Jahon tarixi
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1688-yilgi saroy to‘ntarishi.
1658-yilda Kromvel vafot etdi. Yangi zodagonlar va buquaziya mamlakatda Respublika tuzu- midan norozi katta yer egalari kayfiyatini ham hisobga olib monarxiyani qayta tiklashga qaror qildilar. BoMajak monarx oldiga inqilob natijasida yangi zodagonlar va buquaziya qo‘lga kiritgan imtiyozlarni tan olish hamda parlament bilan kelishib ishlash shartini qo‘ydilar. Shu tariqa o‘zaro kelishuvga ko‘ra 1660-yilda monarxiya qayta tiklandi. Taxtga qatl etilgan qirol Karl I ning o‘g‘li Karl II o‘tqazildi. Biroq vaqt o‘tishi bilan u inqilob qatnashchilarini ta ’qib etish, ularning yer-mulklarini tortib olish siyosatini yurita boshladi. Hatto parlamentni bir necha bor tarqatib ham yubor- di. Bir so‘z bilan aytganda u mamlakatda qirolning mutlaq hokimiyatini tiklashga urindi. 45 1685-yilda uning o‘rnini egallagan ukasi Yakov II esa mam- lakatda katolik dinini tiklashga kirishdi. Bu esa aholi o‘rtasida keskin norozilikni vujudga keltirdi. Buijuaziya va yangi zoda- gonlar bunday sharoitda Yakov II ni taxtdan mahrum qilishdi va uning kuyovi — Gollandiya hukmdori Vilgelm III van Oran’yeni Angliya taxtiga o‘tqazishga qaror qildilar. Vilgelm III protestant edi. Uning Angliya taxtiga o‘tirishi mamlakatda katoliklikning kuchayishi xavfmi butunlay bartaraf etardi. 1688-yilda Vilgelm III o‘z qo‘shini bilan Londonga kirib keldi va Angliya taxtiga o‘tqazildi. Yakov II esa Fransiyaga qochib ketdi. Shu tariqa Angliya tarixida «Sharafli inqilob» deb atalgan saroy to ‘ntarishi amalga oshirildi. Bu to ‘ntarish uzoq davom etgan qirol va parlament o‘rtasidagi o‘zaro ku- rashga chek qo‘ydi. Vilgelm III parlament shartlariga rozi bodganligi tufayligina taxtni egallay oldi. Parlament qirolga parlament, qirol hamda hukumatning huquq va majburiyatlari yozilgan «Huquqlar deklaratsiyasi» deb nomlangan hujjatni taqdim etdi. Qirol bu hujjatni imzoladi. Unga ko‘ra, qirol qo‘shin, sud, mamlakat moliyasi ustidan b o ‘lgan hukm- ronlikdan mahrum bo‘ldi. Shu tariqa parlament bilan qirol o‘rtasidagi kurash parlamentning g‘alabasi bilan yakunlandi. Angliyada kuchli parlamentli cheklangan monarxiya tuzumi o ‘rnatildi. Topshiriq V III sinf « 0 ‘zbekiston davlati va huquqi asoslari» darsli- gingizdan cheklangan monarxiya yana qanday boshqacha nom bilan atalishini toping. Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|