Ərazisi 41,8 min kmP2P, əhalisi 16,5 milyon nəfərdir, ÜDM 705,7 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 42 770 ABŞ dolları düşür.
2005-ci ildə kənd təsərrüfatı sahəsində əhalinin təxminən 1,0 faizi məşğul idi və ÜDM-in 1,6 faizi istehsal edilsə də kənd təsərrüfatı Niderland iqtisadiyyatının yüksək intensiv və əhəmiyyətli sektorudur. 2005-ci ildə kənd təsərrüfatı ixracı 17 milyar...
Kənd təsərrüfatı yönümlü torpaqlar ölkə ərazisinin təxminən 65 faizini, əkin sahələri isə təxminən 27 faizini, 32 faizini otlaqlar və 9 faizini meşələr təşkil edir. Otlaqların ərazisi durmadan aşağı düşür, 1995 – 2005-ci illər ərzində bu sahələr 8,2 f...
Niderland Avropada yağ istehsalında beşinci yeri tutur və pendirin istehsalına görə dördüncüdür. Daha çox otlaq heyvandarlığı inkişaf etmişdir, polderlərdə isə 4,9 milyon iribuynuzlu mal-qara otarılır (Aİ-nın mal-qarasının təxminən 3,5 faizi). 2005-ci...
Niderlandın kənd təsərrüfatı təbii şəraitin əlverişsiz olduğuna görə seçilmiş və yüksək ixtisaslaşdırılmış xarakter daşıyır. Cins heyvandarlığına, süd məhsullarının istehsalına, tərəvəz və bağçılıq bitkilərinin becərilməsinə üstünlük verilir. Kənd təs...
Əsas ixtisaslaşma südün və süd məhsullarının və həmçinin ətin istehsalındadır. Niderland hər zaman yüksək məhsuldar inəklərin bəslənməsi ilə məşhur olmuşdur. İribuynuzlu mal-qara üç əsas cinslə təqdim edilir: holland qara-alaca, holland qırmızı-alaca ...
Süd sənayesi Hollandiyanın aqrar sferasının mühüm istiqamətidir. Qeyd edək ki, süd istehsalı əlverişli təbii ehtiyatları ilə müəyyənləşən güclü yem bazasına əsaslanır. Bundan əlavə, mal-qaranın məhsuldarlığının artırılmasına yönəldilmiş fəal seleksiya...
Hollandiyanın iribuynuzlu mal-qarası yüksək məhsuldarlığı ilə fərqlənir (orta sağım – 9 min litrdən artıq). Südün əhəmiyyətli hissəsi pendir, yağ məqsədi üçün emal edilir, quru südün və qatılaşdırılmış südün istehsalında istifadə edilir. Südçülük heyv...
Niderlandda ucuz Afrika yemləri sayəsində bahalı olmayan süd, yağ, qatılaşdırılmış süd, pendir istehsal edilir və sərfəli qiymətlərlə ixrac edilir. Radobankın qiymətləndirməsinə uyğun olaraq Niderland süd məhsullarının istehsalına görə (ildə 11 milyar...
Hollandiya südünün 95 faizindən artıq hissəsi zavodlarda emal edilir. Fermerlərin kooperativləri isə Hollandiyanın “süd uğurunun” təməlidir. Niderlandda bu sahə ilə maraqlananlar üçün xüsusi təhsil müəssisələri mövcuddur. Tələbələr kənd təsərrüfatının...
22
Norveçin kənd təsərrüfatı
Ərazisi 385,2 min kmP2P, əhalisi 4,7 milyon nəfərdir. ÜDM 264,5 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 56,3 min ABŞ dolları düşür.
Norveçdə kənd təsərrüfatı yüksək inkişaf etmişdir. Onun əsasını, ölkə əhalisinin ət, süd və süd məhsullarına olan tələbatını tam ödəyən heyvandarlıq təşkil edir. İqlim şəraiti üzündən dənli bitkilərin istehsalı daxili bazarın tələbatının yalnız 40 fa...
Belə şərait xırda fermerlərin müflisləşməsinə və istehsalın daha gəlirli ixtisaslaşdırılmış fermalarda təmərküzünə gətirib çıxarır. Son 30 ildə sahəsi 10 hektara qədər olan təsərrüfatların sayı, demək olar ki, iki dəfə azalmışdır. Ət-yun qoyunçuluğu N...
Nisbətən böyük sahələrdə Norveçin ənənəvi ərzaq və yem bitkisi olan kartof becərilir. Ölkənin çətin şəraitinə baxmayaraq tərəvəz və meyvələrin bir hissəsi Norvec fermerləri tərəfindən becərilir. Məsələn, son illər Norveç durmadan artan həcmlərdə gilas...
Aqrar məhsulların ixrac-idxal ticarətinın mənfi saldosuna baxmayaraq (1,4 milyard ABŞ dollarından çox), ümumilikdə Norveçin xarici ticarət balansı aktiv hesab edilir. İdxal olunan məhsulların arasında daha çox tərəvəzlər və meyvələr, buğda, şəkər, qəh...
