Жяфяр хянданын aзярбайжан ядябиййатына

 

C.Xəndan klassik ədəbiyyatımızın görkəmli simalarının 

yaradıcılıq yolunu ayrı-ayrılıqda araşdırmışdır və bu tədqiqatlar 

elmi-nəzəri tutumu ilə diqqəti çəkir. O bir tədqiqatçı kimi, bədii 

irsimizə orijinal yanaşma keyfiyyətləri ilə seçilir. Onun monoq-

rafik tədqiqatları, məqalələri nəzəri-intelektual səviyyəsi ilə 

maraq doğurur. O bir tənqidçi-ədəbiyyatşünas kimi nəzəri-este-

tik fikrin inkişafına xidmətləri ilə diqqəti cəlb edir. Müəllifin ən 

ciddi tədqiqatlarından olan M.Ə.Sabir yaradıcılığının sənətkar-

lıq xüsusiyyətləri, Sabirin poetik imkanları, Sabirin yaradıcılı-

ğında ifşa üsullarının təhlili, Sabirin söz, sənət haqqında dəyərli 

fikirlərinin geniş  təhlili, «Ədəbiyytımızın  şah budağı»-Cənubi 

Azərbaycan  ədəbiyyatına dair elmi-nəzəri-tarixi araşdırmaları, 

Türkmənçay müqaviləsindən sonrakı illərdə  Cənubi Azərbay-

can  ədəbiyyatı, 1905-ci il rus inqilabı dövründə  Cənubi Azər-

baycanda ictimai-siyasi-ədəbi mühit, 1917-1940-cı illərdə  Cə-

nubi Azərbaycan ədəbiyyatı, 1941-1945-ci illərdə Cənubi Azər-

baycanda baş verən tarixi inqilabi hərəkatın bədii  ədəbiyyatda 

inikası, Cənubi Azərbaycan və  İranda baş verən ictimai-siyasi 

hadisələrə  Şimal Azərbaycan  ədiblərinin münasibəti məsələsi  

xüsusilə diqqəti çəkir.  

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

574

Cəfər Xəndan Mollanəsrəddinçilərin  ədəbi-ictimai fəa-

liyyəti haqqında, Molla Nəsrəddin» jurnalı və inqilabi proletar 

mətbuatı haqqında, satirik Azərbaycan jurnallarının fəaliyyəti, 

xüsusilə, Cəlil Məmmədquluzadənin  həyatı, ədəbi fəaliyyəti və 

«Molla Nəsrəddin»çilər məktəbinin nümayəndələrinin  ədəbi-

bədii fəaliyyəti haqqında apardığı təhlil və tədqiqatlar Azərbay-

can filoloji fikir tarixində böyük hadisədir. Onun ədəbi tənqid, 

ədəbiyyatşünaslıq sahəsində araşdırmalarından uzun illər keç-

məsinə baxmayaraq  ədəbiyyatşünaslıq sahəsində müasir olaraq 

qalır. Bu gün də Sabir irsi, böyük mollanəsrəddinçilər mək-

təbinin fəal üzvləri, Cənubi Azərbaycan  ədəbiyyatı  məsələləri 

geniş  şəkildə araşdırılmaqdadır və  Cəfər Xəndanın  ənənələri 

davam etdirilir. Onun tədqiq və tədqiqatlarının dəqiqliyi, fakir-

lərinin sərrastlığı, apardığı araşdırmaların əhatəli və çoxşaxəli-

liyi göz önündədir. C.Xəndan klassik ədəbiyyatşünaslar nəsli-

nin XX əsr tarixinə adını öz elmi-nəzəri, tarixi problemlərə dair 

qiymətli fikirləri, orijinal üslubları ilə yazıb. Azərbaycan  ədə-

biyyatı tarixində müasiri olduğu tənqidçi və  ədəbiyyatşünaslar 

arasında Cənub Azərbaycan ədəbi irsini tədqiq və təhlil edən ilk 

ədəbiyyatşünas kimi qalıb. 

Bu günümüzün tənqid və  ədəbiyyatşünaslığının inkişa-

fında C. Xəndan, M. Arif, M.Cəlal, M.Cəfər, A. Zamanov və s 

kimi mütərəqqi keyfiyyətlərə malik tənqidçi və 

ədəbiyyatşünasların xidmətləri danılmazdır.  

Yaşar Qarayevin bir fikrini xatırlatmaq yerinə düşər ki, 

«indi bizim klassik tənqidçilərimiz haqqında elmi-nəzəri ümu-

miləşdirmələr yolu ilə müasir monoqrafiyalar yaratmağın  əsl 

vaxtıdır» (288, s. 456). 

Tənqid və  ədəbiyyatşünaslıq məsələləri həmişə aktual 

olaraq qalır.Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev «ədəbi tənqid 

və ədəbiyyatşünaslıq məsələlərini də unutmayaraq demişdir ki, 

müasir  ədəbi-bədii prosesi tənqidçilərin,  ədəbiyyatşünasların 

fəal və faydalı  işi olmadan təsəvvür etmək mümkün deyildir. 

Gülxani Pənah 

 

 

575 

Onlar bədii  ədəbiyyatımızın mürəkkəb, bəzən ziddiyyətli pro-

seslərini dərindən təhlil etməyə borcludurlar» (288-458). 

Milli ədəbi düşüncənin ilkin qaynaqlarını araşdırdığı ədib 

və  şairlərin  əsərlərində görən C.Xəndan bir tədqiqatçı kimi 

onlara diqqətlə yanaşmış, onların folklordan istifadə imkanla-

rının geniş təhlil və tədqiqini vermişdir.  İctimai fikir tarixində 

mühüm yer tutan Azərbaycan dili, milli dil məsələsi bir tən-

qidçi kimi də onun diqqətində idi.  O bir azərbaycanlı ziyalısı 

kimi güclü millilik duyğularına malik idi. Ana dili onun üçün 

əsas idi və ona görə  də öz tədqiqatlarında ana dili məsələsinə 

xüsus diqqət ayıran mollanəsrəddinçilərin, Sabirin və digər 

sənətkarların dil məsələsinə xüsusi diqqət yetirir.  

 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

576 

 

 

NƏTİCƏ 

 

Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı  böyük bir tarixi yol keç-

miş  ədəbiyyatımıza, mədəniyyətimizə  şöhrət gətirən sənət-

karların bədii irsini, həyatını, dövrünü tədqiq edən  ədəbiyyat-

şünaslar yetişdirmişdir. C.Xəndan XX əsr Azərbaycan ədəbiy-

yatşünasları içərisində mühüm yer tutur. M.Arif, M. Rzaqulu-

zadə, M.Cəlal, M.Cəfər, Ə.Cəfər, K.Məmmədov, K.Talıbzadə, 

M.İbrahimov, M.Hüseyn, M.Məmmədov, Y.Qarayev kimi bö-

yük  ədəbiyyatşünas alimlərlə yanaşı C.Xəndanın fəaliyyəti də 

qiymətlidir. 

