Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz

K

ənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Baytarlıq Xidmətinin  

beyn

əlxalq əməkdaşlıq əlaqələri 

 

1901-

ci  ilin  28  martında  “Baytarlıq  haqqında”  qanun  qəbul edilənədək 

Rusiyada baytarlıq xidməti tibb təşkilatının tərkibində idi. Rusiya Dövlət Şurasının 

02 iyul 1899-cu il tarixli q

ərarına  əsasən  mülki  baytarlıq  müəssisəsi tərkibində 

(Zaqafqaziya v

ə  Qara Dəniz  Quberniyaları  üçün)  Tiflisdə  yerləşdirməklə  3 

n

əfərdən ibarət  baytarlıq  idarəsi təsis  edilmişdir.  1891-ci ildə  Azərbaycanda 

yaradılmış  baytar  təşkilatı  12  baytarlıq  məntəqəsindən ibarət  olmaqla  şəhər və 

onun bazarlarının sallaqxanalarının nizamlanması ilə məşğul idi.  

1898-ci ild

ə  Azərbaycan  –  İran  sərhədlərinin  qorunması  üçün  Bakı 

quberniyasında  8,  Yelizavetpol  quberniyasında  6,  bundan  başqa  Culfa 

stansiyasında və Bakı portunda baytarlıq buraxılış  məntəqələri  yaradıldı. 1917-ci 

5 

 

 

 

ilin m

əlumatına  görə  respublikanın  15  qəsəbəsində  baytarlıq  dairə  məntəqələri 

f

əaliyyət göstərirdi. 

1930-cu ild

ə  Taun  Əleyhinə  Stansiyanın  əsasında  Azərbaycan Elmi-

T

ədqiqat    Baytarlıq  İnstitutu  təşkil  edildi.  1920-ci ildə  heyvandarlıq  idarəsi 

n

əzdində qəza  sektorları, 1926-cı ildə qoyunçuluğun bərpası üzrə Komitə, 1923-cü 

ild

ə at zavodları  idarəsi, 1925-ci ilin oktyabrında  Azərbaycan Dövlət  İppodromu 

t

əşkil edildi. 

Hökum

ət tərəfindən müvafiq tədbirlərin görülməsi nəticəsində 1920 – 1930-

cu ill

ərdə  baytarlıq  sahələrinin  artırılması,  nümunəvi görkəm  alması,  texniki 

t

əminatı və norma işi xeyli yaxşılaşmışdır. 1932-ci ildə Azərbaycan Zoobaytarlıq 

İnstitutu  təsis  edildi.  İnstitutun  fəaliyyəti  olduqca  qısa  oldu  və  Gəncə  şəhərinin 

dig

ər institutları ilə birlikdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutu ilə birləşir. 

SSRİ  Kənd Təsərrüfatı  Nazirliyinin  Əsasnaməsinə  müvafiq olaraq 

Az

ərbaycan Kənd Təsərrüfatı  Nazirliyinin  Baş  Heyvandarlıq  İdarəsinin  baytarlıq 

idar

əsi yaradılır. 

Az

ərbaycan  Respublikası  1995-ci ildə  Ümumdünya  heyvan  Sağlamlığı 

T

əşkilatına  (Beynəlxalq Epizootik Büro-OİE)  üzv  edilmişdir.  Həmin təşkilatda 

dünyanın  172    ölkəsi təmsil olunur. Təşkilatın  mərkəzi  ofisi  Fransanın  paytaxtı 

Paris  şəhərində  yerləşir.  Kənd Təsərrüfatı  Nazirliyi  yanında  Dövlət  baytarlıq 

Xidm

əti 2007-ci ildə  “Ev  heyvanlarının  mühafizəsi  haqqında”  Avropa 

Konvensiyasına qoşulmuşdur. 

H

ər il BEB-in  Baş  Assambleyasında  iştirak  edərək Azərbaycan 

Respublikasını  təmsil edir. “Quruda və  suda  yaşayan  heyvanların  sanitar” 

M

əcəlləsi BEB tərəfindən təsdiq  olunmuşdur.  Məcəllədə  heyvan xəstəliklərinin 

notifikasiyası,  riskin  analizi,  idxal-ixrac  qaydaları,  əhalinin insan və  heyvanlar 

üçün ümumi olan x

əstəliklərdən qorunması, heyvan və heyvan mənşəli məhsulların 

idxal v

ə  ixracının  qanunla  müəyyən edilən dövlət  baytarlıq  nəzarətini həyata 

keçirm

ək və s. məsələlərə dair məsləhət və tövsiyələr verilir. 

20 may 2002-ci il tarixind

ə  İran  İslam  Respublikasının  paytaxtı  Tehran 

şəhərində  “Azərbaycan  Respublikası  Hökuməti ilə  İran  İslam  Respublikası 

Hökum

əti  arasında  baytarlıq  sahəsində  əməkdaşlıq  haqqında  Anlaşma 

Memorandumu” imzalanmışdır. 

21 aprel 2005-ci il tarixind

ə  Moldova  Respublikasının  paytaxtı  Kişinyov 

şəhərində  “Azərbaycan  Respublikası  Hökuməti ilə  Moldova  Respublikası 

Hökum

əti arasında baytarlıq-sanitariya Konvensiyası” imzalanmışdır. 

