Kirish kurs ishi

2.2. Buxoro amirligida harbiy, diniy va sud sohasidagi davlat muassasalari faoliyati


Din vakillari aksariyat hollarda imtiyozli guruhlardan - sayyid va xo‘jalardan tashkil topgan edi. Rossiya istilosiga qadar bo‘lgan davrda jamiyat madaniy hayotiga mas’ul bo‘lgan shoirlar, mudarrislar, talabalar hayotida jiddiy o‘zgarishlar bo‘lmagan. Asosiy soliq to‘lovchi aholi, jamiyat moddiy boyliklarini yaratuvchi ijtimoiy tabaqa bo‘lgan raiyat, ijtimoiy tabaqaning quyi qismida qolib, ijtimoiy adolatsizliklarning asosiy og‘irligi ular zimmasida edi. Mang‘itlar davrida ham Buxoroda qulchilik saqlangan edi. Qullar asosan rus, eron millatlariga mansub bo‘lib, harbiy talonchilik yurishlarida qo‘lga olinar va turkmanlar yoki qozoqlar tomonidan Buxoro bozorida sotilar edi. amirlikda davlatni ijtimoiy tabaqalarga bo‘lishda aholining qaysi millat yoki urug‘ga mansubligiga ham e’tibor berilgan. Buxoro qozikaloni huzurida qirq a'lam va 12 muftiydan iborat rivoyatlar tuzuvchi muftiylar devoni bo`lgan. Amirlikda musulmon ruhoniylari yuqori mavqega ega bo`lgan. Ular katta yerlarga egalik qilar edi. Shayxulislom bosh ruhoniy va adliya ishlarining sardori hisoblangan. U jamiyat ma'naviy hayotini boshqargan.Sud hokimiyati ruhoniylar qo`lida bo`lgan. Barcha qozilar (qozi-ul- quzzot) qozikalonga bo`ysungan.Davlat boshqaruvida u yoki bu lavozim vazifasiga qarab o`zgarib turgan. Buxoro qozi kaloni huzurida a’lam va 12 muftiydan iborat rivoyatlar tuzuvchi muftiylar devoni bo’lgan. Amirlikda musulmon ruhoniylari yuqori mavqega ega edi. Ular katta yerlarga egalik qilardi. Shayxulislom bosh ruhoniy va adliya ishlarining sardori hisoblangan. U jamiyat ma’naviy hayotini boshqargan. Sud hokimiyati ruhoniylar qo’lida bo’lgan. Barcha qozilar qozi kalonga bo’ysungan. Davlat boshqaruvida u yoki bu lavozim vazifasiga qarab o’zgarib turgan. Muhtasib (arabcha – nazorat qiluvchi) Buxoro amirligida Muhtasib shayx ul-islom va muftiydan keyin uchinchi mansab hisoblangan. Sayyid, sayd (arabcha – janob) Buxoro
amirlari hamda turli ijtimoiy tabaqalarga mansub bo’lgan shaxs hampayg’ambar avlodidan hisoblanmasa-da, o’zlarini shu nom bilan atayverganlar.