XX  əsr Azərbaycan  ədəbiyyatşünaslığının görkəmli nü-

mayəndəsi C.Xəndan az ömrünün böyük bir hissəsini klassik 

irsimizin öyrənilməsinə  həsr etmiş, dəyərli tədqiqat  əsərləri 

yazmışdır.  İlk  ədəbi fəaliyyətə lirik şeirləri, poemaları ilə  gəl-

miş olsa da, ömrünün böyük bir hissəsini  ədəbi irsimizin öy-

rənilməsinə, tədqiqinə həsr etmiş, öz elmi dəsti-xətti olmuş, XX 

əsr ədəbiyyatşünaslıq elmimizi xeyli zənginləşdirmişdir. 

C.Xəndanın tədqiqatları araşdırılarkən aşağıdakı  nəti-

cələrə gəlmək mümkündür: 

1. Qeyd etməliyik ki, bütün ömrü sovet ideologiyası ilə 

silahlanmış C.Xəndanın klassik ədəbiyyatımızın sənətkarların-

ın,  ədiblərinin yaradıcılığı ilə bağlı  tədqiqatları ümumiyyətlə, 

müasir dövr ideologiyası baxımından, milli-mədəni kontekst-

dən dəyərini almalıdır. Keçən  əsrin 90-cı illərinə  qədər  ədəbi-

tənqid marksizm-leninizm ideologiyası ilə silahlandığından 

C.Xəndan da bu ideologiyaya yiyələnmişdi. Amma o, bir alim, 

tədqiqatçı kimi ağa ağ, qaraya qara deməklə  ədəbiyyat tarixi-

mizdə böyük yeri olan bütün klassik irsimizə milli-mənəvi 

irsimiz nöqteyi nəzərindən yanaşmışdır. 

2. C.Xəndan yetimliklə böyümüş, sovet hökuməti tərə-

findən qayğıyla  əhatə olunmuş, hərtərəfli təhsil almış, sinəsi 

Gülxani Pənah 

 

 

577 

sözlə dolu bir xalqın övladı olduğundan  şeirə, sözə  sənətə 

məhəbbət və hörmət genetik kodunda olduğundan yaşadığı 

ictimai quruluşdan asılı olmayaraq sənətə, xalqına məxsus 

sənətkara, onun ədəbi irsinə qiymət verməyi bacarmışdı. 

3. O, ictimai-siyasi hadisələrin kəskinləşdiyi, ideoloji mü-

barizənin ciddi xarakter aldığı bir dövrdə  ədəbiyyata gəlmiş, 

zəhmətkeş sinfin övladı kimi tanınırdı. 30-cu illərin repress-

siyası, sovet ideologiyasının təsiri ona sözünü sərbəst deməyə 

imkan verməmişdi. 

4. O ədəbiyyatşünaslıq elminin ədəbiyyat tarixi, ədəbi 

tənqid və  ədəbiyyat nəzəriyyəsi kimi hər üç qolu üzrə  tədqi-

qatlarını aparmış, böyük müvəffəqiyyətlər  əldə etmişdir. 

C.Xəndanın klassik ədəbiyyatımızın elmi, nəzəri, tarixi prob-

lemləri ilə bağlı kompleks araşdırmaları adının Azərbaycan 

ədəbiyyatşünaslıq tarixinə yazılmasına zəmin yaratmışdır. 

Onun elmi-nəzəri fəaliyyəti araşdırılarkən fəsillər üzrə 

qoyulmuş mövzular namizədlik işləri kimi, eləcə də doktorluq 

səviyyəsində yeni-yeni tədqiqatlara cəlb edilməlidir.  

5. C. Xəndan zəhmətkeş alim, gözəl pedaqoq idi. O bütöv 

bir ömrünü ədəbiyyatımızın inkişafına, onun öyrənilməsinə və 

öyrəndiklərini öyrətməyə həsr etmişdi.  

6. C. Xəndan təkcə klassik irsimizin elmi, nəzəri, tarixi 

problemlərinin öyrənilməsiylə  məşğul olmamış, eyni zamanda 

müasiri olan S.Vurğun, M.İbrahimov, S.Rüstəm, O.Sarıvəlli və 

digər sənətkarların yaradıcılığını öyrənmiş, yaranan ədəbi 

əsərlərin təhlil və tədqiqini vermişdir.  

7. C. Xəndan həm özünün yazdığı  ədəbi  əsərlərdə, həm 

də elmi fəaliyyətində xalqıyla, yaşadığı mühitlə, həyatla bağlı 

olmuşdur.  

8. C. Xəndan yaradıcılığında həmişə ədəbi tənqidlə məş-

ğul olmuş, ədəbiyyatın, yeni yaranan əsərlərin məzmun, ideya, 

sənətkarlıq məsələlərinə diqqət yerirmiş, tənqidçi-ədəbiy-

yatşünas kimi onu izləmişdir. 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

578

9. C. Xəndanın məşğul olduğu problemlər bu günün də, 

gələcəyin də problemidir. Klassik irsimiz hələ çox öyrənilmə-

lidir. 

Klassik Azərbaycan  ədəbiyyatının elmi, nəzəri, tarixi 

problemləri ilə məşğul olan digər ədəbiyyatşünasların da yara-

dıcılığı araşdırılacaq, elmi əsərlər, monoqrafiyalar, namizədlik, 

doktorluq dissertasiyaları yazılacaq. Çünki ədəbiyyatşünasların 

zəngin təhlil və tədqiqatları bunun üçün materiallarla zəngindir. 

 

 

Gülxani Pənah 

 

 

579 

 

İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT 

 

1. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi, üç cilddə, I cild, (ən qə-

dim dövrdən XVIII əsrin sonuna qədər), Az. SSR EA Nəşriy-

yatı. Bakı. 1960. s.592 

2. Cəfər Xəndan. Seçilmiş əsərləri. 3 cilddə. Bakı. Çaşı-

oğlu nəşriyatı. 2010. I cild. 

3. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. 10 cilddə. Azər-

baycan Sovet Ensiklopediyasının Baş redaksiyası. Bakı. 1983. 

624 səh. 

4. «Ərməğan» jurnalı, 5-ci il nəşri, №1. 

5. Məmməd Cəfər Cəfərov. Ədəbi düşüncələr. Azərnəşr. 

Bakı. 1958.  

6. M. Arif. Seçilmiş  əsərləri. Üç cilddə. Üçüncü cild. 

«Elm» nəşriyyatı. Bakı. 1970. 427 səh. 