19 iyul 2002-ci il tarixind

ə, Azərbaycan  Respublikasının  paytaxtı  Bakı 

şəhərində “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi ilə Özbəkistan 

Respublikasının  Kənd və  Su Təsərrüfatı  Nazirliyi  arasında  baytarlıq  sahəsində 

əməkdaşlıq haqqında Saziş” bağlanmışdır. 

30 iyun 2005-ci il tarixind

ə  Azərbaycan  Respublikasının  paytaxtı  Bakı 

şəhərində “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Türkiyə Respublikası Hökuməti 

arasında baytarlıq sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş” imzalanmışdır. 

 

 

6 

 

 

 

K

ənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Fitosanitar  

N

əzarəti Xidmətinin beynəlxalq əməkdaşlıq əlaqələri 

 

Dövl

ət Xidməti  bitki mühafizəsi və  karantin pestisidlərin, bioloji 

preparatların,  digər bitki mühafizə  vasitələrinin istifadəsi sahəsində  dövlət 

n

əzarətini həyata keçirən icra hakimiyyəti  orqanı  kimi  Kənd Təsərrüfatı 

Nazirliyinin yanında yaradılmışdır. 

Az

ərbaycan Xalq Demokratik  Respublikasının  1919-cu ildə  34-cü 

sessiyasında Daxili İşlər Nazirliyinin tabeliyində olan bitki zərərvericilərinə qarşı 

mübariz

ə strukturu (entomoloji büro) Əkinçilik Nazirliyinə tabe edildi. 

1931-ci ild

ə  Xalq  Komissarlığı  yanında  Vahid  Dövlət Karantin Xidməti 

t

əşkil  edilmiş,  sonradan  Nazirlər  Kabineti  yanında  Bitki  Karantini  müfəttişliyi 

yaradılmış,  2000-ci ildən isə  Kənd Təsərrüfatı  Nazirliyinin  Bitki  Mühafizəsi və 

Karantini şöbəsi kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir. 

12 may 2006-

cı  il  tarixdə  “Fitosanitar Nəzarəti  haqqında”  Azərbaycan 

Respublikasının  Qanunu  qəbul  edilmiş  və  Respublika Prezidentinin 02 avqust 

2006-

cı il tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. 

F

ərmanın icrası ilə əlaqədar Nazirlər Kabinetinin 07 dekabr 2006-cı il tarixli, 

29 dekabr 2006-

cı il tarixli, 22 yanvar 2007-ci il tarixli, 13 fevral 2007-ci il tarixli, 

25 dekabr 2007-ci il tarixli, 28 yanvar 2009-cu il tarixli q

ərarları  ilə  fitosanitar 

n

əzarəti sahəsində normativ hüquqi aktlar qüvvəyə minmişdir. 

Az

ərbaycan Respublikasının 14  mart 2000-ci il tarixli Qanunu ilə ölkəmiz 

“Bitki Mühafiz

əsi haqqında” Beynəlxalq Konvensiyaya qoşulmuşdur. 1992-ci ilin 

may ayından MDB üzvü olan ölkələrin bitki karantini üzrə Koordinasiya Şurasının 

üzvüdür. 

Az

ərbaycan  Respublikasının  01  fevral  2007-ci  il tarixli Qanunu ilə 

Az

ərbaycan  Respublikası  “Bitki  Karantini  və  Mühafizəsi üzrə  Avropa və  Aralıq 

d

ənizi Təşkilatının  yaradılması  haqqında”  Konvensiyaya  qoşulmuşdur.  2010-cu 

ilin 21-22 sentyabr tarixl

ərində  Bitki karantini və  Mühafizəsi üzrə  Avropa və 

Ara

lıq  dənizi Təşkillatı  Şurasının  Parisdə  keçirilmiş  iclasında  Azərbaycan 51 

dövl

ət  arasında  yekdil  səslə  3 il müddətinə  təşkilatın  İcraiyyə  Komitəsinə  üzv 

seçilmişdir. 

Beyn

əlxalq təşkilatların,  o  cümlədən Türkiyə  İqtisadi  Əməkdaşlıq  

Agentliyinin  (TİKA),  BMT-nin  Ərzaq  və  Kənd Təsərrüfatı  Təşkilatının  (FAO), 

Bitki Mühafiz

əsi və Karantini üzrə Avropa və Aralıq dənizi Təşkilatının (EPPO), 

Almaniya  Texniki  Əməkdaşlıq  Cəmiyyətinin (GTZ), Ümumdünya Ticarət 

T

əşkilatı  (ÜTT)  katibliyinin,  Bitki  Mühafizəsi  haqqında  Beynəlxalq 

Konvensoyanın  (İPPC)  Fitosanitar  Tədbirlər  Komissiyasının  plenar  iclasında 

Dövl

ət Xidmətinin  əməkdaşları  təmsil  olunmuşlar.  Azərbaycan  Respublikasının 

“Fitosanitar n

əzarəti  haqqında”  Qanununun,  Ümumdünya  Ticarət Təşkilatının 

(ÜTT) Sanitar v

ə  Fitosanitar Tədbirlərin tətbiqi üzrə  Sazişin  (SFS)  tələblərinə, 

Avropa İttifaqının qanunvericiliyinə uyğunlaşdırılması prosesi davam etdirilir. 

