan hisoblanadi. Oliy o‘quv yurtlarida tahsil oladigan talabalarning barchasi o‘z yo‘nalishi va mutaxassisligidan kelib chiqib, o‘qitiladigan barcha fanlardan topshiriqlar, xususan, referat, kurs ishi, tezis, kichik ilm- iy va metodik maqolalar kabi ilmiy matnlar bilan ishlashga majbur bo‘ladilar. Ularda bu ko‘nikmalarni shakllantirish esa oliy o‘quv yur- tining professor-o‘qituvchilari zimmasiga tushadi. Referat yoki kurs ishi haqida tushunchaga ega bo‘lmagan talaba uni mukammal bajara olmaydi. Natijada, ko‘r-ko‘rona ko‘chirib tayyorlangan ish talabani baholashda qiyinchiliklarga olib keladi. Tajribamiz shuni ko‘rsata- di-ki, yillar davomida shakllanadigan ilmiy ijodkorlikni biz talaba- lardan zudlik bilan rivojlanishini talab qilamiz. Chunki, 1-kursdan boshlab ulardan referatlar, taqdimotlar, esse, Abstrakt, konspekt va shunga o‘xshash matnlarni yaratishni, yangi zamonaviy usullarda ularni taqdim etishni talab qila boshlaymiz. Tabiiyki, 1-kurs talabasi bunga hali tayyor bo‘lmaydi. Talabalarda ilmiy-ijodiy ish yozish ko‘nikmalarini shakllan- tirish orqali ilmiy tadqiqot metodologiyasi evristik xarakterga ega ekanligini ko‘rishimiz mumkin bo‘ladi. Ilmiy ijod bir mavzu asosida ilmiy tadqiqot olib borish demakdir. Har qanday ilmiy tadqiqot esa, o‘z navbatida empirik va nazariy qarashlarni, shu bilan birga, aso- slarni ham talab qiladi. Biz ilmiy matn turlarining bir qanchasi bilan yaqindan tanishish bilan birga, ularni shakllantirish, ularga oid man- balar bilan ishlash, xulosa chiqarish, tanqidiy fikrlar bildirish, analiz va sintez qilish, o‘z oldimizga qo‘ygan maqsadlarga erishish yo‘lida ulardan to‘g‘ri foydalanish kabi vazifalarni amalga oshirish imkoni- |