7.  Ə.Sultanlı. «İskəndərnamə» və  Qərbi Avropa ədəbiy-

yatı. Nizami Gəncəvi. Məqalələr məcmuəsi, Azərb. SSR EA 

nəşriyyatı. Bakı. 1947. 

8. T.Xalisbəyli. N.Gəncəvi və Azərbaycan qaynaqları. 

Azərnəşr. Bakı. 1991. 296 səh. 

9.H.Araslı. Nizami əsərlərinin el variantları. Müqəddimə. 

Azərnəşr. Bakı.1941. 

10. Azərbaycan filologiyasının aktual problemləri (Cəfər 

Xəndan Hacıyevin 100 illik yubileyinə  həsr olunmuş elmi-nə-

zəri konfransın materialları). XII kitab, Bakı. «Bakı Universi-

teti» nəşriyyatı, 2010. 532 səh. 

11. H. Araslı. Nizami Gəncəvi. «Sirlər xəzinəsi», filoloji 

tərcümə. Giriş. «Elm» nəşriyyatı. Bakı. 1981. 

12. Sbornik materialov dlə opisaniə mestnostey i plemen 

Kavkaza, vıp. №9, 1980. s.84-85. 

13. N.Gəncəvi. Xosrov və Şirin. Filoloji tərcümə. «Elm» 

nəşriyyatı. Bakı. 1981. 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

580 

14. Nizami Gəncəvi. «Yeddi gözəl». Filoloji tərcümə. 

«Elm» nəşriyyatı. Bakı. 1983. 

15. Nüşabə Araslı. N.Gəncəvi və türk ədəbiyyatı. «Elm» 

nəşriyyatı. Bakı. 1980. 206 səh. 

16. F.Köçərli. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları. I 

cild. I hissə. Bakı.1978. 

 17.  Sadıq Hüseynov. S.Ə.Şirvaninin yaradıcılıq yolu. 

«Elm» nəşriyyatı.Bakı. 1977.  220 səh. 

 18.  RƏF. Seyid Əzimin arxivi, №5, inv. № 6057, Q-3 

(29), «Təzkirə», vər. 38a-39a: 

 19.  C.Xəndan.  Ədəbi qeydlər. Azərbaycan Dövlət Nəş-

riyyatı. Bakı. 1966. 196 səh. 

20. F. Qasımzadə. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 

Bakı. «Maarif» nəşriyyatı. 1966. 488 səh. 

21. Abbas Səhhət. «Tərcümeyi-hal», «Hop-hopnamə» 

1912-ci il. 

22. Məmməd Arif, Seçilmiş  əsərləri I cild. Az. SSR 

Elmlər Akademiyası nəşriyyatı. Bakı 1967. 288 səh. 

23. Cəfər Xəndan. Seçilmiş  əsərləri. Üç cilddə. 2 cild. 

Ədəbiyyatımızın şah budağı. Bakı. Çaşıoğlu. 2010. 272 səh. 

24. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. 1 cild. Azərbay-

can Sovet Ensiklopediyası. Bakı. 1976. 592 səh.  

25. Mirzə Fətəli Axundov. Əsərləri. Bakı. Azərnəşr.1938. 

III cild. 218 səh. 

26.Gülxani Pənah. Mir Cəlalın elmi-nəzəri görüşləri. 

«Böyük nəşrlər evi». Bakı.2009. 525 səh. 

27. Abdulla Şaiq.  Əsərləri. Beş cilddə. Beşinci cild. 

Yazıçı. Bakı. 1978. 503 səh. 

28. Müasir Azərbaycan  ədəbiyyatı (dərslik). II cilddə, I 

cild.  Bakı Universiteti nəşriyyatı. 2007. 504 səh. 

29. Cəfər Xəndan Hacıyev. XX əsr Azərbaycan 

ədəbiyyatı tarixi. Azərbaycan Universiteti nəşriyyatı. Bakı. 

1955. 

Gülxani Pənah 

 

 

581 

30. Kamal Talıbzadə.  Ədəbi irs və varislər. Azərbaycan 

dövlət nəşriyyatı. Bakı.1974 

31. Abdulla Şaiq.  Əsərləri. Beş cilddə, Beşinci cild (xa-

tirələr, məktublar). Yazıçı. Bakı. 1978. 

32. N.Axundov. «Azərbaycan satirik jurnalları (1906-

1920-ci illər). Bakı. 1968. Az.SSR EA Nəşriyyatı. 

33. «İrşad» qəzeti, 13 iyun, 1907. №110: «İrşad» qəzeti.7 

aprel.1906.№84. 

34. Gürcüstan SSR MDTA, fond.480.iş№14.s.2. 

35. Əli Nazim. Seçilmiş əsərləri. Yazıçı. Bakı. 1979. 376 

səh.  

36. «Molla Nəsrəddin» 12 cilddə. I cild. «Elm» nəşriy-

yatı. Bakı. 1988. 

37. «Molla Nəsrəddin» jurnalı, №19.1907. 

38. M.C.Cəfərov.  Ədəbi düşüncələr. Azərbaycan Dövlət 

Nəşriyyatı. Bakı. 1958. 

39. «Molla Nəsrəddin» №24, 1917. 

40. M.Cəlal. P. Xəlilov.  Ədəbiyyatşünaslığın  əsasları. 

Çaşıoğlu. nəşriyyatı. Bakı. 2005. 312 səh . 

41.  «Vətən yolunda» qəzeti. №109, 1944 

42. M.Arif. Seçilmiş  əsərləri. Üç cilddə. Üçüncü cild. 

«Elm» nəşriyyatı. Bakı. 1970. 

43. Elçin. Klassiklər və müasirlər. Bakı. Yazıçı. 1987. 

44. «Məzəli», №1, 1914. 

45. C.Məmmədquluzadə. Dram və  nəsr  əsərləri. Bakı. 

ADU nəşriyyatı. 1958. 809 səh. 

46. Kamal Talıbzadə. Seçilmiş  əsərləri.II cilddə. I cild. 

Az. döv. Nəşriyyatı. Bakı.1991. 400 səh. 

47.  Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. VI cild. 

Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. Bakı. 1976. 608 səh.  

48. «Molla Nəsrəddin. 1907. № 46. 

49. Məmməd Cəfər Cəfərov. Sənət yollarında. Gənclik. 

Bakı. 1975. 368 səh.  

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

582 

51. Kamal Talıbzadə. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə. II cild, 

Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı. 1994. 430 səh. 

52. Mir Cəlal. C.Məmmədquluzadə yaradıcılığının 

məfkurəvi mənbələri haqqında. «Ədəbiyyat» qəzeti, 27 dekabr, 

1947-ci il. №36. 