Avropa  İttifaqı  Avropa  Tərəfdaşlıq  və  Əməkdaşlıq  Aləti çərçivəsində 

fitosanitariya sah

əsində Tvinninq layihələrində Dövlət Xidməti iştirak edir. 

7 

 

 

 

Amerika Birl

əşmiş  Ştatlarının  Beynəlxalq  İnkişaf  Agentliyi  (USAİD) 

t

ərəfindən  “Uyğunsuzluq  Barədə  Notifikasiya  (Bildiriş)  və  təxirəsalınmaz 

t

ədbirlərin həyata keçirilməsi  haqqında  təlimat”, “Beynəlxalq ticarətdəoduncaq 

qablaşdırma materillarının tənzimlənməsi haqqında təlimat” və “Fitosanitar təhlükə 

tör

ədə  bilən bitkiçilik məhsulları,  digər karantin olan materiallar və  ya zərərli 

orqanizml

ər  haqqında  Azərbaycan  Respublikasının  Notifikasiyası  (bildiriş)” 

hazırlanmışdır. 

2006-

cı  ildə  Bakıda  Bitki  Karantini  və  Mühafizəsi üzrə  Avropa və  Aralıq 

d

ənizi Təşkilatı tərəfindən Şərqi Avropa və rus dilli ölkələr üçün 13-cü konfrans-

seminar keçirilmişdir. 

2008-ci ild

ə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi və İran 

İslam Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Cihadi Nazirliyi arasında əməkdaşlığa dair 

Protokol  imzalanmışdır.  Protokolda  bitki  mühafizəsi və  karantini sahəsində 

əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. 

2008-ci ild

ə  Bakı  şəhərində  Orta Asiya, Azərbaycan  və  Türkiyə 

Respublikalarının  nümayəndələrinin  iştirakı  ilə  “Köhnəlmiş  pestisidlərin  ehtiyatı 

v

ə idarə olunması” problemi üzrə regional seminar keçirilmişdir. 

2009-

cu  ilin  dekabr  ayında  Bakı  şəhərində  Dünya  Bankının,  Niderlandın 

“Tauw 

bv”,  “Milleukontakt  İnternational”  şirkətinin,  Danimarkanın  “COWİ”  və 

Beyn

əlxalq Pestisidlər  Assosiasiyasının  təşkilatçılığı  ilə  “Azərbaycanda  Davamlı 

Üzvi Çirkl

əndiricilərin (DÜÇ) ləğv  edilməsi üçün layihələrin  hazırlanması, 

Hazırlıq və Xəzər regionunda əlaqələndirmə” üzrə regional seminar və treninqlər 

keçirilmişdir.  FAO  və  İCARDA-nın  təşkilatçılığı  ilə  buğdanın  gövdə  pas 

x

əstəliyinin – “Uqanda 99” rapsının yayılma ehtimalı dəqiqləşdirmək məqsədilə 23 

– 26 noyabr 2009-cu il tarixl

ərində Bakıda beynəlxalq seminar keçirilmişdir. 

2011-ci ilin 07 – 09 sentyabr tarixl

ərində Qəbələ şəhərində 11-ci Beynəlxalq 

HCH v

ə Pestisid Forumu keçirilmişdir. 

2011-ci ilin 21–24 iyun tarixl

ərində  Bakı  şəhərində  Bitki Karantini və 

Mühafiz

əsi üzrə Avropa və Aralıq dənizi Təşkilatının (EPPO) fitosanitar qaydaları 

üzr

ə işçi qrupunun 49-cu iclası keçirilmişdir. 

2003–2005 ill

ərdə  FAO-nun maliyyə  dəstəyi ilə  “Fəaliyyət vasitələri və 

kompüterl

əşdirilmiş bitki karantinin idarəçiliyi sistemi” və “Müasir fitosanitariya 

t

ədbirləri və prosedurları” adlı layihələr (TCP/AZE/2801, TCP/AZE/2901) həyata 

keçirilmişdir. 

2004-cü ild

ə Türkiyə Beynəlxalq əməkdaşlıq və İnkişaf Agentliyi tərəfindən 

(TİKA)  karantin  ekspertizası  laboratoriyasının  maddi-texniki  bazasının 

yaxşılaşdırılması  sahəsində  texniki  yardım  göstərilmiş,  fumiqasiyanın  təşkili  və 

bitki karantini sah

əsində  müfəttişlər üçün treninq təşkil  edilmiş  və  iştirakçılara 

müvafiq sertifikatlar verilmişdir. 

2008-ci ild

ə USAİD-in qısa müddətli layihələri çərçivəsində “Fitosanitariya 

terminl

ərinin  izahlı  lüğəti”, “Karantin və  xüsusi təhlükəli orqanizmlər”,  “Vaxtı 

keçmiş,  istifadəsi və  tətbiqi  qadağan  edilmiş  pestisidlərin  inventarlaşdırılması, 

identifikasiyası, toplanması və saxlanılmasına dair texniki təlimat” nəşr edilmişdir. 

