Kafedrasi anvarova dildora anvarovna

2. DAVLAT SHAKLLARINING RIVOJLANISHI VA O’ZGARISHIGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR


Davlat shakllarining rivojlanishi va o’zgarishiga quyidagi omillar ta’sir etadi:

• 
  ijtimoiy-iqtisodiy, ma’rifiy-madaniy muhit;
  
• 
  tarixiy, milliy va diniy an’analar, urf-odatlar;
  
• 
  tabiiy, geografik va iqlimiy shart-sharoitlar;
  
• 
  siyosiy kuchlarning o’zaro nisbati;
  
• 
  jamiyatni g’oyaviylashtirish va siyosiylashtirish darajasi.
  

3. DAVLATNING BOSHQARUV SHAKLI


Davlat boshqaruv shakli - bu davlat hokimiyatining oliy organlarini tashkil etish hamda ushbu organlarning o’zaro va aholi bilan bo’lgan munosabatlarini belgilovchi davlat shaklining elementidir.
Davlat boshqaruv shakliga ko’ra ikkiga bo’linadi: monarxiya va respublika.
Monarxiya (lotincha: monos-yakka, arxe-hokimiyat ma’nosini anglatadi) - bunda oliy davlat hokimiyati yakka shaxs tomonidan amalga oshiriladi va odatda hokimiyat unga meros orqali o’tadi.
Monarxiyaning belgilari:

• 
  hokimiyat meros orqali o’tadi;
  
• 
  o’z hokimiyatidan umrbod foydalanadigan davlat boshlig’ining (podsho, qirol, imperator, shoh, xon, knyaz, gertsog va boshqalar) mavjudligi;
  
• 
  monarxning o’z xatti-harakatlari yuzasidan huquqiy javobgar emasligi;
  
• 
  monarx shaxsining daxlsizligi;
  
• 
  ichki va tashqi siyosatni amalga oshirishda bevosita o’z nomidan ish ko’rishi va boshqalar.
  

Monarxiya boshqaruvining ko’rinishlari: mutloq (absolyut), cheklangan, dualistik (aralash), teokratik.
1.Mutloq (absolyut) monarxiya. Bunda, davlat suverenitetining birdan-bir egasi monarx bo’lib, u o’z qo’lida butun hokimiyatni (qonunchilik, ijroiy va sud) to’plagan bo’ladi va uning hokimiyati aholi yoki birorta organ tomonidan cheklanmagan bo’ladi (bugungi kunda Baxrayn, Bruney, Qatar va boshqalarda mavjud).