53. Y.Qarayev. Tənqid, problemlər, portretlər. Az. Döv. 

Nəşriyyatı. Bakı. 1976. 212 səh. 

54.  Əziz  Şərif. «Molla Nəsrəddin» (C.Məmmədqulu-

zadə). Bakı. Azərnəşr. 1946. 56 səh. 

55. Kamran Məmmədov. XX əsr Azərbaycan gülüşü (ya-

xud bir məclisdə on iki kişinin söhbəti). Bakı. «Yazıçı». 1983. 

276 səh. 

56. Mehdi Hüseyn. «Şairin tabutu önündə». «Ədəbiyyat» 

qəzeti. 9 yanvar.1946. 

 57. «Molla Nəsrəddin», №22.1907. 

58. XX əsr Azərbaycan  ədəbiyyatı  məsələləri. «Elm» 

nəşriyyatı. Bakı. 1979. 

59. «Ədəbiyyat qəzeti» 24 aprel. 1944 

60. «Ədəbiyyat qəzeti» 24 aprel. 1946. 

61. C. Məmmədquluzadə. Əliqulu Nəcəfov. «Kommunist 

qəzeti» 14 mart, 1924.№60. 

62.  Ə.Haqverdiyev. Seçilmiş  əsərləri. 2-ci cild. Bakı. 

Azərnəşr.1971. 191 səh. 

63. Şamil Qurbanov. M.Ə.Rəsulzadə. Bakı. Nurlan.2001. 

64. «İrşad» qəzeti. 7 aprel, 1906, №84. 

65. N.Nərimanov. Məqalə və məktubları. Yeni türk əlifba 

komitəsinin nəşriyyatı. 1925. 68 səh. 

66. «Molla Nəsrəddin», 1906. №1 

67. «Füyüzat», 1906.№1». 

68. Mir Cəlal. F.Hüseynov. XX əsr Azərbaycan  ədəbiy-

yatı. «Maarif» nəşriyyatı. Bakı.1982. 428 səh. 

69. «Novı Vostok» jurnalı, №7. Moskva. 1925.  

70. M.F.Axundov. Əsərləri. II cild, Azərnəşr. Bakı. 1938.  

Gülxani Pənah 

 

 

583 

71. Xeyrulla Məmmədov.  «Əkinçi»dən «Molla Nəsrəd-

din»ə qədər. Bakı. Yazıçı. 1987. 270 səh. 

72. «Həyat». 27 iyul, 1906. №165. 

73. Dərdlərimizin  əlacı. «Yeni iqbal» qəzeti, 20 yanvar. 

1916, №212; 

74. XX əsr Azərbaycan tənqidi». Bakı. «Elm». 385 səh. 

75.M.Cəfər.  Həmişə bizimlə. Bakı. Yazıçı. 1980. 360 

səh. 

76. «Tazə həyat» qəzeti. 1907. 

77. «Molla Nəsrəddin» jurnalı.1908. №25, 27;  

 78. «Molla Nəsrəddin» jurnalı, 1907. 

№ 4. 

79. «Mollla Nəsrəddin» jurnalı. №10. 1906. 

80. «Azarlamaq», 1907. №22  

81. «Yazıçı və zaman» (Mir Cəlalın 100 illik yubileyinə 

həsr olunmuş elmi konfransın materialları). Bakı. 2008. 

82. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı (ali məktəblər üçün 

dərslik). Bakı. Bakı universiteti. 2007. 504 səh. 

83. Mir Cəlal, P. Xəlilov «Ədəbiyyatşünaslığın əsasları» 

«Maarif» nəşriyyatı, Bakı, 1972. 280 səh. 

84. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. 1 cild. Azərbay-

can Sovet Ensiklopediyasının Baş redaksiyası. Bakı. 1976. 

592s. 

85. M.Hüseyn. əsərləri. 10 cilddə. 9-cu cild. (ədəbi-tənqi-

di məqalələri). Bakı. Yazıçı. 1979. 634 səh. 

86. Sov. İKP MK-nın Proqramı. Bakı. Azərnəşr. 1961. 

87. Fəridə Vəzirova. Məmməd Səid Ordubadi (monoqra-

fiya). Bakı.1970. 122 səh. 

 88.  Əhliman Axundov. N.Gəncəvi və xalq yaradıcılığı. 

Az. SSR EA Xəbərləri. Bakı. 1954. №2. 

89. C.Xəndan. Seçilmiş əsərləri. Azərb. Dövlət Nəşriyya-

tı. Bakı. 1972. 260 səh.  

90. C. Xəndan. Sabir (həyat və yaradıcılığı). Azərb. SSR 

EA Nəşriyyatı. Bakı.1940. 168 səh. 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

584 

91. Abbas Zamanov. Sabir və müasirləri. Azərbaycan 

Dövlət Nəşriyyatı. Bakı. 1973. 119 səh. 

92. «Müasirləri Sabir haqqında. Bakı. Azərnəşr. 1962. 

324 səh. 

93. Məmmədkazım  Ələkbərli. Azərbaycan  ədəbiyyatı. 

Bakı. Azərnəşr. 1935. 40 səh. 

94. Əziz Şərif. Sabir bu gün. Bakı. Uşaqgəncnəşr. 1942. 

23 səh. 

95.Ə.Haqverdiyev. «Molla Nəsrəddin» haqqında xatira-

tım. «Hücum» jurnalı, 1933. №1-2. 

96. F. Hüseynov. Əli Nəzmi. Bakı.Gənclik. 1970. 203 

səh.  

97. C.Məmmədquluzadə. Əsərləri. 2-ci cild. Azərb. SSR 

EA nəşriyyatı. Bakı.1967. 800 səh. 

98. İki il. «Molla Nəsrəddin», 23 iyul 1913, №»20. 

99. «İqbal», 14 may 1912, №59) 

100.  Əkbər Ağayev. Sənətkarlıq məsələləri (ədəbi  –

tənqidi məqalələr). Bakı. Azərnəşr. 1962. 168 səh. 

101. «İslam Ansiklopedisi”. 12 söz. 1950.  

102. N.Axundov. Azərbaycan satira jurnalları (1906-

1920). Az. SSR EA nəşriyyatı. Bakı. 1968. 356 səh. 

103.H.Araslı. «Sabir və Şərq ədəbiyyatı», «Ədəbiyyat və 

incəsənət» qəzeti. 1962. 29 may, №21. 

104.  “Azerbaycan yurt bilgisi”.  İstanbul, 1932, №1. 31 

səh. 

105. Vahab Yurtsevər: «Sabirin Azərbaycan ədəbiyyatın-

da yeri» Ankara.1951. 58 s. 