8 

 

 

 

2009-cu ild

ə BMT-nin ƏKT ilə uğurlu əməkdaşlığı əsasında “Qafqazda və 

M

ərkəzi Asiya ölkələrində  miqrasiya edən və  digər növ çəyirtkəkimilərin idarə 

edilm

əsinin yaxşılaşdırılması” layihəsinə başlanılmış və 2016-cı ilə qədər davam 

etdirilm

əsi nəzərdə tutulmuşdur. FAO-nun dəstəyi ilə hazırlanmış “Mərkəsi Asiya 

v

ə  türkiyədə  pestisidlərin və  zərərvericilərin idarə  edilməsinə  dair təşəbbüs” 

layih

əsinə baxılması davam etdirilir. 

2011-ci ilin 07 – 18 noyabr tarixl

ərində Gəncə şəhərində, Samux, Şəmkir və 

Ağstafa rayonlarında Beynəlxalq Pestisidlər Assosiasiyasının (İHPA), Beynəlxalq 

Yaşıllar  Təşkilatının,  Birləşmiş  Millətlər Təşkilarının  Ərzaq  və  Kənd Təsərrüfatı 

T

əşkilatının (FAO), “Milleukontakt İnternational”, Qlobal Ətraf Mühitə Kömək – 

Agentliyinin (GEF) t

əşkilatçılığı və maliyyə dəstəyi ilə “Şərqi Avropada, Qafqaz 

v

ə  Mərkəzi Asiya (EECCA) ölkələrində  köhnəlmiş  və  DÜÇ (POPs) əsaslı 

pestisidl

ər üzrə  imkanların  artırılması”  layihəsi çərçivəsində  köhnəlmiş 

pestisidl

ərin yenidən qablaşdırılmasına dair seminar-treninq keçirilmişdir. 

2011-ci ild

ə “Şərqi Avropa, Qafqaz və Mərkəzi Asiya Ölkələrində DÜÇ və 

köhn

əlmiş  pestisidlərlə  mübarizə  potensialının  yaradılması”  layihəsi həyata 

keçirilmişdir. 

Fitosanitariya sah

əsində 9 ölkə ilə ikitərəfli sazişlər imzalanmış, o cümlədən 

37 ölk

ə ilə Saziş layihələri hazırlanaraq müqabil tərəflərə təqdim edilmişdir. 

Az

ərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin  

beyn

əlxalq əməkdaşlıq əlaqələri 

 

Az

ərbaycanda ilk kənd mütəxəssisinin hazırlanması 1920-ci ildə Politexnik 

İnstitutunun nəzdində kənd təsərrüfatı fakültəsi açılmaqla başlandı və bu mühüm 

sah

ə üzrə ali təhsilli mütəxəssis hazırlanmasının əsası qoyuldu. Belə bir fakültənin 

t

əşkili  həm də  respublikada kənd təsərrüfatı  elminin  yaranması  və  təşəkkülünün 

başlanması  kimi  tarixə  daxil oldu. 1921-ci ildə  həmin fakültəyə  ilk dəfə  olaraq 

t

ələbə qəbulu keçirildi. Yanvar ayında bu fakültəyə 24 nəfər qəbul olunmuşdursa, 

t

əhsil alanların sayı payızda artıq 98  nəfərə çatmışdır. Laboratoriya məşğələləri və 

mühazir

ələr  əsasən  Bakı  Dövlət Universitetində  keçirilirdi. 1922-ci ildə  Bakının 

köhn

ə məktəblərinin birinin binası fakültə üçün ayrıldı və burada bir neçə mühüm 

kafedra t

əsis oldu: botanika, zoologiya, kənd təsərrüfatı maşınları, kənd təsərrüfatı 

heyvanlarının anatomiyası və fiziologiyası, metrologiya, torpaqşünaslıq və ümumi 

əkinçilik. 1926-cı  ildə  Azərbaycandakı  43  qəzada  şalışan  aqronomların  8  nəfəri 

k

ənd təsərrüfatı  fakültəsinin yetirməsi idi. 1926 – 1927-ci tədris ilində  fakültəyə 

126 n

əfər gənc qəbul  olunmuşdur,  tələbələrin  ümumi  sayı  588  nəfərə  çatmışdır. 

Fakült

ənin təşkil olunduğu ilk on il ərzində isə Azərbaycan kəndi üçün 4205 nəfər 

müt

əxəssis hazırlanmışdır. 

Ölk

ədə  və  cəmiyyətdə  baş  verən bu cür dəyişikliklər kənd təsərrüfatının 

inkiaşfında başlanan yeni mərhələ sadə bir fakültəyə sığa bilmədiyinə görə ayrıca 

k

ənd təsərrüfatı  institutunun  yaradılmasının  vaxtı  gəlib  çatmışdır.  Buna  görə  də 

Az

ərbaycan  Xalq  Komissarları  Şurasının  1929-cu il 15 may tarixli qərarı  ilə 

Politexnik  İnstitutunun  tərkibindəki kənd təsərrüfatı  fakültəsi  əsasında  müstəqil 

9 

 

 

 

K

ənd Təsərrüfatı  İnstitutu  yaradıldı.  Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı  İnstitutunun 

tarixi is

ə 1929-cu ilin may ayının 15-dən hesablanır. 

