Məhsuldarlıq
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Çıxış - buğda
(Т / hа)
8,0
7,1
8,0
7,8
7,8
8,0
8,0
7,2
8,3
7,9
7,7
Gəliri - arpa
(Т / hа)
5,8
5,3
5,6
5,9
5,8
5,9
5,9
5,7
6,0
5,8
5,7
Çıxış - yulaf
(Т / hа)
5,9
5,5
6,0
6,1
5,8
5,8
6,0
5,5
5,8
5,8
5,5
Gəliri - raps
(Т / hа)
2,9
2,6
3,4
3,3
2,9
3,2
3,3
3,2
3,3
3,4
3,5
Gəliri – şəkər
çuğunduru
(
Т / hа)
52,5
47,0
56,5
57,3 57,5
58,5 56,6
53,8
63,8 74,0
54
Çıxış – birləşdirmək
noxud
(
Т / hа)
3,7
3,5
3,4
3,9
3,5
3,8
3,3
3,1
4,0
3,6
3,5
Çıxış – birləşdirmək
paxlalılar
(
Т / hа)
3,9
3,5
3,9
3,8
3,7
3,8
3,4
3,0
4,5
3,7
3,0
Gəliri - kartof
(
Т / hа)
22,6
12,4
16,4
18,2 16,8
14,3 15,7
12,5
13,3 15,0
23,0
Gəliri - kartof
(
Т / hа)
41,4
42,8
46,7
42,9 45,2
46,4 43,0
43,1
46,7 48,0
45,0
1 inəyə orta sağım
(litr)
5978 6347 6495 6620 6571 6749 6977 6913 6943 7068 7315
Çixiş
(Т / hа)
1,7
1,9
1,4
1,6
1,8
2,0
1,6
5
Böyük Britaniyanın kənd təsərrüfatının statistikası
Böyük Britaniyanın kənd
təsərrüfatı
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Kənd təsərrüfatının
iqtisadiyyatda payı
(£ milyon)
6720
6852
7151
7421
7165
5109
5091
5535
7475
6783
ÜDM-
dən (cari dəyəri)
(%)
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,5
0,5
0,5
0,6
0,5
İdxal
(£ milyon)
16828 18267 19091 20944 24280 25210 26791 27577 31486 32516
İxrac
(£ milyon)
8702
8506
8915
9881
10736 10698 11332 11795 13171 14030
Ticarətin balansı (ərzaq
məhsulları)
(£ milyon)
-8126 -9761
-
10176
-
11063
-
13544
-
14512
-
15459
-
15671
-
18426
-
18286
Bütün məhsullara
özünəyetərliliyi
(%)
67
63
62,4
63,5
62,3
60,1
59,2
59,9
58,2
60,2
Yerli məhsullarla
özünü təminat (%)
80
75
75,5
76,6
75,0
73,1
72,2
73,1
72,7
71,7
Kənd təsərrüfatından
ümumi gəlir
(£ milyon)
1499
1661
2228
2839
2558
2171
2536
2886
4793
4373
Fermaların orta təmiz
gəliri (Е)
8700
13000 13900 24300 17500 17500 20600 33500
İngiltərədə kənd
təsərrüfatı torpaqlarının
qiymətləri (£ hektara)
7406
6915
7172
7654
8651
9249
10974 14152
Qida sənayesi GVA
(£ milyon)
20679 21307 21096 21213 21560 22751
Ümumi qida GVA
(£ milyon)
6633
7880
7430
9731
9097
9490
Ərzaq məhsullarının
pərakəndə satışı GVA
(£ milyon)
17947 19221 19782 21294 21744 22925
Belçikanın kənd təsərrüfatı
Ərazisi 32,5 min km
2
,
əhalisi 11,5 milyon nəfərdir, əhalinin sıxlığı - hər km
2
-
ə
320 n
əfər düşür. ÜDM 412,0 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 35 830 ABŞ
dolları düşür.
Əhalinin sayına görə dünyada 71-ci yeri tutan və ərazisinə görə 137-ci yeri
tutan Belçika milli g
əlirin həcminə görə 22-ci yerdədir. Gəlirin yarısını xidmət və
mübadil
ə sahəsindəki fəaliyyəti, ¾ hissəsini isə Avropa birliyi ölkələrilə əməkdaşlıq
t
əmin edir.
