Uch valentli sur’ms oksidi va gidroksidi. Sb2O3(yoki Sb4O6) sur’maning havoda yohishida hosil bo’ladi va AL2O3 ga o’xahaydi. Uning kub va romb ko’rinishidagi ikkita shakl o’zgarishi mumkin .
Uning kub shaklidagi strukturasi dimer molekulalardan tuzilgan, romb shaklidagi strukturasi polimer tuzilishga ega . Sb2O3 qizdirilganda Ab2O4 ga aylanadi. Sb2O3 suvda eriydigan oq tusli kukun , d=5,2-5,3g · sm -3 ; 656°C da suyuqlanadi, 1456°C da qaynaydi.
Sb2O3 amforet oksid bo’lib, unda asos xossalari ustun turadi. U xlorid kislota va ishqorlar bilan reasksiyaga kirishidi:
Sb2O3 +6HCL →2SbCL3+ 3H2O
Sb2O3 +2KON+3H2O→2K[SB(OH04]
K[Sb(OH)]4 –antimonit digdratlangan holda KSbO2 ko’rinisida yoziladi.
Sur’ma (III) gidroksid Sb(OH3) sur’maning suvda eriydigan tuzlariga ishqor ta’sir etishidan hosil bo’ladi:
3NaOH +SbCL3→Sb(OH)3 +3NaCL
Sur’ma (III) gidroksid o’zidanbir qism suv yo’qotib, antimonil gidroksidga aylanadi:
Sb(OH)3→SbO(OH)+H2O
Antimonil gidroksid ham amfoter modda. U ham kislota, ham asos tarzida dissotsilanadi:
SbO2 + H+→SbO(OH)→SbO+ OH-
HSbO2 – metastibit yoki metaantimonit kislota deb ataladi.
Surma(V) oksid Sb2O5. Surmaga konsentralangan nitrat kislota tasir ettirilganda turli darajada gidratlangan surma (V) oksid (“antimonat kislota”) hosil bo’ladi:
5Sb+ 10HNO3 + nH2O→3Sb2O5·nH2O+10 NO+5H2O
Hosil bo’lgan “antimonat” kislotani suvsizlantirish natijasida surma (V) oksid olinadi. Sb2O5 suvda yomon, xlorid kislota va ishqorlarda yaxshi eriydi.
Sb2O5 kub tuzilishga ega bo’lgan och sariq kristall modda: d=7,86 g·sm-3, 357° C ga qadar barqaror, bundan yuqori temperaturada parchalanib Sb2O4 ga aylanadi. Bu modda tarkibidagi surma atomini uch va besh valentli deb tushunmoq kerak: Sb2SbO4
Surma(V) oksid dori-darmon tayyorlashda, bo’yoq, rezina, to’qimachilik sanoatlarida, “neon” lampalarning ich tomoniga surkaladigan lyuminestsent qoplamalar uchun ishlatiladi. Surma(V) oksidga bir nechta antimonat kislota muvofiq keladi: geksagidroksoantimonat kislota