İlk  vaxtlar  institutun  dörd  fakültəsi  var  idi:  bitkiçilik,  heyvandarlıq, 

pambıqçılıq və balıqçılıq təsərrüfatı. Bu fakültənin tərkibində isə müvafiq şöbələr 

t

əşkil edilmişdir. Bitkiçilik fakültəsinin nəzdində üç şöbə: 

1.

 

Meyv

əçilik, subtropik və texniki bitkilər; 

2.

 

üzümçülük v

ə şərabçılıq; 

3.

 

meşəçilik və tərəvəzçilik şöbələri fəaliyyət göstərirdi. 

Heyvandarlıq fakültəsinin ipəkçilik, qoyunçuluq, atçılıq və südçülük şöbələri 

ya

radılmışdır. 

Pambıqçılıq  və  balıqçılıq  təsərrüfatı  fakültəsində  də  belə  müxtəlif sahələr 

üzr

ə  müvafiq  şöbə  və  bölmələr fəaliyyət göstərirdi. 1930-cu  ilin  yanvarında 

pambıqçılıq  fakültəsinin  bazasında  Zaqafqaziya  Pambıqçılıq  İnstitutu  yaradıldı. 

1931-ci ili

n  yanvar  ayının  01-də  zootexnika fakültəsi Kənd Təsərrüfatı 

İnstitutundan ayrılaraq Gəncədə müstəqil ali məktəb kimi fəaliyyətə başladı. Təzə 

institutun n

əzdində  baytarlıq  fakültəsi təşkil  olundu  və  beləliklə, 1931-ci ildə 

G

əncə şəhərində Zoobaytarlıq İnstitutu yaradıldı. 

1931-ci ild

ə  Tbilisidən  Hidromeliorasiya  İnstitutu  Gəncə  şəhərinə 

köçürüldü. Bel

əliklə, 1933-cü ildə  Gəncədə  dörü müstəqil institut var idi. Elə 

h

əmin  il  onların  hamısı  birləşdirilərək vahid Kənd Təsərrüfatı  İnstitutu  kimi 

f

əaliyyət göstərməyə  başaldı.  Birləşmiş  institutun  nəzdində  6 fakültə  var idi: 

tarlaçılıq,  meyvə-tərəvəzçilik,  zootexnika,  baytarlıq,  kənd təsərrüfatının 

mexanikl

əşdirilməsi və  hidromeliorasiya.  İnstitutun  bu  strukturu  xeyli  davam 

etmişdir.  1939-cu  ilin  may  ayının  11-də  institutun nizamnaməsi təsdiq  edilmiş, 

mövcud 6 fakült

ə, 61 kafedra və  ayrıca  qiyabi  şöbə  yaradılmışdı.  Beləliklə, 

institutun professor-mü

əllim heyəti kəmiyyət və  keyfiyyətcə  xeyli yüksəlmiş, 

dövrün t

ələbinə uyğun olaraq tərkibi əsaslı surətdə dəyişmişdi. 

C

əmi üç il ərzində (1938 – 1941) 36 müəllim Sovetlər Birliyinin müxtəlif 

şəhərlərində  uğurla  dissertasiya  müdafiə  edərək elmlər namizədi  adına  layiq 

görüldü. 

1941-ci il yanvarin 01-n

ə onların sayı 142 nəfərə çatmışdır ki, bunların da 10 

n

əfəri professor, 2 nəfəri elmlər doktoru, 40 nəfəri dosent, 34 nəfəri elmlər 

namiz

ədi idi. 

1938-ci il

ə  kimi dərslər  əsasən iki dildə  -  azərbaycan və  rus dillərində 

keçirilirdi. Sonralar t

ədris prosesində  azərbaycan  dili  öz  halal  yerini  tutmağa 

başladı. 1938 – 1939-cu tədris ilində Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutu bütün 

sah

ələr üzrə öz inkişafının keyfiyyət mərhələsinə qədəm qoymuşdur. 1940-cı ilin 

əvvəllərində  institutun  şöhrəti xeyli yüksəlmiş,  dövlət  orqanlarında,  ictimai 

t

əsərrüfatlarda, elm və  təhsil müəssisələrində    məzunların  fəaliyyətinə  geniş 

meydan verilmişdi. İllər keçdikcə Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun elmi potensialı o 

q

ədər artmışdır ki, SSRİ XKS elmlər namizədi adını vermək haqqında qərar qəbul 

etm

ək üçün instituta tam səlahiyyət vermişdi. 1976-cı ildən institutda daha bir yeni 

ixtisas açılır, yerquruluşu üzrə tələbə qəbulu keçirilir. Həyat göstərdi ki, bu mühüm 

ixtisas üzr

ə kadrlar bizə nə qədər çox lazım imiş. Xüsusən də 90-cı illərdə müstəqil 

10 

 

 

 

Az

ərbaycanda kütləvi  aqrar  islahatlar  aparılan  zaman  institutun  yetirdiyi 

yerquruluşçuları  çox  ciddi  şəkildə  kara gəldilər. Kənd Təsərrüfatı  İnstitutunun 

maddi-

texniki  bazasının,  o  cümlədən tədris  korpuslarının  yenidən  qurulması, 

laboratoriyaların  yaradılması  və  onların  avadanlıqlarla  təmin edilməsi,  kadrların 

ixtisasl

arının  artırılması,  yüksək  ixtisaslı  mütəxəssislərin tədirs prosesinə  cəlb 

edilm

əsi,  onların  maddi  və  mənəvi həvəsləndirilməsi, təhsil prosesinin yüksək 

s

əviyyədə  təşkil  edilməsi məqsədilə  digər vasitələrdən istifadə  məhz 70 –  90-cı 

ill

ərə məxsusdur. Bu illər kadrlarla istehsalçıların vəhdəti illəri olmuşdur.  