Statistik məlumatlara görə, Norveçin kənd yerlərində ölkənin bütün əhalisinin 5 faizi yaşayır, kənd təsərrüfatında məşğul olanların payı isə bütün işləyənlərin 4,6 faizini təşkil edir.
Kənd təsərrüfatı istehsalı ilə 83,2 min təsərrüfat məşğul olur (sahəsi 0,5 hetardan çox olmayan fermalar daxil olmaqla), o cümlədən 1,2 min təsərrüfatda 50 hektardan artıq olan kənd təsərrüfatı sahəsi mövcuddur. Müntəzəm olaraq fermer təsərrüfatlarını...
Fermer təsərrüfatlarının əsas gəlir mənbəyi ölkənin heyvandarlıq məhsularına olan ehtiyacını tam ödəyən yüksək məhsuldar heyvandarlıqdır. Fermerlərin heyvandarlıq məhsullarından əldə etdikləri gəlir ümumi gəlirlərinin 64 faizini təşkil edir (bitkiçili...
Heyvandarlığın daha çox inkişaf etmiş sahəsi, bütün gəlirlərin 35 faizini təşkil edən südçülük maldarlığıdır. Ölkənin ixtisaslaşmış 28 460 südçülük təsərrüfatı ildə 1 800 min tondan artıq süd istehsal edir, hər sağmal inəkdən orta hesabla təxminən 6 ...
Norveçdə bütün kənd təsərrüfatı torpaqları və meşələrin 85 faizindən çoxu şəxsi mülkiyyətdədir. Bütün kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaq fondunun 20 faizi icarəyə verilir. Şəxsi təsərrüfatından kənarda olan fermer əməyi geniş yayılmışdır (sənaye, qullu...
Norveç büdcə vəsaiti hesabınaaqrar istehsala yardımın yüksək səviyyəsi ilə səciyyələnən dövlətlərə aiddir. Kənd təsərrüfatına yardım üçün dövlət büdcəsindən olan bütün pul qoyuluşları hər il 3,3 milyard ABŞ dolları təşkil edir (kənd təsərrüfatının ümu...
Fermerlərin və dövlətin münasibətləri hökumətlə Norveç Əkinçilərinin İttifaqı (60 min nəfər) və Xırda Əkinçilərin və Muzdlu İşçilər Birliyinin (14 min nəfər) arasında hər il imzalanan Aqrar Sazişlə tənzimlənir. Bu təşkilatlar emal sənayesinin 16 ümumi...
Emal sənayesinin inkişafı ilə kənd təsərrüfatının Norveçiqtisadiyyatında olan payı azalmışdır. Ölkənin şimal en dairəsində yerləşməsi, nisbətən qısa vegetasiya dövrü, sərin keçən yay və torpaqları az münbit olması səbəbindənNorveçdə kənd təsərrüfatını...
Dövlət tərəfindən subsidiyaların ayrılmasına baxmayaraq, Norvecdə əkinçilik sahəsi ağır vəziyyətdədir. Becərilən torpaqların payı ölkənin ümumi sahəsinin 3 faizini keçməmişdir, kənd təsərrüfatında və meşəçilikdə isə ölkənin əmək qabiliyyətli əhalisini...
Norveç istehsal etdiyi kənd təsərrüfatı məhsulları ilə tələbatın cəmi 40 faizini təmin edir və dənli bitkiləri idxal etməyə məcburdur.
Digər Skandinaviya ölkələrində olduğu kimi, emal sənayesinin inkişafı ilə Norveç iqtisadiyyatında kənd təsərrüfarının payı azalmışdır. Ölkənin əmək qabiliyyəti olan əhalisininkənd təsərrüfatında və meşəçilikdə 5,2 faizi məşğuldur və bu sahələr ümumi m...
Norveçin təbii şəraiti – şimal en dairədə yerləşməsi və az müddətli vegetasiya dövrü, az münbitli torpaqlar və sərin yay əkinçiliyin inkişafını xeyli cətinləşdirir. Nəticədə əsasən yem bitkiləri istehsal edilir və süd heyvandarlığının məhsulu böyük əh...
Norveçdə daxili ehtiyatlar hesabına uzaq rayonlarda kəndli təsərtrüfatlarının saxlanılması və ölkənin ərzaq təminatının genişləndirilməsi üçün ayrılan subsidiyalara baxmayaraq, son dərəcədə ağır vəziyyətdə olan əkinçilik təsərrüfatın az gəlirli sahəsi...
Mövsümi mal-qaranın, əsasən də qoyunların dağlıq otlaqlara köçürülməsi ikinci dünya müharibəsindən sonra dayandırılmışdır. Dağlıq otlaqlar və müvəqqəti yaşayış məskənləri yay aylarında bir neçə həftə istifadə edilir, çünki kənd ətrafı əkinlərdə yem bi...