Belçika
vahid Avropanın yaradılmasında fəal iştirak etmişdir. 1957-ci ildən
Brüssel bir çox Avropa t
əşkilarlarının qərargahı olmuşdur. Fransa şəhəri Strasburq
əhəmiyyətinə görə ikinci hesab edilir. 1992-ci ildə Brüsseldə Avropa işləri üzrə
Komissiya üçün çox müasir bina inşa edilmişdir.
Belçikanın kənd təsərrüfatı yetəri qədər sərin və rütubətli iqliminə
baxmayaraq yüks
ək intensivliyi və məhsuldarlığı ilə seçilir. Bu sahənin uğurları artıq
rütub
əti götürən inkişaf etmiş kanallar sistemilə, güllərin və tezyetişən tərəvəzlərin
yetişdirildiyi istixanaların xeyli sayının çoxluğu izah edilir. Yemlərin bolluğu
say
əsində Belçikanın həm də heyvandarlığı məşhurdur.
Belçikanın kənd təsərrüfatı yaxşı inkişaf etmişdir. Ət-süd heyvandarlığı
yüks
ək məhsuldarlığı və intensivliyilə seçilir. Kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların 45
faizini ç
əmənlər və otlaqlar, 55 faizini isə dənli bitkilərin əkin sahələri təşkil edir.
Ölk
ədə həmçinin meyvəçilik və tərəvəzçilik, o cümlədən böyük şəhərlərin
rayonlarında istixana tərəvəzçiliyi inkişaf etmişdir. Belçikanın kənd təsərrüfatı ümumi
milli m
əhsulun 2 faizini verir və ölkənin daxili tələbatını 80 faiz təmin edir. Kiçik və
orta fermer t
əsərrüfatları üstünlük təşkil edir. Belçika süd və süd məhsullarının
istehsalı üzrə Avropanın ən ölkələrindən biridir.
2012-ci ild
ə Libramont şəhərində keçirilən kənd təsərrüfatı üzrə sərgidə həm
müt
əxəssislər, həm adi vətəndaşlar daxil olmaqla 200 000 nəfərdən artıq insan iştirak
etmişdir. Kənd təsərrüfatı sahəsində 74 399 nəfər çalışır, onlardan 70 faizi
Flandriyada çalışır. Kənd təsərrüfatı Belçikanın ÜDM-nin 1 faizini təşkil edir.
Belçikanın inəklərinin ümumi sayı 488 000 təşkil etmişdir, 2011-ci ildə isə 3 milyon
ton d
ənli bitki istehsal edilmiş, bu da 1998-ci illə müqayisədə 16 faiz artıqdır.
2012-ci ilin ikinci rübünd
ə Belçikanın ÜDM məhsulu 0,6 faiz aşağı
düşmüşdür.
Belçikadak Demoqrafiya üzr
ə İnstitutunun məlumatına görə 2020-ci ilə
Brüsselin
əhalisi 10 faiz artacaq. Bununla yanaşı, artımın xeyli hissəsi xarici
miqrasiya hesabına olacaq. Bu Avropa üçün unikal vəziyyətdir. Bununla belə, bir
t
ərəfdən bu müsbət tendensiyadır – Brüssel iqtisadi cəhətdən digər dövlətərin
v
ətəndaşları üçün maraqlı olmuşdur, digər tərəfdən isə sosial problemlər yarana bilər,
artıq Brüsselin ətrafında sənaye və istehsalın bəzi sahələrində işsizliyin səviyyəsi 20
faiz
ə çatmışdır, əhalinin sayının artması isə məşğulluqla olan problemlər artır.
2
K
ənd təsərrüfatı yetəri qədər yaxşı inkişaf etmişdir. Bir çox rayonlarda torpaq
yüks
ək münbitliyilə seçilir. Ən münbit torpaqlar Flandriyanın sahilyanı hissəsində və
m
ərkəzi yaylasında yerləşir. Onlar kənd təsərrüfatında daha çox yararlıdır.