1970  –  1982-ci ill

ərdə  hər il orta hesabla 1000 nəfərdən çox ali təhsilli 

müt

əxəssis buraxılırdı. Həmin illərdə 14600 nəfər ali təhsilli aqronom, zootexnik, 

baytar h

əkimi,  iqtisadçı  və  sair  hazırlanıb  kolxoz və  sovxozlara  işləməyə 

gönd

ərilmişdir. 1982-ci ildə kənd təsərrüfatında 35 minə yaxın ali və orta təhsilli 

müt

əxəsis çalışırdı ki, bu da 1965-ci ildəkindən 2 dəfə çox idi. 

1971  –  1982-ci ill

ərdə, xüsusən kənd təsərrüfatı  işçiləri daim olaraq ulu 

önd

ər Heydər  Əliyevin  gündəlik diqqəti və  qayğısı  ilə  əhatə  olunmuşlar.  Həmin 

ill

ərdə  Sosialist  Əməyi Qəhrəmanı  adına layiq  görülmüş  46 nəfərin xeyli hissəsi 

K

ənd Təsərrüfatı İnstitutunu bitirmiş və ya orta ixtisas təhsili almış kənd təsərrüfatı 

müt

əxəssisləri idi. 

Bu gün h

əmin  ənənə  ulu öndərimizin  layiqli  davamçısı,  hörmətli 

Prezidentimiz c

ənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. 

Torpaq x

əritələrinin  hazılanması,  adambaşına    düşən torpaq sahələrinin 

mü

əyyən edilib sistemləşdirilməsi, dövlət aktları üçün ilkin sənədlərin toplanması 

v

ə  digər mühüm məsələlər məhz mütəxəssislərin  iştirakı  ilə  həyata keçirilirdi. 

Əlamətdar hadisələrin biri də 1979 – 1980-cı illərdə olmuşdur. 50 illik yubileylə 

əlaqədar  institut  “Şərəf  Nişanı”  ordeninə  layiq görüldü. 1980-ci  il  dekabr  ayının 

17-d

ə  təntənəli mərasimdə  yüksək  mükafatı  institutun  bayrağına  Azərbaycan KP 

MK-nin birinci katibi Heyd

ər Əlirza oğlu Əliyev sancmışdır. Hörmətli Prezidentin 

o zaman böyük uzaqgör

ənliklə  dediyi “Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı  İnstitutu 

n

əinki yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlamalı, həm də respublikada kənd təsərrüfatını 

daha da inkişaf etdirmək sahəsində elmi-tədqiqatların mühüm mərkəzi olmalıdır” 

k

əlamı daimi aktualdır. 

Az

ərbaycan Respublikasının aqrar sektorunda baş vermiş inkişafın daha da 

intensivl

əşdirilməsinin,  əhalinin kənd təsərüfatı  məhsullarına  artan  tələbatının 

daxili  istehsal  hesabına  ödənilməsinin idarə  edilməsinin  əsas həlledici amili və 

aparıcı hissəsi olan aqrar sahə kadrlarının hazırlanması bu gün daha qabarıq şəkildə 

orta

ya çıxır. 

Respublikanın  İqtisadiyyatında  aqrar  sektorun  əvəzolunmaz  əhəmiyyəti 

n

əzərə  alınaraq  Kənd Təsərrüfatı  Akademiyası  Respublika  Prezidentinin  17  iyun 

1991-ci il tarixli F

ərmanı    ilə  yaradılmış,  ölkə  başçısının  19  oktyabr  2007-ci il 

tarixli 640 nömr

əli Fərmanı ilə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyinə verilmiş və 

Nazirl

ər Kabinetinin 04 aprel 2009-cu il tarixli 53 nömrəli qərarı  ilə  Universitet 

statusu verilmişdir. 

Bu gün Az

ərbaycan aqrar almi alimlərinin çox hissəsinin cəmləşdiyi 

Az

ərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində 6 fakültə, 30 kafedra fəaliyyət göstərir, 

11 

 

 

 

400 professor-mü

əllim heyəti, o cümlədən 1 akademik, 1 AMEA-nin müxbir üzvü, 

29 elml

ər doktoru, professor, 200-dən çox elmlər namizədi, dosent 4000-ə yaxın 

t

ələbənin təlim-tərbiəsi ilə məşğul olur. 

2007  –  2008-ci t

ədris ilindən universitetdə 1, 2008 – 2009-cu tədris ilində 

10, 2009-2010-cu t

ədris ilində  isə  bütün  ixtisasların  I  kurslarında  kredit  sistemi 

t

ətbiq olunur. 