Norveçin əhalisinin bir nəfərə hesablanan gəlir həcminə görə dünyada ən varlı ölkələrdən biridir. ÜDM, yəni bazar mallarının və xidmətlərinin ümumi dəyəri 385,2 milyard ABŞ dolları məbləğındə qiymətləndirilmişdir və ya bir nəfərə 56,3 min ABŞ dolları...
Ərazisi 385,2 min kmP2P, əhalisi 4,7 milyon nəfərdir. Ərazisinə görə dünyada 66-cı yerdədir, 1 kmP2P-ə 145 nəfər düşür. ÜDM 264,5 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 56,3 min ABŞ dolları məhsul istehsal edilir. Ümumi ərazinin 3 faizi əkinçilik...
Fəaliyyət göstərən kənd təsərrüfatı müəssisələrində ev heyvanlarının sayı
23
Polşanın kənd təsərrüfatı
Ərazisi 312,7 min kmP2P, əhalisi 38,7 milyon nəfərdir, əhalinin sıxlığı 1 kmP2P 127 nəfərdir. ÜDM 765,6 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 19 783 ABŞ dolları düşür.
Polşanın Avropa İttifaqına üzv olması kənd təsərrüfatına və kənd rayonlarına dəstəyin səviyyəsini və yardımın sabitliyini xeyli artırmışdır. Polşada təsərrüfatların və ya müəssisələrin inkişafının dəstəyinə və modernləşdirilməsinə, kəndlərin inkişafın...
Agentliyin fəaliyyətinin başlanması dövründən ümumilikdə 54 güzəştli kredit xətti, o cümlədən kənd təsərrüfatı və kənd yerlərinin inkişafı nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş sahə və regional proqramları çərçivəsində 43 xətt təqdim edilmişdir. Hal-haz...
2010-cu ildə kənd təsərrüfatı istehsalçıları böyük maraq doğuran gənc kəndli sahibkarlar üçün investisiya kreditləri (nMR), kənd təsərrüfatı torpaqlarının alınmasına olan kreditlər (nKZ) və həmçinin əsas investisiya kreditləri (nIP) kimi 12 güzəştli k...
Kredit xətlərinin çoxunda illik faiz qoyuluşu hal-hazırda 2 faiz təşkil edir. Kredit xətlərindən asılı olaraq güzəştli investisiya kreditləri 8-dən 20 ilədək təqdim edilə bilər, bu hüdudlarda kreditin ödənilməsinin güzəşt dövrü 2 və ya 3 ildən artıq ...
- fermer təsərrüfatlarına investisiya qoyulmuş vəsaitlərin 80 faizinindən (90 faiz nGR) və ya 7 milyon zlota;
- kənd təsərrüfatının istehsalatının xüsusi sektorlarına investisiya qoyulmuş vəsaitlərin 70 faizinindən və ya 8 milyon zlota;
- kənd təsərrüfatı məhsullarının emalına investisiya qoyulmuş vəsaitlərin 70 faizinindən və ya 16 milyon zlota.
Güzəştli investisiya kreditləri barədə müraciət proseduruna investisiya biznes-planının tərtib edilməsi və kreditə ərizə və Agentlik ilə əməkdaşlıq edən banka müvafiq sənədlər komplektilə birgə təqdim edilməsi daxildir. 1994 – 2010-cu illər dövründə A...
- 14,32 milyard zlota həcmində 151 121 gənc kəndli sahibkarlar (MR/nMR) üçün kreditlər və ya təqdim edilmiş kreditlərin ümumi məbləğındən 37,07 faiz;
- 6,22 milyard zlota həcmində 109 418 əsas investisiya kreditləti (IP/nIP) (26,84 faiz);
- 4,36 milyard zlota həcmində 107 576 kənd təsərrüfatı torpaqlarının alınmasına kreditlər (KZ/nKZ) (26,39 faiz).
Kreditlərin istifadə edilməsilə həyara keçirilmiş investisiyaların həcmi 49,07 milyard zlota təşkil etmişdir.
Bundan əlavə, 1995-ci ildən Agentlik təbii fəlakətlərin nəticəsində zərər çəkmiş istehsalın bərpa edilməsinə investisiya və dövriyyə kreditlərinin faiz qoyuluşlarına əlavə ödənişlər tətbiq edir, cəmi 30.06.2010-cu il tarixədək 9,69 milyard zlota məblə...
Milli büdcədən yardımın daha bir forması bank kreditlərinin ödənilməsinə zəmanət və zaminlərdir. Agentliyin zəmanətləri tələbənin ailəsində hər nəfərə gəlirin həcmindən asılı olaraq kreditin istifadə edilmiş məbləğinin 80 və ya 100 faizinədək təqdim e...
2007 – 2013-cü illər üzrə kənd rayonlarının İnkişafı Proqramı (KRİP 2001 – 2007) Polşada kənd rayonlarına yardımın həcmi və formasını müəyyən edən sənəddir. Proqramda nəzərdə tutulan tədbirlərin çox hissəsi 2004 – 2006-cı illərdə “KRİP 2004 – 2006” ç...