Yulaf, kartof, k
ətan, şəkər çuğunduru, buğda, çovdar və arpa əsas kənd
t
əsərrüfatı bitkiləridir. Hər rayonda kənd təsərrüfatının öz fərqli xüsusiyyətləri var.
Ölk
ənin ən münbit rayonu Kondroz hesab edilir. Böyük şəhərlərin ətrafında meyvə və
t
ərəvəzlər yetişdirilir.
K
ənd təsərrüfatında ölkənin ümumi ərazisinin ¼ hissəsi istifadə edilir. Kənd
t
əsərrüfatına yararlı torpaqların təxminən yarısı ev mal-qarasının otarılmasında
istifad
ə edilən otlaqların payına düşür. Heyvandarlıq bütün kənd təsərrüfatı
m
əhsullarının 70 faizini təmin edir. Heyvandarlıq əsasən iribuynuzlu mal-qaranın və
donuzların yetişdirilməsilə seçilir.
F
əal əhalinin kənd təsərrüfatında cəmi 3 faizinin işləməsinə baxmayaraq, o,
h
ələ də iqtisadiyyatın əhəmiyyətli sektorudur, onun fəaliyyəti Belçikanın ərazisinin
dem
ək olar ki, yarısında yayılmışdır. Kənd təsərrüfatı, şübhəsiz, ölkənin mənzərəsinə
real t
əsirə malikdir.
2000-ci ilin k
ənd təsərrüfatının siyahıya alınması məlumatına görə, Belçikada
41 047 t
əsərrüfat mövcuddur. Təsərrüfatların xeyli hissəsi ailə təsərrüfatlarıdır.
K
ənd təsərrüfatı sektorunda istehsal şəraiti bir regiondan digər regiona dəyişir.
Onlara fermalardakı fiziki mühit və istifadədə olan torpaq sahəsi təsir göstərir.
Ölk
ənin şimalında qumlu torpaqlar üstünlük təşkil edir. Torpağın xarakterilə
bağlı bu rayonlarda əsasən çəmənliklər üstünlük təşkil edir. Lakin təsərrüfatlarda
torpa
ğın az olması ilə yanaşı onun xeyli hissəsi yem üçün qarğıdalının intensiv
yetişdirilməsində istifadə edilir.
Flandriyanın cənub hissəsində, gilli-qumlu torpaqlarda, yetişdirilmə
əkinçiliyin əsasıdır. Flandriyada təsərrüfatların sahələrinin kiçik olması ilə əlaqədar
olaraq burada intensiv
əkinçilik tələb olunur. Bu səbəbdən bu gilli-qumlu regionda
intensiv heyvandarlıq biznesi inkişaf etmişdir.
Flandriyada k
ənd təsərrüfatı məhsullarının, o cümlədən Kampində və
Flandriyanın qumlu sahəsində inəklərin və donuzların yetişdirilməsi, həmçinin
bağçılıq bazarı sahəsində ixtisaslaşmış geniş spektri mövcuddur.
İstehsal strukturu Valloniyada daha müntəzəmdir (birqərarlıdır). Torpağın
gilli rayonlarında təsərrüfatların orta sahəsi böyükdür və münbitdir, buna görə də
burada iri t
əsərrüfatlar mövcuddur (buğda, şəkər çuğunduru). Cənub-qərbdə,
yüks
əklikdə kiçik, daşlı torpaq və daha qabarıq relyef istehsal üçün daha əlverişli
şərait yaratmışdır. Bu rayonda kənd təsərrüfatı əsasən iribuynuzlu mal-qaranın
yetişdirilməsi ilə məşğul olunur.
Fermerl
ərin gəlirləri orta hesabla Flandriyada, mərkəzi Belçikada və ölkənin
c
ənub-şərqində olduğundan daha aşağıdır.
Bir regiondan dig
ər regiona dəyişən istehsal şəraitinin dəyişkənliyi Belçikanın
k
ənd təsərrüfatında müxtəlifliyin yüksək səviyyəsilə izah edilir.
3
Belçikanın kənd təsərrüfatının müasir xarakterini əmtəə mallarının
istehlakından başlayaraq kapitalın qoyuluşlarınadək müxtəlif formalarda müşahidə
etm
ək olar.