106. Xasay Cabbarov. Bədii ədəbiyyatda obrazlılıq. Bakı. 

Yazıçı. 1986. 221 səh. 

107. C.Xəndan. Seçilmiş əsərləri. Üç cilddə. Sabir yaradı-

cılığının sənətkarlıq xüsusiyyətləri. III cild. Çaşıoğlu nəşriyyatı. 

2010. 456 səh. 

108.  Ə. Dəmirçizadə. Sabirin satira texnikası. Sabir 

(məqalələr məcmuəsi). Bakı. 1962.  

Gülxani Pənah 

 

 

585 

109. Ş. Mikayılov. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi». Maarif. Bakı. 

1981. 228 səh.  

110. «Ədəbiyyat» qəzeti, 2 mart 2012-ci il. 

111. Tərlan Novruzov. Sabir ədəbi məktəbi. Bakı. 1992. 

Yazıçı. 215 səh.  

112. Əkrəm Cəfər. Sabir yaradıcılığında təhzil, nəzirə və 

bənzətmələr. Azərb. SSR EA-nın xəbərləri, ictimai elmlər 

seriyası, 1962. №5, s. 47. 

113. A. Şaiq. 1905-ci il inqilabından sonra yetişmiş 

ədəbiyyatımıza bir nəzər. «Maarif işçisi», 1927. №4.s.49.   

114. «Gentral Asian Review», London, 1960, vol, 8, N.1,  

115. «Qurtuluş» jurnalı, 1915.№1. 

116. Y. Qarayev. Realizm: sənət, həqiqət. Bakı. 1980. 

258 səh. 

117. Seyid Hüseyn. Seçilmiş  əsərləri. Bakı. Azərnəşr. 

1960. 428 səh. 

118. «Günəş» qəzeti. 1910, 2 dekabr. 

119. Feyzulla Qasımzadə. X1X əsr Azərbaycan 

ədəbiyyatı tarixi. Bakı. Maarif. 1974. 487 səh. 

120. «Azərbaycan tarixi. 2-ci cild. Azərb. SSR Elmlər 

Akademiyası nəşriyyatı, Bakı. 1964.  

121. Aktı Kavkaskoy arxeoqrafiçeskiy komissii. t. VII, 

s.571. 

122. C. Xəndan. Seçilmiş  əsərləri. 3 cilddə. 2-ci cild. 

Ədəbiyyatımızın şah budağı. Bakı. Çaşıoğlu.2010. 272 səh.  

123. Heyran xanım. Seçilmiş əsərləri. Azərbaycan dövlət 

nəşriyyatı. Bakı. 1961.222 səh. 

124. F. Köçərli. Azərbaycan ədəbiyyatı. İki cilddə. Birin-

ci cild. «Elm» nəşriyyatı. Bakı. 1978. 598səh.  

125. Mir Cəlal «Azərbaycanda ədəbi məktəblər». «Ziya-

Nurlan», Bakı, 2004. 402 səh. 

126. Mirzə  Əli Möcüz. Əsərləri. Yazıçı. Bakı. 1982. 78 

səh. 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

586

127. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, VII cild. Azər-

baycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası. Bakı. 1983. 

693 səh. 

128. Yaqub İsmayılov. M.Cəlalın yaradıcılığı. «Elm» 

nəşriyyatı. Bakı. 1975.236 səh.  

129. N.Gəncəvi. Lirika. Bakı. Azərnəşr. 1940. 80 səh. 

130. M.F.Axundov fondu, №14, «Məcmuəyi-Vaqif və 

sair müasirin», Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu. 

131. Ə. Mirəhmədov. Sabir.  Azərb. EA nəşriyyatı. Bakı. 

1958. 44 səh.   

132. M.Ə. Sabir. Məqalələr məcmuəsi. Azərbaycan SSR 

EA Nəşriyyatı. Bakı.1962.263 səh. 

133. Şamil Qurbanov. Ömər Faiq Nemanzadə. Bakı. Bilik 

cəmiyyəti. 1985. 45 səh. 

134. C.Xəndan. M.Müşfiq. Azərbaycan universiteti 

nəşriyyatı. Bakı. 1956. 46 səh. 

135. M.Müşfiq. «Günün səsləri». Azərnəşr. Bakı.1932. 

130 səh. 

136. M.Müşfiq. «Şeirlər». Azərnəşr. 1934. 172 səh. 

 137. M. Müşfiq. «Küləklər», Azərnəşr. 1930. 121 səh. 

138. «Maarif işçisi», 1927, №12. 

139. «Ədəbiyyat qəzeti», 1936. №28.  

140. «İnqilab və mədəniyyət», 1929, №3-4. 

141.  «Ədəbiyyat qəzeti», 1935, №8. 

142. «İnqilab və mədəniyyət», 1936, №7-8. 

143. «İnqilab və mədəniyyət», 1936, №6-7. 

44. «İnqilab və mədəniyyət», 1937.№1. 

145. «Ədəbiyyat qəzeti», 1937. №16. 

146. Məsud  Əlioğlu. Tənqidçinin düşüncələri. Azərbay-

can Dövlət nəşriyyatı. Bakı. 1968. 174 səh. 

147. «Maksim Qorki», «Ədəbiyyat» qəzeti, 23 iyun, 

1936, №16.  

148. Əli Saləddin. Sabir və folklor. Bakı. Gənclik. 1969. 

127 səh. 

Gülxani Pənah 

 

 

587

 149. Tofiq Hacıyev. Sabir: qaynaqlar və  sələflər. Bakı. 

Yazıçı. 1980.175 səh. 

150. K. Talıbzadə. «XX əsr Azərbaycan tənqidi». Birinci 

hissə.  «Elm». Bakı. 1966. 540 səh. 

151. Dil məsələsi. «Sədayi-həq» qəzeti, 25 fevral 1914, 

№45.  

152. M.Ə. Sabir. Məqalələr məcmuəsi. Azərbaycan SSR 

EA Nəşriyyatı. Bakı.1962.263 səh. 

153. C.Abdullayev. S.Vurğunun sənət dünyası. Bakı. 

Yazıçı. 1986. 318 səh. 

154. Ağayev  Əkbər.  Əsrin tərənnümü. Bakı. Yazıçı. 

1980. 231 səh. 

155. Azərbaycan ədəbiyyatı məsələləri. Bakı. Azərb. EA 

nəşri. 1964. 347 səh. 

156. Azərbaycan sovet ədəbiyyatı. Bakı. Maarif. 1988. 

543səh.  

157. X. Əlimirzəyev. C.Məmmədquluzadənin  ədəbi-

tənqidi görüşləri. Bakı. Yazıçı. 1991. 280 səh. 