Universitetin xarici universitetl

ərlə  əlaqəsi  genişşaxəlidir. Universitet 

Almaniya,  Noreç,  Yunanıstan,  Macarıstan,  Belçika  universitetləri ilə  sıx 

əlaqədədir. İraq, İsrail, Gürcüstan, Rusiya, Türkiyə və İrandan 22 əcnəbi tələbə, o 

cüml

ədən 12 tələbə bakalavr, 10 nəfər isə magistraturada oxuyur, 6 nəfər maagistr 

t

ələbəsi Vaynştefan Tətbiqi Universitetində təhsil alır. 

Aqrar Universitetin Almaniyada 46 bakalavr pill

əsinin tələbəsi və  1 nəfər 

magistr t

ələbəsi istehsalat təcrübəsi keçir, 8 layihə üzrə geniş iş aparılır. 

Aqrar sah

ə üçün yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanması kimi olduqca vacib 

v

əzifənin Kənd Təsərrüfatı  Nazirliyinə  həvalə  edilməsi  bir  daha  bu  işdə  dönş 

yaradılması,  90-cı  illərdə  aqrar iqtisadiyyata, aqrar təhsilə  və  aqrar elmə  dəymiş 

misilsiz geriliyin bird

əfəlik  aradn  qaldırılması,  maddi-texniki tərəqqinin, elmi-

peda

qoji  potensialın  gücləndirilməsi sahələrində  yorulmaq bilmədən  çalışmaq 

m

əsuliyyətini üzərimizə qoyur. 

Son dörd ild

ə  yeni  əməkdaşlıq  formalarının  qurulması,  aktual  məsələlərə 

h

əsr olunan layihələrin  hazırlanması,  müxtəlif beynəlxalq  konfransların, 

simpoziu

mların,  seminarların,  görüşlərin və  digər mədəni, elmi tədbirlərin təşkil 

olunması  istiqamətində  xeyli  işlər  görülmüşdür.  Xarici  ölkələrin  tanınmış 

universitetl

əri ilə  əlaqələrin  yaradılması  üçün  həmin ölkələrin Azərbaycanda 

f

əaliyyət göstərən səfirlikləri  və  nümayəndəlikləri ilə  sıx  əməkdaşlıq  edilir.  Bu 

istiqam

ətdə  ABŞ,  Fransa,  İspaniya,  Niderland,  Rusiya,  Türkiyə,  Qazaxıstan, 

Özb

əkistan,  Norveç  Krallığı,  Yunanıstan,  Almaniya,Gürcüstan,  Belarus, 

Macarıstan,  Litva  və  digər ölkələrin  tanınmış  universitetləri ilə  əməkdaşlıq 

sah

əsində müqavilələr başlanmışdır. 

M

əqsəd ADAU-nun Dünya və Avropa təhsil sisteminə inteqrasiyası, təhsilin 

Bolonya prosesin

ə  qoşulması  ilə  əlaqədar  qabaqcıl  ölkələrin təcrübələrini 

öyr

ənməklə  beynəlxalq  standartlara  uyğun  mütəxəssis  hazırlığı,  tədris-metodiki 

t

əminatı  və  elmi tədqiqat  işləri sahəsində  beynəlxalq  əməkdaşlıq  imkanları 

yaratmaqdan ibar

ətdir. 

Bağlanmış  müqavilələr  əsasında  Corvinus  universiteti  ilə  praktiki  əlaqələr 

inkişaf  etdirilmiş;  Norveç  UMB  universiteti  ilə  birgə  layihələr  hazırlanmış 

DEULA-Nienburga (AFR) istehsalat t

əcrübəsinə  46 nəfər göndərilmiş,  müəllim 

hey

əti üçün təlimlər  keçirilmiş;  Bosch  fondu  (AFR)  Alman  dili  müəllimlərin 

ADAU-da t

ədrisdə  iştirakını  təmin  etmiş;  Menecment  (alman  proqramı)  ixtisası 

üzr

ə  təhsil alan tələbələrin  Vaynştefan/Triesdorf  Universitetində  təhsil  alması, 

İstanbul Universitetində keçirilən beynəlxalq konfranslarda müəllim və tələbələrin 

iştirakı təmin edilmiş; Giessen və Greifswald Universitetləri ilə torpaqşünaslıq üzrə  

birg

ə  layihələr həyata  keçirilmiş;  FAO  layihəsi çərçivəsində  Macarıstana 

(Corvinus, Caposvar Universitetl

əri) tələbələr göndərilmişdir. 

12 

 

 

 

Norveç T

ətbiq Universiteti (UMB) ilə  birgə  təhsil və  tədqiqat sahəsində 

davamlı kənd təsərrüfatı mövzusunda layihə sazişi imzalanmışdır. Hazırda layihə 

ç

ərçivəsində işlər həyata keçirilir. 

Bakalavriatlardan 19-

u Almaniyanın “DEULA”-Nienburq şirkətinə, 3 nəfər 

SUSİ  proqramı  ilə  ABŞ-da yay məktəbində, 8-i Fellow  proqramı  çərçivəsində 

ABŞ-da ekoturizm üzrə  təhsil sahəsində  təcrübədə, 5-i  Türkiyənin  Fırat 

Universitetind

ə, 11-i  Almaniyanın  LOGO  təşkilatında,  5-i  Trisdorf  

Universitetind

ə, 1-i Norveç Tətbiqi Uniersitetdə, doktorantlardan 5-i Türkiyənin 

Atatürk Universitetind

ə, 1-i Belçika Gent Universitetində, 1-i  ABŞ-ın  Missuri 

Universitetind

ə, professor-müəllim heyətindəm 10-u Türkiyənin  Fırat 

Universitetind

ə, 5-i Atatürk Universitetində ezamiyyətdə olmuşlar. 