Konkret investisiyalarda v
ə elmi araşdırmalarda tələbatı nəzərə alaraq
t
əsərrüfatların yüksək ixtisaslaşması səviyyəsi mövcuddur və bu tendensiya surətlə
inkişaf etdirilir.
Yüks
ək məhsuldarlıq Avropa İttifaqında olduğu kimi problemlər yaradır.
Avropa
İttifaqında olduğu kimi Belçika fermerləri bir çox problemlərlə
üzl
əşirlər. Fermerin orta gəliri əvvəlki kimi digər sektorun işçilərindən daha aşağıdır.
İntensivləşmə və mexanizasiya qiymətlərin aşağa düşdüyü bir vaxtda
fermerl
əri çətinliklərə salan daha yüksək investisiyalar tələb edir.
Ölk
ə əhalisinin kiçik faizi kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmağa davam edir və
k
ənd təsərrüfatının fəaliyyəti, həm məşğulluq sferasında, həm də onun ÜDM-da payı
azalmışdır. Belçikanın ərazisinin ¼ hissəsi kənd təsərrüfatına yararlıdır, 1/5 hissəsini
ç
əmənlər və otlaqlar təşkil edir. Şəkər çuğunduru, kasnı, dənli bitkilər və kartof əsas
bitkil
ərdir. Meyvələrin, tərəvəzlərin və dekorativ bitkilərin yetişdirilməsi xüsusilədə
Flandriyada
əhəmiyyət kəsb edir. Buna baxmayaraq, Belçikanın kənd təsərrüfatı
əsasən heyvandarlıqda cəmləşmişdir, süd və ət məhsulları fermaların dəyərinin 2/3
hiss
əsini təşkil edir.
2011-ci ild
ə Belçikanın kənd təsərrüfatının artırılmış dəyəri 412,0 milyard
ABŞ dolları təşkil etmişdir.
Belçikanın ümumi sahəsinin ¼ hissəsi kənd təsərrüfatında istifadə edilir.
1990-
cı illərin sonlarında kənd təsərrüfatında, həmçinin balıqçılıq sferasında ölkənin
işləyən əhalisinin 2,5 faizini təşkil etmişdir. Kənd təsərrüfatı Belçikanın ərzaq və kənd
t
əsərrüfatı xammalına olan tələbatının 4/5 hissəsini təmin edir.
Belçikanın mərkəzi hissəsində (Eno və Brabant), torpağın sahəsi 50 hektardan
200 hektarad
ək olan iri təsərrüfatlara bölündüyü ərazidə müasir kənd təsərrüfatı
texnikası və mineral gübrələr geniş istifadə edilir. Hər təsərrüfatda xeyli muzdlu işçi
m
əşğuldur, buğdanın və şəkər çuğundurunun yığımı üçün bir çox hallarda mövsümi
işçilər cəlb edilir. Baxmayaraq ki, Flandriyanın kənd təsərrüfatı torpaqlarının sahəsi
Volloniya il
ə eynidir, onun intensiv əmək və gübrələrin istifadə edilməsi ölkənin kənd
t
əsərrüfatı məhsullarının demək olar ki, ¾ hissəsini istehsal edir.
Ümumilikd
ə kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığı yüksəkdir, hər
hektardan t
əxminən 6 ton buğda və 59 tonadək şəkər çuğunduru yığılır.
K
ənd təsərrüfatının əsas sahəsi heyvandarlıqdır. Kənd təsərrüfatı torpaqlarının
t
əxminən yarısını ev mal-qarası üçün otlaqlara ayrılmışdır, heyvandarlıq isə bütün
k
ənd təsərrüfatı məhsullarının 70 faizini təmin edir.
Ölk
ənin hər rayonunun öz xüsusiyyətləri var. Məsələn, Ardendə bitkilər çox
az sayda istehsal edilir. Münbit rayon olan Kandroz ist
isna haldır, burada çovdar,
yulaf, kartof v
ə yem otları (əsasəndə iribuynuzlu mal-qara üçün) istehsal edilir.