158. M.Ə. Sabir. Hophopnamə. Bakı.1948. 

159. Cəfər Xəndan. Bəyaz gecələr. Azərnəşr. 1936. 47 

səh. 

160. Cəfər Xəndan. İki ayrılıq. Azərnəşr. 1944. 80 səh. 

161. Cəfər Xəndan. Sabir (həyat və yaradıcılığı). SSRİ 

EA Azərbaycan filialının nəşri. 1940. 168 səh. 

162. Cəfər Xəndan. Cəbhə şeirləri. Bakı. Azərnəşr. 1942. 

110 səh. 

163. Cəfər Xəndan. Qafqaz. Bakı. Uşaqgəncnəşr. 1942. 

30 səh. 

164. Cəfər Xəndan. Mübarizə yollarında. Bakı. Uşaq-

gəncnəşr. 1946. 29 səh. 

165. Cəfər Xəndan.  Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bakı. 

Azərnəşr. 1968. 189 səh. 

166. Cəfər Xəndan. Azərbaycan  ədəbiyyatı  (sovet 

dövrü). Bakı. Azərnəşr. 1939. 94 səh. 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

588 

167. Cəfər Xəndan.Təşviqatçı  və  bədii  ədəbiyyat. Bakı. 

Azərnəşr. 1950. 65 səh. 

168. Cəfər Xəndan. XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı. 

ADU nəşriyyatı. 1951.  616 səh. 

168. Cəfər Xəndan. Sovet ədəbiyyatı (I hissə). Bakı. 

Azərnəşr. 1952. 396 səh. 

170. Cəfər Xəndan. Sovet ədəbiyyatı (II hissə). Bakı. 

Azərnəşr. 1952. 127 səh. 

171. Cəfər Xəndan. C.Cabbarlının həyat və yaradıcılığı. 

Bakı. Birləşmiş Nəşriyyat. 1954. 62 səh. 

172. Cəfər Xəndan. XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi 

oçerkləri. Bakı. ADU nəşriyyatı.1955. 436 səh. 

173. Cəfər Xəndan. Mikayıl Müşfiq. Bakı. ADU 

nəşriyyatı.  1956. 68 səh. 

174. Cəfər Xəndan. Molla Nəsrəddin. Bakı. Bilik cəmiy-

yəti. 1956. 42 səh. 

175. Cəfər Xəndan.  Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bakı. Azər-

nəşr. 1958. 287 səh. 

176. Cəfər Xəndan. Mir Cəlal. Bakı. Bilik cəmiyyəti. 

1958. 48 səh. 

177. Cəfər Xəndan.  Şairin həyatı. Bakı. Uşaqgəncnəşr. 

1961. 100 səh. 

178. Cəfər Xəndan. Sabir yaradıcılığında sənətkarlıq xü-

susiyyətləri. Bakı. Azərnəşr. 1962.438 səh. 

179. Cəfər Xəndan.  Ədəbi qeydlər. Bakı. Azərnəşr. 

1966.194 səh. 

180. Cəfər Xəndan. Sovet ədəbiyyatı. (dərslik, 17-ci 

nəşri), Bakı. Maarif.1971. 285 səh. 

181. Cəfər Xəndan. Seçilmiş  əsərləri. Bakı. Azərnəşr. 

1972. 260 səh. 

182. Cəfər Xəndan. Şairin həyatı. Bakı. Gənclik. 1977. 90 

səh. 

183. Cəfər Xəndan.  Ədəbiyyatımızın dünəni və bugünü. 

Bakı.Yazıçı. 1980. 246 səh. 

Gülxani Pənah 

 

 

589 

184. Cəfər Xəndan. Şeirlər. Bakı. Gənclik. 1980. 124 səh. 

185. Cəfər Xəndan. Uğurlu yol. Bakı. Azərnəşr. 1987. 

283 səh. 

189. Cəfər Xəndan-100. Xatirələr. Tərcümələr. Bakı. 

İnformasiya texnologiyası nəşriyyatı. 2010. 

190. Qara Namazov. Cəfər Xəndan klassiklərimiz haq-

qında. «Ədəbiyyat qəzeti», 14 mart. 2010-cu il. 

191. Cəfər Xəndan Hacıyevin 100 illik yubileyinə  həsr 

olunmuş elmi-nəzəri konfransın materialları. 20-21 may 2010. 

Bakı. Təhsil EİM. 2010. 532 səh. 

192. Tofiq Hüseynoğlu. «Cəfər Xəndan-böyük alim, bö-

yük müəllim». Azərbaycan filologiyasının aktual problemləri. 

Cəfər Xəndan Hacıyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş el-

mi-nəzəri konfransın materialları. 20-21 may 2010. Bakı. 

Təhsil EİM. 2010. səh 3-12. 

193. Yusif Seyidov. Müəllimim Cəfər Xəndan. Cəfər 

Xəndan Hacıyevin 100 illik yubileyinə  həsr olunmuş elmi-nə-

zəri konfransın materialları. 20-21 may 2010. Bakı. Təhsil 

EİM. 2010. s.24-26. 

194. Vaqif Sultanlı. Bədii yaddaş nəzəri düşüncə məcra-

sında. Cəfər Xəndan Hacıyevin 100 illik yubileyinə həsr olun-

muş elmi-nəzəri konfransın materialları. 20-21 may 2010. Bakı. 

Təhsil EİM. 2010. s.36-39. 

195. Əmirxan Xəlilov. Cəfər Xəndan-100. «Yeganə yol» 

qəzeti. 2010. 31 iyul. №10-11 (39-40). 

196. Elbrus Əzizov. Cəfər Xəndan-100. «Dil və  ədə-

biyyat» jurnalı. 2010. №3 (74). 

197. Tərlan Novruzov. İstedadlı alim, şair, pedaqoq, ba-

carıqlı elm təşkilatçısı. «Azərbaycan məktəbi» jurnalı. 2010. 

№5. s.83-90. 

198. Tarlan Novruzov. Dcafar Xandan.-issledovatelğ 

Sabira. K 100-letiö Dcafara Xandana. Curnal «Literaturnıy 

Azerbaydcan», 2010. №8. s.99-101. 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

590 

199. Böyük demokrat (Molla Nəsrəddin). Bakı. Azərnəşr. 

1939. 160 səh. 

200. M.İbrahimov. Xəlqilik və realizm cəbhəsindən (mə-

qalələr). Bakı. Azərnəşr. 1961. 524 səh. 

201.M.İbrahimov. Böyük  şairimiz Sabir. Bakı. Azərb. 

SSR EA Nəşriyyatı. Bakı. 1962. 38 səh. 

202. M.Cəfər. klassiklərimiz haqqında. Bakı. Uşaq-

gəncnəşr. 1948. 94 səh. 