2012-ci ild

ə  Universitet beynəlxalq  əlaqələr sahəsində  işləri davam 

etdirmişdir.  Almaniya,  ABŞ,  Macarıstan,  Türkiyə, Belarus, Norveç, Niderland, 

fransa, Avstriya v

ə  İsveşrə  səfirlikləri ilə  tədris və  elmi  əməkdaşlıq  üzrə  işlər 

aparılmışdır. 

Universitetin bir qrup alimi v

ə tələbələri Sankt-Peterburqda elmi-seminarda, 

Türkiy

ənin Atatürt Universitetində  süni  mayalama  kursunda,  Norveç  Krallığında 

davamlı  kənd təsərrüfatının  inkişafı  və  təhsil tədqiqatı  üzrə  kursda, Türkiyənin 

İzmir  Universitetində  benəlxalq “Ekoloji kənd təsərrüfatı”  konfransında, 

İstanbulda  Beynəlxalq tələbələr konqresində,  İranın  Zabol  Universitetində  elmi 

seminarda, Özb

əkistanın  Fərqanə  şəhərində  İnnovasiya  mərkəzində  elmi-praktiki 

konfransda,  Moskvada  Ümumdünya  Quşçuluq  Assosiasiyasının  Beynəlxalq 

konfransında, Fransanın Oser şəhərində Beynəlxalq  Şərab festivalında, Türkiyənin 

Ərzurum  balıqçılıq  kursunda,  ABŞ-ın  Dövlət Departamentinin təşkil  etdiyi 

“Fermer t

əsərrüfatlarında  marketinqin  təşkili  və  məsləhət xidməti sahəsinə 

t

əcrübə” seminarında, Türkiyənin Trabzon şəhərində beynəlxalq simpoziumunda, 

Ukraynanın  Lutsk  şəhərində  “İkitərəfli  əməkdaşlıq  məsələlərinin  inkişafına  dair” 

müzakir

ələrdə, Tbilisidə  keçirilən  CALİDENA  beynəlxalq təlim kursunda, 

Qazaxıstanın  Milli  Aqrar    Universitetində  “Beynəlxalq elmi-təhsil mühitinə 

inteqrasiya: t

əcrübə  və  perspektivlər”  mövzusunda  konfransda,  Almaniyanın 

Vaynştefan  Universitetində  Aqrar menecment Beynəlxalq master kursunda, 

Rusiyanın  Miçurin  Dövlət Aqrar Universitetində  ikitərəfli  əməkdaşlıq 

m

əsələlərinin  inkişafına  dair  müzakirələrdə,  Almaniyanın  Nienburq  şəhərində 

t

ələbələrin istehsalat təcrübəsinin yerinə yetirilməsinin yoxlanılmasında, Tbilisidə 

“İsveç Universitetləri ilə əməkdaşlıq” mövzusunda keçirilən beynəlxalq seminarda, 

Portuqaliyanın  Porta  şəhərində  “İnnovasiyaların  sahibkarlığa  ötürülməsində 

Universitetl

ərin  rolunun  artırılması”    mövzusunda  beynəlxalq seminarda, 

Türkiy

ənin Van şəhərində Beynəlxalq Konqresdə iştirak etmişlər. 

Qafqaz  Universiteti,  İğdır  Universiteti  və  Azərbaycan Aqrar Universiteti 

arasında tədris və elmi əlaqələr barəsində müqavilə imzalanmışdır. 

Avstriyanın 

səfiri 

xanım 

Silviya 

Mayer-Kaybiç, 

Niderlandın 

Az

ərbaycandakı səfiri Argen Piçer Uyterlinder, Türkiyənin Azərbaycandakı səfiri 

İsmayıl Alper Coşqun, Gəncədəki baş konsulu Haluk Ağca, Fırat Universitetinin  

13 

 

 

 

rektoru,  professor  Kutbeddin  Demirdağ  və  Ağrı  İbrahim  Çeçen  Universitetinin 

rektoru, professor İrfan Aslanla görüş keçirilmişdir. 

Sentyabr ayında Nizami Gəncəvinin 870 illik yubileyi ilə əlaqədar Gəncədə 

keçiril

ən təntənələrdə iştirak edən İskəndəriyyə kitabxanasının direktoru və Misir 

elmal

ər  Akademiyasının  Prezidenti  İsmayıl  Səragəldin və  BMT hökumət 

komi

ssiyasının  sədri Valter Füstə, ADAU-nun “Fəxri doktoru” diplomu təqdim 

olundu. 

Noyabr  ayında  “Təhsilin yeniləşməsi və  inkişaf  etdirilməsində  beynəlxalq 

meyill

ər: kredit sistemində  qiymət, dəyər və  keyfiyyət” mövzusunda beynəlxalq 

simpozium 8 ölk

ədən, o cümlədən, Türkiyə,  Rusiya,  Almaniya,  ABŞ,  Norveç, 

Macarıstan, Belarus və Gürcüstandan 140 nümayəndə  iştirak etmişdir.