Lüksenburq vilay
ətinin ərazisinin təxminən 2/5 hissəsi meşələrlə örtülüdür və
4
odunca
ğın satışı bu rayonun təsərrüfatının əhəmiyyətli sahəsidir. Dağlıq ərazilərin
ç
əmənliklərində qoyunlar və iribuynuzlu mal-qara otarılır. Eno və Brabantın
əhəngdaşı yaylaları buğda və şəkər çuğundurunun əkinləri üçün istifadə edilir. Geniş
şəhərlərin ətrafında meyvə və tərəvəz yetişdirilir. Mərkəzi rayonda ev mal-qarasının
yetişdirilməsi daha az inkişaf etmişdir, lakin Brüssel yaxınlığında və Lyejdan qərbə
(Brabantda)
doğru atlar və iribuynuzlu mal-qara yetişdirilir.
Heyvandarlıq və süd təsərrüfatı daha çox Flandriyada inkişaf etmişdir, burada
kiçik fermalar üstünlük t
əşkil edir. Burada yerli torpağa və rütubətli iqlimə
uyğunlaşmış kətan, çətənə, kasnı, tütün, meyvələr və tərəvəzlər becərilir. Güllərin və
dekorativ bitkil
ərin yetişdirilməsi Genta və Brugge rayonlarının müxtəliflik
xüsusiyy
ətidir. Burada, həmçinin buğda və şəkər çuğunduru yetişdirilir.
Ərazisi 32,5 min km
2
,
əhalisi 11,5 milyon nəfərdir, əhalinin sıxlığı - 1 km
2
-
ə
320 n
əfər düşür. ÜDM 412,0 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 35 830 ABŞ
dolları düşür.
Belçika vahid Avropanın yaradılmasında fəal iştirak edib. Belçikanın kənd
t
əsərrüfatı ümumi milli məhsulun 2 faizini verir və ölkənin daxili tələbatını 80 faiz
t
əşkil edir. Belçika süd və süd məhsullarının istehsalı üzrə Avropanın ən iri
ölk
ələrindən biridir. 488,0 min baş inək mövcuddur, 2011-ci ildə 3 milyon dənli
bitki istehsal edilmişdir. Kənd təsərrüfatında 74,4 min nəfər çalışır. Demoqrafiya
İnstitutunun məlumatına görə 2020-ci ilə Belçikanın əhalisi 10 faiz artacaq.
Buğda, arpa, yulaf, kətan, şəkər çuğunduru əsas kənd təsərrüfatı bitkiləridir.
5
Belçikanın ümumi daxili məhsulu (ÜDM), 2000 – 2011-ci illər
İl
ÜDM, milyard ABŞ
dolları
Əhalinin hər
n
əfərinə ÜDM,
ABŞ dolları
Dünya ÜDM-d
ə
payı, %
ÜDM-
nin artım
templ
əri, %
2000
233
22897
0.72
91.7
2001
232
22721
0.72
99.6
2002
253
24673
0.76
109.1
2003
312
30282
0.83
123.3
2004
362
34952
0.86
116
2005
377
36201
0.82
104.1
2006
400
38186
0.81
106.1
2007
459
43553
0.82
114.8
2008
507
47821
0.83
110.5
2009
473
44367
0.82
93.3
2011
412
35830
0.74
99.2
Belçikanın və qonşu-ölkələrin ÜDM-nin müqayisəsi
Belçikanın və qonşu-ölkələrin ümumi daxili məhsulu (ÜDM), milyard
ABŞ dolları, 2000 – 2011-ci illər
İl
Belçika
Fransa
Niderland
C
əmi
2000
233
1326
385
1944
2001
232
1338
401
1971
2002
253
1452
438
2143
2003
312
1792
538
2642
2004
362
2056
610
3028
2005
377
2137
638
3152
2006
400
2256
678
3334
2007
459
2582
783
3824
2008
507
2832
871
4210
2009
473
2625
793
3891
2011
412
2214,0
705,7
331,7
6
Belçikanın və qonşu-ölkələrin ümumi daxili məhsulu (ÜDM), %,
2000 – 2011-ci ill
ər
İl
Belçika
Fransa
Niderland
C
əmi
2000
11.99
68.21
19.8
100.0
Dostları ilə paylaş: |