203. M.Cəfər. M.F. Axundovun ədəbi-tənqidi görüşləri. 

Bakı. Azərnəşr. 1950. 142 səh 

205. M.Cəfər. C. Məmmədquluzadə. Bakı. Azərnəşr. 

1966. 56 səh. 

206. M.Cəfər. Sənət yollarında. Bakı. Gənclik. 1975. 267 

səh. 

207. M. Cəfər. Nizaminin fikir dünyası. Bakı. Yazıçı. 

1982. 200 səh. 

208. M.S. Ordubadi. Gizli Bakı. Bakı. Azərnəşr. 1972. 

295 səh.  

209. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). I c. Bakı. 

Azərnəşr. 1964. 447 səh. 

210. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). II c. Bakı. 

Azərnəşr. 1964. 577 səh. 

211. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). III c. Bakı. 

Azərnəşr. 1964. 577 səh. 

212. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). IV c. Bakı. 

Azərnəşr. 1965. 459 səh. 

213. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). V c. Bakı. 

Azərnəşr. 1965.338 səh. 

214. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). VI c. Bakı. 

Azərnəşr. 1965. 359 səh. 

215. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). VII c. bakı. 

Azərnəşr. 1966. 540 səh. 

209. M.S. Ordubadi. Əsərləri (səkkiz cildlik). VIII c. 

bakı. Azərnəşr. 1967. 

Gülxani Pənah 

 

 

591 

216. M.S. Ordubadi. Qılınc və  qələm. Bakı. Azərnəşr. 

1883. 664 səh. 

217. Kamal Talıbzadə.Qorki və Azərbaycan. Bakı. Azərb. 

SSR EA nəşriyyatı. Bakı. 1959. 215 səh. 

218. Kamal Talıbzadə. Abbas Səhhət. Bakı. Azərb. SSR 

EA nəşriyyatı. Bakı. 1955. 196 səh. 

219. Kamal Talıbzadə.XX əsr Azərbaycan ədəbi tənqidi. 

Bakı. Azərb. SSR EA nəşriyyatı. Bakı. 1966. 540 səh. 

220. Kamal Talıbzadə. Tənqidimiz haqqında qeydlər. 

Bakı. Gənclik. 1967. 116 səh. 

221. Kamal Talıbzadə. Azərbaycan  ədəbi tənqidinin 

tarixi. Bakı. Maarif. 1984. 340 səh. 

221. Kamal Talıbzadə. Abbas Səhhət. Bakı. Gənclik. 

1986. 274 səh. 

223. Kamal Talıbzadə. Sənətkarın  şəxsiyyəti. Bakı. Ya-

zıçı. 1978. 379 səh. 

224. Kamran Məmmədov.  Ə.Haqverdiyev. Bakı. Uşaq-

gəncnəşr. 1955. 195 səh. 

225. Kamran Məmmədov. XIX əsr Azəbaycan  şeirində 

satira. Bakı. Elm. 1975. 276 səh. 

226. Kamran Məmmədov. XX Azərbaycan gülüşü. Bakı. 

Yazıçı. 1989. 289 səh. 

227.Qara Namazov. Azərbaycan sovet ədəbiyyatı. Bakı. 

Maarif. 1987. 543 səh. 

228. Qəzənfər Kazımov. Komik bədii vasitələr. Bakı. 

Yazıçı. 1983. 188 səh. 

229. Qəzənfər Paşayev.  İraq-Türkman folkloru. Bakı. 

Yazıçı. 1982. 280 səh. 

230. Qulam Məmmədli. Molla Nəsrəddin (salnamə). Ba-

kı. Azərnəşr. 1966. 564 səh. 

231. Qulam Məmmədli. N.Nərimanov (salnamə). Bakı. 

Yazıçı. 1987. 357 səh. 

232. Qulu Xəlilov. Sənət və  sənətkar. Bakı. Azərnəşr. 

1966. 164 səh. 

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

592

233. Mehdi Hüseyn. Ədəbiyyat və sənət məsələləri. Bakı. 

Azərnəşr. 1958. 612 səh. 

234. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə).I c. Bakı. Azər-

nəşr. 1966. 424 səh. 

235. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə).  II  c.  Bakı. 

Azərnəşr. 1966. 519 səh. 

236. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə). III c. Bakı. 

Azərnəşr. 1968. 354 səh. 

237. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə). IV c. Bakı. 

Azərnəşr. 1969. 346 səh. 

238. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə). Vc. Bakı. Azər-

nəşr. 1971. 415 səh. 

239. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə).  VI  c.  Bakı. 

Azərnəşr. 1974. 406 səh. 

240. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə). VII c.Bakı. 

Azərnəşr. 1976. 516 səh. 

241. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə).  VIII  c.  Bakı. 

Azərnəşr. 1978. 424 səh. 

242. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə). IX c. Bakı. 

Azərnəşr. 1979. 636 səh. 

243. Mehdi Hüseyn. Əsərləri (on cilddə). X c. Bakı. 

Azərnəşr. 1979. 268 səh. 

244. Məsud  Əlioğlu. C.Məmmədquluzadə  dramatur-

giyası. Bakı. Azərnəşr. 1955. 125 səh. 

245. Məsud  Əlioğlu. S.S. Axundovun həyat və yaradı-

cılığı. Bakı. Uşaqgəncnəşr. 1956. 112 səh. 

 246. Məsud Əlioğlu. Amal və sənət. Bakı. Yazıçı. 1980. 

260 səh. 

247. Mir Cəlal.  Füzulinin poetik xüsusiyyətləri. Bakı. 

Azərb. SSR EA nəşriyyatı. 1940. 96 səh.  

248. Mir Cəlal. C.Məmmədquluzadənin realizmi haqqın-

da.  Bakı. ADU Nəşriyyatı. 1966. 70 səh. 

249. Mir Cəlal. XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı (dərslik). 

Bakı. Maarif. 1969. 348 səh. 

Gülxani Pənah 

 

 

593 

250. Mir Cəlal. Klassiklər və müasirlər. Bakı. Azərnəşr. 

1973. Bakı. 296 səh.  

251. M. Arif. Seçilmiş  əsərləri. Üç cilddə.  İkinci  cild. 

Azərb SSR EA nəşriyyatı. Bakı. 1968. 516 səh 

252.  M. Arif. Seçilmiş əsərləri. Üç cilddə. Birinci  cild. 

«Elm» nəşriyyatı. Bakı. 1967. 620 səh 

253. Abbas Zamanov. A.Şaiqin həyat və yaradıcılığı. 

Bakı. Bilik. 1956. 22 səh. 

254. Müasirləri Sabir haqqında. Bakı. Azərnəşr. 1962. 

324 səh.  