“KRİP 2007 – 2013” 24 iyul 2007-ci ildə Avropa İttifaqının kənd raonlarının inkişafı işləri üzrə Komitənin iclasında qəbul edilmiş, 07 sentyabr 2007-ci ildə isə Avropa cəmiyyətlərinin Komissiyasının qərarı ilə həyata keçirilməsi üçün təsdiq edilmişdir.
2007 – 2013-cü illər üzrə Kənd Yerlərinin İnkişafı Proqramı həm Aİ-nın büdcəsindən (Kənd rayonlarının inkişafının dəstəyi üzrə Avropa İttifaqının kənd təsərrüfatı fondu - KRİDAİKTF), həm də milli ictimai vəsaitlərdən maliyyələşdirilir. Proqram çərçivə...
16 iyul 2010-cu ilə olan məlumatlara uyğun olaraq Proqramın həyata keçirilməsindən başlayaraq təxminən 15,54 milyard avro məbləğındə ödəmələr aparılmışdır, o cümlədən 11,97 milyard zlota KRİDAİKTF vəsaitlərindən, bu da 2007 – 2013-cü illərdə KRİP-nın ...
- “Fermer təsərrüfatlarının modernləşdirilməsi” – süd təsərrüfatlarının restrukturizasiyasına aid layihələr;
- “Kənd təsərrüfatı su ehtiyatlarının idarə edilməsi yolu ilə kənd və meşə təsərrüfatlarının inkişafı və adaptasiyası ilə bağlı infrastrukturun təkmilləşdirilməsi və inkişafı” – su saxlanması sahəsində layihələr, əsasən torpaqda suyun saxlanılması və ...
- “Kənd iqtisadiyyatı və əhalisi üçün əsas xidmətlər” –bərpa edilən enerjinin istifadəsi sahəsində layihələr, həmçinin kənd yerlərində geniş xətli internetin infrastrukturunun inşası ilə bağlı layihələr.
“Fermer təsərrüfatlarının modernləşdirilməsi”, “Əsas kənd təsərrüfatı və meşə məhsullarının əlavə dəyərinin artırılması”, “Qeyri-kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin istiqamətində differensiasiya”, “Mikro müəssisələrin yaradılması və inkişafı” tədbirlərin b...
16 iyul 2010-cu ilə olan vəziyyətə görə 2007 – 2013 KRİP çərçivəsində tətbiq edilən tədbirlərin benefisiarlarına ictimai vəsaitlərdən ödənilən məbləğlər.
Əlavə vəsaitlərin ayrı-ayrı tədbirlərə böluşdürülməsi
(bütün dövr üçün avro ilə)
24
Portuqaliyanın kənd təsərrüfatı
Ərazisi 92,4 milyon kmP2P, əhalisi 10,6 milyon nəfər, ÜDM 246,9 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 23,3 min ABŞ dolları düşür.
Portuqaliyanın kənd təsərrüfatı ən geridə qalmış sahələrdən biridir. Belə vəziyyətin yaranması zəif mexanikləşdirmə, gübrələrin yetərincə qədər tətbiq edilməməsi, zəif əmək səmərəliliyi, təsərrüfatın ekstensiv formalarının üstünlüyü, bir çox bitkiləri...
Beləliklə, kənd təsərrüfatının müxtəlif istiqamətlərinin inkişafı üçün daha əlverişli təbii şəraiti olan, digər Avropa ölkələrilə müqayisədə əhalinin əsas hissəsinin kənd təsərrüfatı sahəsində məşğul olan bir ölkə praktiki olaraq müxtəlif növ məhsulla...
Bitkiçilik Potrtuqaliyanın kənd təsərrüfatının əsas istiqamətidir. Eyni zamanda, heyvandarlıq ikinci dərəcəli rol oynayır. Becərilən torpaqların yarısından çoxu əkin sahələrinə ayrılmışdır, təxminən 20 faizini bağlar və üzümlüklər təşkil edir.
Ölkənin şimal və cənub regionları tarixən yaranmış torpaq sahibliyində və torpağın istifadəsindəmüxtəlif xarakterlərə malikdir. Kəndlilər adətən, ildə iki dəfə məhsul yığırlar. Yay aylarında burada qarğıdalı, qışda isə paxlalı bitkilkəribecərirlər. Bu...
İri torpaq sahibliyi və həmçinin, nisbətən iri torpaq istifadəçiləri Portuqaliyanın cənub rayonlarında yayılmışdır.
Ölkənin ən cənub əyaləti, subtropik meyvəçilikdə ixtisaslaşan əhəmiyyətli rayondur. Belə quraqlıq və az suvarılan torpaqların ən yayılmış bitkisi badamdır.
