Kirish qismi

SAUDIYA ARABISTONINING IQTISODIY-GEOGRAFIK O‘RNI, TABIIY 
RESURSLARI, AHOLISI VA XO‘JALIGI 
Saudiya 
Arabistoni, 
(Saudiya 
Arabistoni Qirolligi) Saudiya Arabistoni 
Podshohligi (Al-Mamlaka al-Arabiya as-
Saudiya) 
— Osiyoning janubi-gʻarbida 
joylashgan davlat. BMT aʼzosi boʻlgan bu 
mamlakat Arabiston yarim orolning taxminan 
2/3 qismini va Qizil dengiz hamda Fors 
qoʻltigʻidagi qator qirgʻoqboʻyi orollarni 
egallaydi. Maydoni 2,25 million km². Aholisi 
— 34 218 169 kishi (2019). Bulardan 5,3 
million kishi mamlakat fuqarosi hisoblanmaydi. Poytaxti Ar-Riyod shahri. 
Maʼmuriy jihatdan 14 viloyatga boʻlinadi. Iqtisodiyotining asosi — neft va gaz 
sanoati. Ikkinchi jahon urushiga qadar S.A. xoʻjaligida chorvachilik ustun boʻlgan. 
Urushdan keyin neft qazib olish va eksport qilish hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻldi. 
Neft va neft mahsulotlaridan keladigan daromad 5 yillik rejalar doirasida sanoatni 
rivojlantirishga katta mablagʻ ajratish imkonini berdi. Yalpi ichki mahsulotda sanoat 
ulushi 53%, qishloq xoʻjaligi ulushi 6%, xizmat koʻrsatish tarmogʻi ulushi 41% ni 
tashkil etadi. Saudiya Arabistoni yalpi xdjmining 35% xususiy sektorga toʻgʻri 
keladi. S.A. neft zaxiralari boʻyicha dunyoda 1-oʻrinda (35,8 mlrd. tonna), neft qazib 
chiqarish boʻyicha 2oʻrinda (AQShdan keyin) turadi. Neftning 95% "Saudi ARAM 
KO" milliy kompaniyasi tomonidan qazib chiqariladi. S.A.da kuniga 7,5 mln. barrel 
(2002-yil 308 mln. tonna) neft qazib olinadi. Gaz zaxiralari boʻyicha dunyoda 
4oʻrinni egallasada, uni qazib olish boʻyicha Yaqin Sharqda loʻrinda turadi. 1960-
yill
arning oxiridan neft kimyosi sanoati keng rivojlandi. Metallurgiya (Jidda), 
qogʻoz (Dammom), oziq-ovqat (Makkadagi yog zavodi, konditer fabrikasi, 
ArRiyoddagi sabzavot konservalari va Jiddadagi meva sharbati ishlab chiqaradigan 
fabrika hamda Hufuf va Madinadagi xurmoni qayta ishlash fabrikasi), toʻqimachilik, 
qurilish materiallari sanoati ham rivojlangan. Jidda, Dammom va ArRiyodda sement 
zavodlari, Dahronda oynashisha zavodi bor. Bu korxonalarning koʻpchiligi toʻliq 
yoki qisman (70%cha) "Sabik" davlat konserniga karashli va u tomonidan nazorat 
qilinadi. Yiliga oʻrtacha 66,8 mlrd. kVtsoat elektr energiyasi hosil qilinadi. S.A.da 
hunarmandchilik, shu jumladan, zargarlik korxonalari salmokli oʻrin egallaydi. 
Saudiya Arabistonijanubi-gʻarbda Qizil dengiz, shimoli-sharqda Hind okeanining 
Fors qoʻltigʻi bilan oʻralgan. Suv uch xil yoʻl bilan: quduqlar, yomgʻir yoki suv 
toshqini vaqtida hovuzlarga yigʻish va maxsus moslamalar yordamida dengiz suvini 
chuchuklashtirish orqali olinadi. 

---