Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

raqobatni kamaytirishga va milliy transport kompaniyalarini himoyalashga 
ynaltirilgan protektsionistik va kamsituvchi iqtisodiy, fiskal va huquqiy ta’sir 
choralari kengayib boradi. «Ko’rinmas» eksportni kengaytirish uchun «o’z» 
transport vositalaridan foydalanish kuchayadi (xorijlik kemani kiraga oluvchi va 
h.k. yukini tashish). AQSHda havo transportining tartibga solishning izdan chiqishi, 
charter aviakompaniyalar-autsayderlarning paydo blishi havo transportida 
raqobatni kuchaytiradi, samolyotlarnig tijoriy yuklanishini kamaytiradi.
Dengizda «bayroqlar urushi», «qulay bayroqlar» ga nisbatan chidamlilik 
siyosati, kiraga olish bozorini izdan chiqaradi, zaruriy yuklamani 
ta’minlanmasligini keltirib chiqaradi. 1997 yili jahon savdo flotining 720 mln.t 
dedveytidan to’rtdan biri ortiqcha bldi, ulaming 13 foiz boqloqlik qolgan, hatto 
konteynerii kemalaming ham 2/3 qismi foydalanilgan, xolos.
Tabiatni himoyalash qonunlari va choralarining keskinlashuvi transport 
quwatlarining ortiqchaligini orttiradi va transport xarajatlari qimmat bo’lishiga 
olib keladi.
Kofpincha umumiy yuk sig’imi 15 mln. t ga yaqin blgan tankerlardan bir 
qator mamlakatlarning (Yaponiya) suzuvchi neft omborxonalari sifatida 
foydalaniladi. Yer qimmat bolgan mamlakatlarda neft omborxonalarida 
saqlashga nisbatan bu arzonga tushadi. Tankerlardan rivojalanayotgan 
davlatlarning don omborxonalari sifatida ham foydalaniladi, chunki ulardagi 
bandargohlar ombor xjaligi donni tezkor sur^atda tashishga moslashmagan.
Mamlakatlar, hududlar, xo jalik tarmoqlarining rivojlanishi notekisligi 
natijasida transport tizimi rivojlanishiga oid ziddiyatli omillar nihoyatda murakkab. 
Bir tomondan, transport rivojlanishining jadallashuvi (tezkor temir yo’llar,