Portuqaliyanın əkin sahələrində əsasən qarğıdalı və buğda becərilir. Ölkənin daha quraqlıq cənub və mərkəzi rayonlarda əsasən dənli bitkilərdən buğda becərilir. Ölkənin şimalında qarğıdalı,şimal-şərq dağlıq regionlarda isə əsasən çovdar, cənub və mərk...
Eyni zamanda, heyvandarlıqda ekstensiv istiqamət üstünlük təşkil edir. Heyvandarlığın əsas problemi sənaye qarışıq yemləri ilə tam dərəcədə təmin olunmamasıdır. Ölkənin şimal-qərbində və şimalında, xırda və orta kəndli təsərrüfatlarında iribuynuzlu ma...
Torpaq istifadəsi nəzərindən rütubətli daşlı torpaqlar üzümçülük və bağçılıq üçün yararlıdır, burada iribuynuzlu mal-qara, həmçinin qoyun və keçilər yetişdirilir.
Ölkənin cənub hissəsində əkinçilik inkişaf etmişdir, burada dənli və tərəvəz bitkiləri becərilir, xeyli sayda bağlar mövcuddur və təpələrin yamaclarında üzümçülük inkişaf etmişdir. Sadu çayının vadisində çəltikçilik inkişaf etmişdir. Heyvandarlıqda ir...
Ölkənin 5,08 milyon hektara bərabər ümumi ərazisinin 3,92 milyon hektarı kənd təsərrüfatı dövriyyəsində istifadə edilir, o cümlədən müvafiq olaraq qitədə 4,93 və 3,80, Azor adalarının arxipelaqında 0,14 və 0,12 və Madeyra arxipelaqında 0,01 və 0,07 mi...
Kənd təsərrüfatı torpaqları aşağıdakı torpaqdan istifadə üsülları üzrə paylanılmışdır (dövriyyədə olan sahədən faiz nisbətində):
Mövsümi bitkilər (dənlilər, tərəvəzlər və s.) – 33,5; daimi bitkilər (bağlar, üzümlüklər - 19); otlaqlar – 26,1; həyətyanı torpaq sahələri – 0,7; becərilməyən torpaqlar – 20,7. Meşələrin sahəsi 0,5 milyon hektar təşkil edir.
Kənd təsərrüfatı istehsalatında əmək qabiliyyəti olan əhalinin 10,1 faizi və ya ölkənin bütün əhalisinin 4,2 faizi məşğuldur, bununla yanaşı ÜDM ümumi həcmində kənd təsərrüfatının payı 10-12 faizi aşmır.
Heyvandarlıq və quşçuluq sahələrinin əsas problemi heyvanları tam dəyərli yem bazası ilə təminatdır, çünki ayaqaltı yemlər aşağı kalorilidir, quraqlıq dövrlərdə isə yemlənmə əsasən qarışıq yemləaparılır.
Heyvanların yemlənməsində ölkədə istehsal olunan əsasən dənli bitkilərdən, həmçinin sümük və balıq unu, proteinlər və mineral əlavələrdənistifadə edilir. Hər il ölkədə 3,5 – 4 milyon ton qarışıq yem istehsal edilir və ehtiyac olursa 0,1 milyon tonadək...
Portuqaliyanın heyvandarlığı əsasən isti yay havasına, daşlı torpaqlara və müvafiq yem bazasına dözümlü yerli cinslərə əsaslanır.Avropadan ciddi baytarlıq nəzarəti altında gətirilən cins heyvanlar əsasən yerli cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına yönəl...
Bitkiçiliyin inkişafına mənfi təsir göstərən əsas problemləri torpağın istifadəsinin geridə qalmış strukturu (1996-cı ilin məlumatlarına görə, Portuqaliyanın bir fermer təsərrüfatının orta sahəsi 8,7 hektara bərabərdir), zəif texniki bazası (4 fermer ...
Portuqaliyanın kontinental hissəsinin sahilyanı xətti təxminən 800 km uzanan, tərkibində həmçinin, Atlantik okeandakı Azor adaları və Madeyranın avtonom əraziləri olan bir ölkədir. Balıqçılığın və balıq emalının qədim ənənələri dəniz məhsullarından o...
Portuqaliyanın əsas dənli bitkisi buğdadir, ikinci yeri qarğıdalı tutur. Buğdanı əsasən ölkənin cənubunda becərirlər, qarğıdalını isə şimalında. Bundan başqa, paxlalı bitkilər, yulaf, çovdar, arpa və düyü əmtəə əhəmiyyətlidirlər. Mühüm ərzaq bitkisi k...
Kənd təsərrüfatında üzümçülük və şərabçılıq böyük rol oynayır. Portuqaliya şərabın Qərbi Avropanın aparıcı ixracçı ölkələrindən biridir. Portuqaliyanın desert şərabları, xüsusilə də portveyn və muskat, həmçinin çəhrayı üzüm şərabları bütün dünyada məş...
Portuqaliya əhalisinin böyük hissəsinin çalışdığı, nəinki digər Avropa ölkələrində və müxtəlif sahələrinin inkişafı üçün əlverişli iqlim şəraitinə malik olan kənd təsərrüfatı ərzaq xarakterli məhsulların bir çox növlərinin, xüsusilə də buğdanın idxal...
