43
V. Qərarı necə qəbul etməli
insan boyunun artmasına genetik
göstəricilər, yemək, coğrafi yaşayış
yeri və s. təsir göstərir. Şagirdlərin
aldığı qiymətlərə dərs keyfiyyəti,
şagirdin bilik qabiliyyəti, imtahan
zamanı yaranan mənəvi iqlim və s.
təsir edir.
Beləliklə, orta boy artımı, orta dərs
muvəffəqiyyəti, orta yemək miqdarı
və s. necə təyin etmək məsələsi qarşıya
çıxır. Bu məsələni «konus» prinsi-
pi ilə ardıcıl həll edək, yəni prosesi
bütövlükdə əhatə edib, tədricən alınmış nəticələri dəqiqləşdirək.
Həyatda daha çox təsadüf olunan bir misala müraciət edək.
Məsələn, məlumdur ki, çox kiçik və çox böyük boylu adamlar azlıq,
«orta» boylular ilə əksəriyyəti təşkil edir.
Əgər koordinat sistemində ordinat oxunda verilmiş boyda olan
adamların nisbi sayını, yəni həmin boydakı adamların sayının
ümumi adamlar sayına nisbətini absis oxunda isə insanların bo-
yunu qeyd etsək, onda əyri xətt iki «qola» malik olacaq. Kənarlar
çox kiçik və çox böyük boyları, aralıq hissə isə orta boyları ifadə
edəcəkdir. Belə xarakter yuxarıda qeyd etdiyimiz başqa məsələlər
üçün də eyni formada alınır.
İndi ikinci mərhələdə alınmış əyrini
kəmiyyətcə dəqiqləşdirək.
Fərz edək ki, iki hissədən ibarət olan
bir otaqda 6 adamı müxtəlif tərzlərdə
yerləşdirmək tələb olunur. Belə tərzlər 7
cür alınır. Birinci tərzdə variantların sayı
1-dir (cədvəl 5). İkinçi tərzdə 6 adamın hər
biri otağın sol yarısında ola bilər. Üçüncü
tərzi təhlil edək. Şərti olaraq hər bir adamı
a
1
,
a
2
,
a
3
,
a
4
,
a
5
,
a
6
adlandıraq.
a
1
5 variantda
a
2
,
a
3
,
a
4
,
a
5
ilə birləşir.
a
2
4 variantda
a
3
,
a
4
,
a
5
,
a
6
ilə,
a
3
3 variantda
a
4
,
a
5
,
a
6
ilə,
a
4
2 variantda
a
5
,
a
6
ilə,
a
5
isə
a
6
1
variantda birləşir.
Beləliklə, variantların cəmi 15 olur.
Birləşmələr sayını düsturu ilə hesablamaq olar.
Dördüncü tərzdə variant alınır.
Absis oxunda tərzlərin xarakteristikasını, yəni otağın sağ və sol
tərəfindəki adamların sayını (şərti olaraq otağın sağ yarısındakı
adamların sayını qeyd edək), ordinat oxunda isə variantlar sayını
qeyd edək. Nəticədə Qaus normal paylanma əyrisini alırıq. An-
caq bizim baxdığımız məsələ üçün mülahizələr müzakirəsindən
Cədvəl 4
Dostları ilə paylaş: