Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
105 143 96 340 122 178 2001
Yüklə 7,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2000 105
143 96
340 122
178 2001 104
149 97
347 116
158 2002 105
156 90
326 137
162 2003 107
162 104
398 162
193 2004 112
199 112
486 165
212 2005 140
210 128
428 167
231 2006 172
230 139
411 204
271 2007 249
285 174
486 254
342 2008 302
365 181
534 315
433 2009 298
387 188
445 350
435 2010 305
447 247
496 454
528
Az ərbaycan və lider-ölkələrdə əlavə dəyərdə kənd t əsərrüfatının payı, %, 2000 – 2010-cu illər İl Az ərbaycan Çin Hindistan ABŞ İndoneziya Braziliya 2000 17
15,1 23,2
1 15,8
5,9 2001 16
14,4 23
1 15,6
5,9 2002 15
13,8 20,8
0,9 15,3
6,7 2003 13,2
12,8 20,8
1 15,3
7,3 2004 11,7
13,4 18,9
1,2 14,4
6,8 2005 10
12,1 18,7
1 13,3
5,7 2006 7,5
11,1 18,2
0,9 12,9
5,4 2007 7,1
10,8 18,1
1 13,7
5,5 2008 5,9
10,7 17,4
1,1 14,5
5,9 2009 6,4
10,3 17,6
1 15,4
6,1 2010 5,7
10,1 19
1,1 15,4
5,8 Az ərbaycan və lider-ölkələrin kənd təsərrüfatının artım templ ərinin dinamikası, %, 2000 – 2010-cu illər İl Az ərbaycan Çin Hindistan ABŞ İndoneziya Braziliya 2000 101,2
101,7 96,2
103,2 96,3
110,7 2001 100
105,5 103
103,1 96,2
90,3 2002 102,4
104,7 94,2
94,9 120
103,6 2003 103,4
105 117,3
123,4 120
120,7 2004 105,6
123,3 109,6
123,3 102,8
111,4 2005 126,3
105,8 115,9
88,8 102,7
110,3 2006 125
110,2 110,3
96,9 123,7
118,6 2007 146,7
124,5 126,7
119,5 125,5
127,5 2008 122,7
129 105,4
110,9 125,4
127,7 2009 100
106,4 105,6
84 112,2
101,2 2010 103,7
116,1 133,5
112,4 131,3
122,6 III F əsil Az ərbaycan Respublikasının aqrar sahəyə dair beynəlxalq əməkdaşlıq 3.1. Az ərbaycan Respublikasının aqrar sahəyə dair dövl ətlərarası əməkdaşlığı Az ərbaycan və Argentina respublikaları arasında aqrar sah əyə dair əməkdaşlıq İki ölkə arasında əməkdaşlığın vəziyyəti iqtisadiyyatın digər sahələri ilə yanaşı k ənd təsərrüfatı sahəsində də dostluq və xoş münasibətlərin mövcudluğu ilə s əciyyələnir. H ər iki ölkənin iqtisadiyyatında kənd təsərrüfatı sektorunun əhəmiyyətini, bu sah ədə mövcud olan potensialı və geniş əməkdaşlıq imkanlarını nəzərə alaraq, eləcə d ə bu sahədə əməkdaşlığın hüquqi bazasının yaradılması məqsədilə 21 sentyabr 2011- ci il tarixd ə Bakı şəhərində “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi v ə Argentina Respublikasının Kənd Təsərrüfatı, Heyvandarlıq və Balıqçılıq Nazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu” imzalanmışdır. İki ölkə arasında kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının müəyyən həcmdə ticar ət dövriyyəsi olsa da, ümumilikdə ticarət əlaqələri mövcud potensialdan aşağıdır. 2011-ci ild ə Argentinadan Azərbaycana 16 milyon 932 min ABŞ dolları dəyərində k ənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları, o cümlədən heyvan və bitki mənşəli piy və yağlar, heyvan yemləri, yağlı toxumlar və meyvələr, qoz-fındıq, süd məhsulları və dig
ər məhsullar idxal olunmuş, Azərbaycandan Argentinaya isə 1500 ABŞ dolları d əyərində spirtli və spirtsiz içkilər ixrac olunmuşdur. 2012-ci ilin yanvar- sentyabr aylarında isə Argentinadan Azərbaycana 6 milyon 327 min ABŞ dolları dəyərində kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları, o cümlədən süd m əhsulları, quş yumurtası, təbii bal, heyvanlar üçün hazır yemlər, heyvan və bitki m ənşəli piy və yağlar, heyvanlar üçün hazır yemlər, yağlı toxumlar, meyvələr və digər m əhsullar idxal olunmuş, Azərbaycandan Argentinaya kənd təsərrüfatı və ərzaq m əhsulları ixrac olunmamışdır. Az ərbaycan və Belarus Respublikaları arasında aqrar sah əyə dair əməkdaşlıq
Az ərbaycan Respublikası ilə Belarus Respublikası arasında iqtisadiyyatın digər sah
ələri ilə yanaşı aqrar-sənaye kompleksi istiqamətində də əməkdaşlıq əlaqələri dinamik olaraq inkişaf edir. Belə ki, 2011-ci ildə Belarus Respublikasından Az ərbaycan Respublikasına 3321.0 min ABŞ dolları dəyərində süd məhsulları, buğda v ə çovdar unu, qovrulmamış səməni, heyvan və bitki mənşəli piylər və yağlar, quş yumurtası və digər kənd təsərrüfatı məhsulları idxal edilmişdir. Ölkəmizdən Belarus
2
Respublikasına isə 7151.0 min ABŞ dolları dəyərində müxtəlif növ təzə meyvə- t ərəvəz, bitki yağları, meyvə-tərəvəz konservləri, qara çay, tütün və digər aqrar istehsal m əhsulları ixrac edilmişdir. 2006- cı ilin oktyabr ayında “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi v ə Belarus Respublikasının Kənd Təsərrüfatı və Ərzaq Nazirliyi arasında aqrar-s ənaye kompleksi sahəsində iqtisadi və elmi-texniki əməkdaşlıq barədə Saziş”, 2007- ci ilin may ayında “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Belarus Respublikası Hökum əti arasında bitki karantini və mühafizəsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş” və “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Belarus Respublikası Hökuməti arasında baytarlıq sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş” imzalanmışdır. K ənd təsərrüfatının maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi məqsədilə “Aqrolizinq” ASC t ərəfindən Gəncə avtomobil zavodundan 2007-2011-ci illərdə müxt əlif gücə malik 2398 ədəd “Belarus” markalı traktor, 1037 ədəd kotan və traktor qoşqusu alınaraq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının istifadəsinə verilmişdir. Hazırda bu texnikalar kənd təsərrüfatında lazımi aqrotexniki xidmətlərin yerinə yetirilm əsində müvəffəqiyyətlə istifadə olunur.
Çexiya Respublikasının müvafiq dövlət baytarlıq orqanı ilə heyvan və heyvan m ənşəli yüklərin idxal-ixracı məqsədilə 8 adda baytarlıq sertifikatı razılaşdırılaraq imzalanmışdır. Beyn
əlxalq Epizootik Büro və digər beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində hər iki ölk
ənin dövlət baytarlıq orqanları arasında heyvan xəstəlikləri üzrə informasiya mübadil
əsi aparılır. İki ölkə arasında kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi m əqsədilə aşağıdakılar nəzərdə tutulmuşdur: iki ölk ə arasında kənd təsərrüfatı, bitki karantini və mühafizəsi, eləcə də baytarlıq sahələrində saziş layihələrinin hazırlanması imkanlarının araşdırılması;
heyvandarlıqda damazlıq və seleksiya işləri, qarışıq yem istehsalının inkişaf etdirilm əsi sahəsində əməkdaşlıq; arpanın genetik materiallarının mübadiləsi, pivəlik arpa sortlarının Az ərbaycanın müxtəlif bölgələrində sınaqlarının keçirilməsi; h ər iki ölkənin müvafiq qurumları arasında fitosanitar və təkrar ixracat fitosanitar sertifikatlarının, informasiya və təcrübə mübadiləsinin aparılması; Çexiyanın müvafiq təhsil müəssisələri və Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti arasında tələbə və doktorantların qarşılıqlı mübadiləsi, ixtisasartırma kurslarının t əşkili və birgə elmi-tədqiqat işlərinin aparılması; Çexiya Respublikasının aparıcı lizinq şirkətlərinin və maliyyə qurumlarının (bankların) Azərbaycanın lizinq bazarında fəaliyyətinin təşkili və aqrar sektora investisiyaların yatırılması;
3
“Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən həyata keçirilən tenderlərdə Çexiya iş adamlarının iştirakı.
Ölk
ələrimizi ortaq tariхi, dini və mədəni dəyərlər birləşdirir. Bu isə öz növb
əsində möhkəm əməkdaşlıq üçün yaxşı zəmin yaradır. İki ölkə arasında dоstluq münasibətlərinin təməlinin qoyulmasında İran Prеzidеnti Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncaninin Azərbaycana (1993), ümummilli lidеr Hеydər Əliyеvin İrana (1994) rəsmi səfərləri, bu səfərlər zamanı aparılmış danışıqların və imzalanmış sənədlərin müstəsna rolu olmuşdur. Az ərbaycan Respublikasının Prеzidеnti cənab Ilham Əliyеvin İrana (2005, 2009) v ə İran İslam Rеspublikasının Prеzidеnti cənab Mahmud Əhmədinеjadın Az ərbaycana (2010, 2012-ECO sammitində iştirak) qarşılıqlı səfərləri zamanı kеçirilən görüşlər bu münasibətlərin daha da möhkəmləndirilməsinə xidmət etmişdir. İki ölkə arasında kənd təsərrüfatı sahəsində qənaətbəxş səviyyədə əməkdaşlıq əlaqələri mövcuddur. Amma bu ölkələrimizin kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlıq potensialından xeyli aşağıdır. Ölk ələrimiz rеgiоnal ticarət tərəfdaşlarıdır. 2012-ci ilin yanvar-sеntyabr aylarında İrandan ölkəmizə 19,3 milyоn ABŞ dоlları dəyərində müхtəlif ərzaq və k ənd təsərrüfatı məhsulları idхal оlunmuş, Azərbaycandan İrana isə iхrac оlunan kənd t əsərrüfatı məhsullarının ümumi həcmi isə 9,7 milyоn ABŞ dоlları dəyərində оlmuşdur. İrandan Azərbaycana əsasən diri hеyvanlar, müхtəlif mеyvə-tərəvəz, yumurta, şəkər və qənnadı məmulatları idхal еdilmiş, Azərbaycandan İrana isə əsasən yağlı tохum və mеyvələr, ipək, pambıq, yеyinti sənayеsinin qalıqları və tullantıları, hеyvanlar üçün hazır yеmlər iхrac оlunmuşdur. İran İslam Rеspublikasının aqrar istеhsal və еmal sahələri, еlmi-tədqiqat m ərkəzlərində aparılan еlmi araşdırmalarla tanışlıq və aparılmış müzakirələr n əticəsində bitkiçilik, hеyvandarlıq, baytarlıq və fitоsanitariya, еlmi-tехniki əməkdaşlıq sahələri üzrə tərəfləri maraqlandİran priоritеt istiqamətləri özündə əks etdir
ən Prоtоkоl imzalanmışdır. Ölk
ələrimiz arasında kənd təsərrüfatı (1994-cü il), bitkilərin mühafizəsi və karantin (2002-ci il) sah əsində Sazişlər və baytarlıq sahəsində əməkdaşlıq haqqında Mеmоrandum (2002-ci il) imzalanmışdır. Bu s ənədlərə əsasən İranın «Səbalan Səbz» şirkəti və ölkəmizin «Azərşəkər» şirkətinin birgə fəaliyyəti nəticəsində rеspublikamızda 2000-ci ildə 1400 hеktarda taхıl, 500 hеktarda şəkər çuğunduru, 40 hеktarda pambıq, 400 hеktarda sоya, 2001-ci ild ə isə 2300 hеktar sahədə payızlıq taхıl əkilmişdir. 4
İran İslam Rеspublikası müştərək əkinləri kənd təsərrüfatı maşın və tехnikaları il ə, tохum, bitki mühafizəsi vasitələri və minеral gübrələrlə təmin еtmişdir. Az ərbaycan Еlmi-Tədqiqat Bağçılıq və Subtrоpik Bitkilər Institutu Kərəc şəhərindəki Еlmi-Tədqiqat Tохum və Bitki Sеlеksiyası Institutuna 11 fındıq sоrtu tingi vеrmiş, İranda yеtişdirilən 8 fındıq sоrtu isə sınaq məqsədilə Azərbaycana g ətirilmişdir. İranın alimləri Kərəc və Ərdəbil rеgiоnlarında kartоf və şəkər çuğunduru altında istifadə оlunan еrоziyaya uğramış tоrpaqların qida rеjiminin öyrənilməsi istiqam ətində tədqiqatlar aparmışdır. İranlı alimlər Azərbaycanda dənli bitkilərin хəstəlikləri üzərində azərbaycanlı h əmkarları ilə birgə müşahidə işləri aparmışdır. Az ərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində İrandan gəlmiş 2 nəfər kənd t əsərrüfatının mехanikləşdirilməsi üzrə namizədlik, 2 nəfər isə baytarlıq еlmləri dоktоru alimlik dərəcəsi almaq üçün dissеrtasiya müdafiə еtmişlər. Az ərbaycanlı alimlərin kənd təsərrüfatına dair 10-dan çох еlmi əsəri İranda çap оlunmuş, bir dərslik fars dilinə tərcümə оlunaraq kütləvi tirajla çap еdilmişdir.
ərbaycan Respublikası ilə İsrail Dövləti arasında k ənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlıq
«Az ərbaycan Respublikası Hökuməti və İsrail Dövləti Hökuməti arasında kənd t əsərrüfatı sahəsində əməkdaşlığa daır Saziş» layihəsi qarşı tərəfə çatdırılması m əqsədılə 27 ıyul 2005-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyin ə göndərilmişdir. 2005- cı ilin 14-17 iyun tarixlərİndə İsrail Dövlətinin Kənd Təsərrüfatı və K əndin İnkişafı Nazirliyinin dəvəti ilə Azərbaycan Respublikasının kənd təsərrüfatı nazirliyinin r əhbərliyi ilə nazırliyin məsul işçilərindən, alimlərindən və aqrar sahədə çalışan iş adamlarından ibarət nümayəndə heyəti İsrailin kənd təsərrüfatında əldə edilmiş təcrübə və nailiyyətlərlə tanış olmuşlar. İki ölkə arasında kənd təsərrüfatı sahəsİndə gələcək əməkdaşlığın daha da genişləndırilməsi və yeni əlaqələrin yaradılması məqsədilə 20 fevral 2006-cı ildə Bakı şəhərində Azərbaycan-İsrail Biznes Forumu keçirilmişdir. İsrailin Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Kənd Təsərrüfatının İnkişafı üzrə Beyn əlxalq Əməkdaşlıq Mərkəzinin və İsrail Xarici İşlər Nazirliyinin Beynəlxalq Əməkdaşlıq Mərkəzinin (MASHAV) təşəbbüsü ilə nazirliyin və özəl sektorun əməkdaşları Kəndin İnteqrə Edilmiş İnkişaf Proqramının hazırlanmasına dair uzunmüdd ətli təlim kursunda iştirak etmişlər. Az ərbaycan və Gürcüstan respublikaları arasında aqrar sah əyə dair əməkdaşlıq
5
İki ölkə arasında iqtisadiyyatın digər sahələri ilə yanaşı aqrar-sənaye kompleksi istiqam ətində də əməkdaşlıq əlaqələri inkişaf edir. 2011-ci ildə Gürcüstandan ölk əmizə 12754,9 min ABŞ dolları dəyərində bar gətirən ağaclar, kolluqlar, peyvənd edilmiş və edilməmiş tinglər, heyvan və bitki mənşəli piylər və yağlar, mandarin və dig
ər sitrus meyvə məhsulları, kartof, tərəvəz bitkilərinin toxumu, ədviyyatlar və dig
ər kənd təsərrüfatı məhsulları idxal edilmişdir. Ölkəmizdən Gürcüstana isə 17346,4 min ABŞ dolları dəyərində faraş meyvə-tərəvəz, bitki yağları, meyvə- t ərəvəz konservləri, şəkər tozu, çay və digər aqrar istehsal məhsulları ixrac olunmuşdur. Az ərbaycan Respublikası ilə Gürcüstan arasında aqrar elmi-tədqiqat sahəsində əməkdaşlıq əlaqələri mövcuddur. Belə ki, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Əkinçilik Institutu il ə Gürcüstan Elmi-Tədqiqat Bitki Mühafizəsi İnstitutu arasında Quraq Bölg
ələrdə Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Tədqiqatları Mərkəzinin (İCARDA) maliyyə d əstəyi ilə taxıl əkinlərində xəstəliklərin arealının müəyyənləşdirilməsi üzrə vaxtaşırı birg ə ekspedisiyalar keçirilir. Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutunun Gürcüstanın müvafiq elmi-tədqiqat institutu ilə əməkdaşlıq əlaqəsi davam etdirilir. İki ölkə arasında mütəmadi olaraq aqrar elmi tədqiqatların nəticələri bar ədə infоrmasiya mübadiləsi aparılır. T ərəflər arasında Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının tələblərinə uyğun olaraq baytarlıq sertifikatlarının müşayiəti ilə heyvan və heyvan mənşəli m əhsulların idхal-iхrac əməliyyatları aparılır. Sərhəd bölgələrində fəaliyyət göstərən h ər iki tərəfin baytarlıq mütəхəssislərinin sərhədyanı görüşləri keçirilir. Görüşdə s ərhədyanı bölgələrdə heyvanların, хüsusən təhlükəli хəstəliklərinə qarşı prоfilaktiki peyv əndləmə kampaniyasının eyni vaхtda aparılmasına dair, həmçinin yüksək patоgen quş qripi və dоnuzların Afrika taununa qarşı birgə mübarizə aparılması m əqsədilə tədbirlər işləyib həyata keçirmək üçün məsləhətləşmələr aparılır. «Az ərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Gürcüstan Hökuməti arasında baytarlıq sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş» və «Azərbaycan Respublikası Hökuməti il ə Gürcüstan Hökuməti arasında fitosanitar karantin və bitki mühafizəsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş» layihələri qarşı tərəfə göndərilmişdir. Az ərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti Gürcüstanın Dövlət Aqrar Universiteti, Cavaxşvili adına Tiflis Dövlət Universiteti, Şota Rustavelli adına Batumi Dövlət Universiteti, Gürcüstan Fermerl ər Assosiasiyası, Gürcüstan Kənd Təsərrüfatı Elmlər Akademiyası, “Elkana” ekoloji kənd təsərrüfatı assosiasiyası,”Şlom klub” fermerlər birliyi v ə davamlı inkişaf üzrə qeyri-hökumət təşkilatları ilə əməkdaşlıq edir. Az ərbaycan və Qazaxstan Respublikaları arasında aqrar sah əyə dair əməkdaşlıq
İki ölkə arasında iqtisadiyyatın digər sahələri ilə yanaşı aqrar-sənaye kompleksi istiqam ətində də əməkdaşlıq əlaqələri dinamik olaraq inkişaf edir. 6
2011-ci ild ə Qazaxstan Respublikasından Azərbaycan Respublikasına 162288,0 min ABŞ dolları dəyərində 716103,0 ton bərk buğda, arpa, düyü, buğda unu və digər k ənd təsərrüfatı məhsulları idxal olunmuşdur. Azərbaycan Respublikasından Qazaxstan Respublikasına isə 34884,0 min ABŞ dolları dəyərində 37615,7 ton meyv
ə-tərəvəz, kartof, meyvə-tərəvəz konservləri, çay, şəkər tozu, bitki yağları və dig
ər aqrar istehsal məhsulları ixrac olunmuşdur. Quraq Bölg ələrdə Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Tədqiqatları Mərkəzi (İCARDA) və Buğda və Qarğıdalının Seleksiyası üzrə Beynəlxalq Mərkəzi (CİMMYT) ilə əməkdaşlıq çərçivəsində Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Əkinçilik İnstitutu ilə Qazaxstan Bitkiçilik və Əkinçilik Elmi-İstehsalat Mərkəzi arasında dənli v ə dənli-paxlalı bitkilərin genetik materiallarının mübadiləsi aparılmış, yeni yaradılmış sortların ekoloji sınaqlarının keçirilməsi hazırda davam etdirilir. 2011-ci ild ə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində keçirilmiş “Aqrar təhsil sistemind ə innovasiya texnologiyalarının tətbiqi və beynəlxalq əməkdaşlıq forumları” adlı beynəlxalq konfransda Qazaxstan Milli Aqrar Universitetinin əməkdaşları iştirak etmişdir. 2012-ci ilin iyul ayında Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin əməkdaşları Qazaxstan Milli Aqrar Universitetində keçirilən “Aqrar sahədə Beyn əlxalq İnnovasiya Texnologiyaları” adlı beynəlxalq konfransda iştirak etmişdir. 2009- cu ilin oktyabr ayında “Azərbaycan Resppublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi v ə Qazaxıstan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi arasında kənd t əsərrüfatı sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş” və “Azərbaycan Respublikası Hökum əti və Qazaxıstan Respublikası Hökuməti arasında baytarlıq sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş” imzalanmışdır. “Az
ərbaycan Respublikası Hökuməti və Qazaxıstan Respublikası Hökuməti arasında bitki karantini və mühafizəsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş” layihəsi qarşı tərəfə təqdim edilmişdir.
Yüklə 7,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|