Münbit torpaqların yarısından çoxunu əkin sahələri təşkil edir. Strukturunda iri fermer torpaq sahibliyinin (əsasən Teju çayından cənubda), torpaqların parçalanması,torpaqsız fermerlərin sayının coxluğu, uzun və qısa müddətli icarənin üstünlük təşkil...
Portuqaliyanın şimal və cənub vilayətlərində torpaq sahibliyinin strukturunda tarixənböyük fərqlər formalaşmışdır. Şimalda zəif torpaq sahibliyi üstünlük təşkil edir və ümumilikdə ərazilərin 1/5 hissəsində bağlar və üzümlüklər yayılmışdır. Kənd təsərr...
Portuqaliyada iri aqrar islahatları aparılmışdır. Ölkənin cənub bölgələrində fermer təsərrüfatlarının təxminən 1 milyon hektarı kəndlilərə, həmçinin 1974-cü ildən sonra yaradılmış xalq kolxozlarına və kooperativlərinə paylanılmışdır. İri fermer torpaq...
Ölkənin şimal və cənub bölgələri arasında bitkilərin becərilməsininn xarakteri tarixən müxtəlif formalaşmışdır. Şimalda xırda təsərrüfatlar və daha çox parçalanmış torpaqlar üstünlük təşkil edir, burada təsərrüfatın idarə edilməsinin intensiv üsullar...
Portuqaliyanın cənub vilayətlərində iri torpaq sahibliyi (kolxozlar) və nisbətən fermer sahələriüstünlük təşkil edir.
Belə yerlərdə əsas işçi qüvvəsi daimi muzdlu kəndlilər və bəzən daimi olmayan muzdurlardır. Cənubda kənd təsərrüfatının tənəzzülünə bəzən bir neçə illik, qisa müddətli icarələr səbəb olmuşdur.
Qısa müddətdə torpaq sahibi olan insanlar torpaqların münbitliyinin artırılmasında maraqlı deyildilər. Alqavri regionundan başqa bütün cənub vilayətlərində ekstensiv təsərrüfatlar üstünlük təşkil edir. Bu ya qoyun sürüləri üçün otlaqlar kimi istifadə ...
Ərazisi 92,4 min kmP2P, əhalisi 10,6 milyon nəfərdir. 1 kmP2P-ə 114 nəfər düşür. Ərazisinə görə dünyada 109-cu yerdədir. ÜDM istehsalı 246,9 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 23,3 min ABŞ dolları məhsul istehsal edilir. Ölkənin ümumi əkinə y...
25
26
27
28
29
30
31
2
1
2
3
4
5
6
7
8
İran İslam Respublikasının kənd təsərrüfatı
Ərazisi 1600,0 min kmP2P, əhalisi 75,1 milyon nəfərdir. ÜDM 928,9 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 12 370 ABŞ dolları düşür.
İranın iqtisadiyyatı milli istehsalın həcminə görə dünyada onbeşincidir və Qərbi Asiya dövlətləri arasında ən irisidir. 2007-ci ildə İran ÜDM həcminə görə Türkiyəni qabaqlamışdır, beləliklə islam dünyasında ən iri iqtisadiyyata malik olmuşdur.
İranın kənd təsərrüfatı yüksək olmayan əmtəə məhsuladarlığı ilə səciyyələnir. Ölkənin əmək qabiliyyəti olan əhalisinin 25 faizinin məşğulluğunu təmin edir. Aqrar sahənin yetəri qədər torpaq ehtiyalarının mövcudluğuna baxmayaraq ölkəni əsas kənd təsərr...
Əhalinin artımının yüksək templəri fonunda aqrar sektorda islahatların aparılması zəruriyyəti yaranır, çünki onun geriləməsi İranda ərzaq təhlükəsizliyinin itirilməsi təhlükəsini yaradır.
Əkinçilik İranın kənd təsərrüfatının əsas sahələrindən biridir. Hal-hazırda İran zəfəran kimi kənd təsərrüfatı bitkilərinin iri istehsalçı ölkələri siyahısında aparıcı yeri tutur. Dünya istehsalında zəfəranın payı 80 faiz, püstənin 60 faiz, xurmanın 1...
2003 – 2004-cü illərdə İranda 877 min ton xurma (221 min ha), 248 min ton püstə (398 min ha), zəfəran 184 ton (51 min ha) istehsal edilmişdir. Kartofun yüksək məhsulunu (4,1 milyon ton) yığmaq mümkün olmuşdur, bu da Avstraliyadan bu növ məhsulun idxal...
Bu dövrdə İranda həmçinin 1,9 milyon ton düyü, 2,8 milyon ton arpa istehsal edilmişdir. İranda hər nəfərə illik 40 kq düyünün istehlak edilməsilə onun tələbatı daxili istehsal hesabına ödənmir.
Son dövrlər İranın bir sıra əyalətlərində pambıqçılığın vəziyyəti yaxşılaşmağa başlamışdır. Pambığın əkin sahələrini 30 faiz artırmaq planları mövcuddur. Pambıq istehsalının artırılması pambığa olan dünya qiymətlərinin artması ilə izah edilir, bu da d...
Ümumilikdə əkin sahələri İranın ərazisinin 20 faizini təşkil edir. Bu torpaqların böyük hissəsi şimalda, Xəzər dənizinə yaxın və həmçinin şimal-qərbdəki nisbətən rütubətli vadilərdə yerləşir. Düzənlik, lakin quraqlıq cənub ərazilərdə bəzi əkin sahələr...
Əkin sahələrinin böyük hissəsi buğda, arpa və düyü kimi dənli bitkilərə ayrılmışdır. Buğda və arpa əsasən ölkənin qərb və şimal bölgələrində yerləşən dəmyə sahələrdə (suvarılmayan), düyü isə Xəzər dənizinin sahillərində suvarılan sahələrdə becərilir. ...
Aqrar sektorda hökumətin həll etməyə çalışdığı əsas məsələ ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı kimi ilk növbədə taxıl və ətlə özünü təmin etməyə nail olmaqdır. İranda buğdanın məhsuldarlığı orta hesabla bir hektardan 1,6 tona çatır, dünyada isə b...
Kənd təsərrüfatının digər əhəmiyyətli sahəsi heyvandarlıqdır. Heyvandarlıq ölkənin kənd təsərrüfatı məhsullarının 37 faizini istehsal edir. 2003-2004-cü illərdə südün, ətin, quş ətinin, yumurtanın və balın istehsalı 8,5 milyon ton təşkil etmişdir, bu ...
Laboratoriyanın yaradılmasına 2,5 milyon ABŞ dolları ayrılmışdır. Hal-hazırda İranda kənd təsərrüfatı məhsullarının təxminən 35 faizi tullantılar şəklində itirilir. Nanotexnlogiyaların tətbiqinin istiqamətlərindən biri ərzaqların saxlanılma müddətinin...
İran taxıl idxalçısıdır. Əvvəllər taxılın idxal edildiyi ölkələrdən biri Qazaxıstan olmuşdur. Lakin sonra bu taxılın idxalına qadağa qoyulmuşdur. 2010-cu ilin may ayının 22-dən İrana Qazaxıstan taxılının idxalına qadağa götürülmüşdür. Qadağanın götürü...
İran üçün digər əhəmiyyətli məsələ su ehtiyatlarıdır. İranın qonşusu olan Tacikistan dünyada su ehtiyatları ilə zəngin ölkələrdən biridir. Hər il ölkə ərazisində 64 milyard kubmetr su formalaşır, bu da Aral dənizinin hövzəsinə çayların axının 60 faizi...
Ölkədə buğdanın istehsalı 10,0 – 14,3 milyon ton arasında dəyişir, ölkə daxili istehlak isə 14,6 – 15,6 milyon ton təşkil edir. Buna görə də İran 0,2 – 4,5 milyon ton buğda idxal edir.
Ölkədə arpanın istehsalı 2,0 – 3,0 milyon ton təşkil edir, daxili istehlak 3,5 – 4,0 milyon ton təşkil edir. 0,3 – 1,3 milyon ton arpa idxal edilir.
ÜDM-də kənd təsərrüfatının payı təxminən 11 faiz təşkil edir. Bununla yanaşı İranın əmək qabiliyyəti olan əhalisinin 25 faizi kənd təsərrüfatında məşğuldur.
Hal-hazırda ölkədə suvarılma ənənəvi metodlarla (yeraltı kanallar, kəhrizlər) və müasir irriqasiya metodları ilə aparılır. Dəmyəyə qoyulmuş torpaqlarda əsas ərzaq bitkisi olan buğda becərilir. Suvarılan torpaqlarda iranlılar düyü və pambıq yetişdirir.
Şəkər çuğundurunun istehsalı şəkər sənayesini inkişaf etdirməyə şərait yaradır. Ölkə yüksək keyfiyyətli qurudulmuş meyvələri, püstəni və ədviyyatları ixrac edir. İxrac edilən məhsullardan ən əhəmiyyətlisi zəfərandır. Tütün daxili bazar üçün istehsal e...
Heyvandarlıq müasir heyvandarlıq və quşçuluq fermaları sayəsində inkişaf edir. Köçəri maldarlıq da qorunub saxlanılır. Lakin bununla yanaşı ətin və quşun idxalı onların ixracını üstələyir.
Kəndlilər koopertivlərdə birləşirlər. Kooperativlər və Kənd Təsərrüfatı Bankı güzəştli kreditləşdirməni, yanacağa olan aşağı qiymətləri, kənd təsərrüfatı texnikası və toxumla təmin edir. Yerli quş ətinin və yumurtanın istehsalı daxili bazarın tələbat...
Kənd təsərrüfatı istehsalının həcminin hava şəraitindən asılılığı onun inkişafının qeyri sabitliyini müəyyən edir. Aqrar sektor müasir elmi ixtiraların və yüksək effektivli texnologiyaların tətbiq edilməsi nəzəri cəhətdən əvvəl olduğu kimi İranın mill...
Daha vacib görüləcək tədbirlər arasında sahənin rəhbərliyinin və ekspertlərin fikrincə iqtisadiyyatın aqrar sektorun artan inkişafının təmini üçün tədbirlər olmalıdır:
təsərrüfatın idarəedilməsində, mexanikləşdirmənin və yeni texnologiyaların geniş tətbiqinə mane olan kiçik kəndli təsərrüfatları sahəsində üstünlüyü və kənd təsərrüfatı torpaqlarının kiçik sahələrə parçalanmasını müəyyən edən ənənəvi metdoların tətbiq...
kəndlilər arasında maarifləndirci səviyyə yüksəlməlidir. Kəndlilərin yarıdan çoxu savadsızdır. Sahəyə kapital qoyuluşlarının həcmi və effektivliyi xeyli artırılmalıdır;
ümumi su çatışmazlığı fonunda irriqasiya və suvarılmanın israfçı metodlarının tətbiq edilməsindən irəli gələn kompleks problemlər həll edilməlidir;
ucuz ərzaq məhsullarının böyük həcmdə əsassız idxalı hallarına yol verilməməlidir. Əhəmiyyətli ərzaq növlərinə alış qiymətlərinə və kəndli təsərrüfatların bank kreditlərinə çıxışına yenidən baxılmalıdır.
Ölkənin müstəqilliyi və gücü bir çox hallarda milli istehsalın inkişaf səviyyəsindən və İran istehsalçılarının və investorların aldığı dəstəkdən asılıdır. Ölkənin müxtəlif kənd təsərrüfatı sahələri ixtisaslaşmış işçi qüvvəsinə və İran iqtisadiyyatının...
20 illik dövrə hesablanmış (2005 – 2025-ci illər) ölkənin perspektiv inkişafının proqramına istinad edərək, qeyd etmək lazımdır ki, proqramın həyata keçirilməsinə bütün qüvvələr yönəldilməklə ixtisaslaşmış işçi qüvvəsindən və biliklərdən istifadə edil...
İran İslam Respublikası regionda toyuq ətini antibiotiksiz istehsal edən yeganə ölkədir.
Hal-hazırda ölkə üzrə 42 müəssisə toyuqları antibiotiksiz yetişdirir. Belə toyuq ətinin istehsalına 1998-ci ildə İranın Baytarlıq təşkilatının təşəbbüsü sayəsində başlanıldı. Ölkənin 10 əyalətində yerləşən müəssisələr toyuqların yetişdirilməsi üçün m...
2012-ci ilin iki ayında Avstraliya İrana 91,5 min ton buğda ixrac etmişdir. Bu ötən ilin analoji dovrü ilə müqayisədə 50 faiz çoxdur.
Ötən il əyalətlərdən 5 704 ton kənd təsərrüfatı məhsulları ixrac edilmişdir. Qiymət dəyərində 6,9 milyon ABŞ dolları dəyərində kənd təsərrüfatı məhsulları ixrac edilmişdir.
İran Hindistandan soya şrotunun idxalını fəallaşdırmışdır və rekord qiymətlər üzrə son müqavilələr çərçivəsində 275 000 ton şrot əldə etmişdir.
Cənubi Amerikada quraqlıq nəticəsində ixracının azalması fonunda soya şrotuna dünya qiymətləri artmışdır.
İranda yaranmış vəziyyət dünyanın başqa bir yerindən ərzaq almağa imkan vermir. Buna görə də, ölkə Hindistan şrotuna “yüksək qiymət” odəməyə məcburdur.
İran hökuməti yüzlərlə ton yem taxılının idxalına başlamağı planlaşdırır. İran fermerləri mal-qara yemlərinin böyük çatışmazlığı ilə üzləşmişlər, çünki taxılın fərdi alıcıları dəyərini ödəməyə qadir deyillər.
İran hökuməti bu yaxınlarda 2 milyon ton üyüdülən taxıl almışdır, hal-hazırda yem taxılının alınmasına iri müqavilələr bağlamağa hazırdır. İran alışına qoyulan sanksiyalar nəticəsində, Hindistan şrotuna olan qiymətlərin artımı Cənubi Amerika şrotu ilə...
Ərazisi 1600,0 min kmP2P, əhalisi 75,1 milyon nəfərdir, 1 kmP2P-ə 43 nəfər düşür. 2011-ci ildə ÜDM 928,9 milyard ABŞ dolları, artım 5,8 faiz təşkil etmişdir. Hər nəfərə 12 370 ABŞ dolları məhsul istehsal edilir. Əhalinin 25 faizi kənd təsərrüfatında ç...