255. Bəkir Nəbiyev. Tənqid və ədəbi proses. Bakı. Azər-

nəşr. 1976. 153 səh. 

256.  Əkbər Ağayev. Nizami və dünya ədəbiyyatı. Bakı. 

Azərnəşr. 1962. 172 səh. 

257.  Əli Nəzmi. Seçilmiş  əsərlər. Bakı. Azərnəşr. 1950. 

130 səh. 

258.  Əli Nəzmi. Seçilmiş  şeirlər, felyetonlar, məqalələr. 

Bakı. Yazıçı. 1979. 362 səh. 

259. Əli Sultanlı. M.F. Axundovun dramaturgiyası. Bakı. 

Azərb. EA nəşriyyatı. 1938. 38 səh. 

260.  Əli Sultanlı. Nizami və  Qərbi Avropa ədəbiyyatı. 

Bakı. Azərnəşr. 1947. 35 səh. 

261.  Əli Sultanlı. Məqalələr. Bakı. Azərnəşr. 1971. 327 

səh. 

262. Feyzulla Qasımzadə. M.F. Axundovun həyat və 

yaradıcılığı. Bakı. Azərnəşr. 1962. 378 səh.  

263. Feyzulla Qasımzadə. Tənqidi realizm. Bakı. ADU 

nəşriyyatı. 1952. 112 səh. 

264. Nəriman Nərimanov. Seçilmiş  əsərləri. Bakı. Elm. 

1973. 451 səh. 

265. Nəriman Nərimanov. Seçilmiş  əsərləri. Bakı. Azər-

nəşr. 1985. 388 səh. 

266. Abdulla Şaiq. Seçilmiş əsərləri (üç cilddə). I c. Bakı. 

Azərnəşr. 1955. 444 səh.  

                                                                                      Gülxani Pənah 

 

 

594

267. Abdulla Şaiq. Seçilmiş  əsərləri (üç cilddə). II c. 

Bakı. Azərnəşr. 1957. 456 səh.  

268. Abdulla Şaiq. Seçilmiş  əsərləri (üç cilddə). III c. 

Bakı. Azərnəşr. 1959. 528 səh. 

269 Abdulla Şaiq. Xatirələrim. Bakı. Gənclik. 1973. 364 

səh. 

270. Vaqif Yusifli.  Tənqid və bədii söz. Bakı. Mütərcim. 

2002. 208 səh. 

271.Rəşidbəy  İsmayılov. Müxtəsər Qafqaz tarixi. Tiflis. 

1904,  

272.  Əliskəndər Cəfərzadə (Təracümi-Seyid  Əzim  Şir-

vani. «Dəbistan» məcmuəsi, 1906, № 11, 12, 13). 

273. M.A.Dadaşzadə. Maarifpərvər şair Seyid Əzim Şir-

vani. SSR EA Az. «Xəbərləri», 1944, № 8.səh.79) 

274.C.Xəndan: «Nizami və Seyid Əzim  Şirvani». «Ədə-

biyyat» qəzeti, 1940, №»29)  

275.  Ə. Seyidov. «Azərbaycan pedaqoji fikrin inkişafı 

tarixindən. Azərnəşr. Bakı. 1958. 257səh. 

276. Z.Göyüşov. Azərbaycan maarifçilərinin etik görüş-

ləri. Azərbaycan SSR EA Nəşriyyatı. Bakı. 1960, 

277.  Əziz Mir Əhmədov. S. Ə. Şirvaninin bir elmi əsəri, 

«Ədəbiyyat və incəsənət» qəzeti, 1958.№46). 

278. K.Mir Bağırov. Seyid Əzim Şirvani. Uşaqgəncnəşr. 

Bakı. 1959).  

279.  Ə.Bağırov. Seyid Əzimin müxbir məktubları, 

«Ədəbiyyat və incəsənət» qəzeti, 1960, №28.  

280.  Ə.R.Rəhimov. Seyid Əzimin farsca qəzəlləri haq-

qında. Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının «Xəbərləri» 

ictimai elmlər seriyası, 1961, №11. 

281. Ə.F.Ələkbərov. Seyid Əzim Şirvani irsinin öyrənil-

məsi. ADU-nun «Elmi əsərlər»,  Ədəbiyyat və dil seriyası, 

1963, №2.  

282. S.Hüseynov. S.Ə.Şirvaninin yaradıcılıq yolu. «Elm» 

nəşriyyatı. Bakı. 1977. 220 səh.  

Gülxani Pənah 

 

 

595 

283.F. Qasımzadə. «XIX əsr Azərbaycan  ədəbiyyatı 

tarixi. Bakı. 1974,  

284. F.Köçərli. M.F.Axundov. Tiflis. 1911; 

285.  F.Köçərli Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları. 

c.I. h.2. Bakı. 1925,  

286. Abdulla Şaiq. «Mirzə  Fətəli haqqında mülahizələ-

rim» «Maarif və mədəniyyət», 1924. №4, 

287.  Ə. Dəmirçizadə. «M.F.Axundov dil haqqında və 

M.F.Axundovun dili» Bakı. 1940;  

288. M.C.Cəfərov. M.F.Axundovun ədəbi-tənqidi görüş-

ləri». Bakı. 1950, 

289. Ə.Mirəhmədov . M.F.Axundov. Bakı. 1953,  

290. M.Qasımov. «M.F.Axundov və XIX əsr rus inqilabi-

demokratik estetikası». Bakı. 1954.  

291. A.İbrahimov. «M.F.Axundov arxivinin təsviri. Bakı. 

1955.  

292. Lui Araqon. «Qərb-Şərq divanı» zəruriyyəti haqqın-

da». «Ədəbiyyat və incəsənət», 1957, №38, 

293.  Ə.N.Quliyev,  İ.M. Həsənov,  İ.V.Striqunov. XIX 

əsrdə  və XX əsrin  əvvəllərində Azərbaycanda tarix elminin 

inkişafı. Bakı. 1962. 

294  Ə.M.Əhmədov. Böyük Azərbaycan mütəfəkkiri. 

Bakı. 1962.  

295. M.F.Axundov. (Məqalələr, məcmuəsi). Bakı. 1962,  

296. M.Cahangirov. «M.F.Axundov öz dram əsərlərinin 

üzərində necə işləmişdir». Bakı. 1963.  

297. H. Məmmədzadə. «M.F.Axundov və  Şərq. Bakı. 

1971.  

298. F.Köçərli. «Marksizm-leninizm və Azərbaycan de-

mokratik ictimai fikri. Bakı. 1976.  

299. Müasir Azərbaycan  ədəbiyyatı (ali məktəblər üçün 

dərslik). Bakı. Bakı universiteti. 2007. 504 səh.