buzilg‘on. Poytaxtdagi podsho saroyi, teatr, polisiya binosi, dorilfunun, qurol-yarog‘
zavodi,
dori ombori, gazeta idoralari va 20 000 qadar uy yemirildi. Shaharg‘a
quruqlik orqali boradurg‘on yo‘l kesildi... Sumigava daryosi teskari qarab oqmoqqa
boshladi»-deb yoziladi «Buxoro axbori»ning 1923 yil 9 sentyabrda chop etilgan
199-sonida. Yaponiya zilzilasi va yapon xalqiga
Buxoro xalqi tomonidan
ko‘rsatilgan yordam bilan bog‘liq ma’lumotlar gazetaning 209-sonida ham «Qisqa
xabarlar» rukni ostida bayon qilingan: «23 sentyabr (1923 yil) Zirobod qishloq
yacheykasi bilan dehqonlar ittifoqi a’zolarining qo‘shma
majlisida Kaydani
Og‘ayev (?)ning Yaponiyadagi falokat (zilzila) to‘g‘risidag‘i ma’ruzasi
eshitilg‘ondan so‘ng majlisda ishtirok qilg‘on 70 kishi bir ovozdan Yaponiya
mehnatkashlarig‘a yordam bermakni qaror berdilar»
24
.
Tarix fani o‘qituvchisiga dars mashg‘ulotining
yangi mavzuni
mustahkamlash qismi uchun bir necha interfaol usullardan foydalanishga tavsiya
beriladi.
XX asr boshlarida Yaponiya jahonning yetakchi davlatlariga qaram bo‘lib
qolmagan, nisbatan yuqori darajadagi iqtisodiy va harbiy
rivojlanishga erishgan
Osiyo mintaqasidagi yagona davlat edi.
Birinchi jahon urushining yakunlanishi Yaponiyada qator iqtisodiy
muammolarni
keltirib
chiqardi.
Bu
muammolar,
ayniqsa,
oziq-ovqat
mahsulotlarining qimmatlashuvi, oddiy kishilarning hayotiga katta ta’sir ko‘rsatdi.
Natijada norozilik kuchayib bordi.
1920 yillar o‘rtalariga kelib mamlakatda sanoat to‘ntarishi yuz berdi.
1925 yili sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish darajasi 1919 yilgi darajasidan oshib
ketdi. Ishlab chiqarishni konsyentrasiyalash jarayoni davom etdi.
Monopolistik
kapital xalq xo‘jaligining muhim sohalari egallab ola boshladi. Og‘ir sa noatda
«Mitsubisi» va «Sumitomo» konsernlari o‘z pozisiyasini mustahkamlab oldi. 1929
– 1933 yillardagi jahon iqtisodiy inqirozi yapon iqtisodiyotiga katta zarar keltirdi: u
tinchlik sharoitida rivojlanishga moslashmagan, hali juda kuchsiz edi. Ish haqining
pastligi
tufayli ichki bozor juda sust, tashqi bozorda esa yapon mahsulotlari
sifatining pastligi tufayli ular raqobatbardosh emasdi.
Yaponiya hukumati
inqirozdan chiqishning yo‘li sifatida iqtisodni militarizasiyalash va tajovuzkorlikni
tanladi. Yaponiya Xitoyni,
Uzoq Sharqni, keyin esa butun Osiyoni bosib olishni,
Tinch okeani havzasida o‘z hukmronligini o‘rnatishni rejalashtirayotgan edi.
Ichki siyosiy munosabatlar 1920 yillarda yangi siyosiy partiyalarning paydo
bo‘lishi hamda saylovchilar soni ni asta-sekin oshirib borgan qator islohotlar bilan
xarakterlanadi. 1925 yildan sovet-yapon munosabatlari yo‘lga qo‘yilib, bu iqtisodiy
hamkorlikning rivojlanishida va yapon qo‘shinlarining
Shimoliy Saxalindan olib
chiqib ketilishida aks etdi.
Dostları ilə paylaş: