Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz



Yüklə 7,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/77
tarix29.11.2016
ölçüsü7,66 Mb.
#453
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   77

Rumıniyanın kənd təsərrüfatı 

 

Ruminiyanın ərazisi 237,5 min km

2



əhalisi 22,3 milyon nəfərdir, əhalinin 



sıxlığı  91  nəfərdir.  ÜDM  263,9  milyard  ABŞ  dolları,  hər nəfərə  11,8  min  ABŞ 

dolları düşür. 

Avropa ölk

ələri  arasında  Rumıniya  kənd təsərrüfatı  məhsullarının  iri 

istehsalçısıdır. Rumıniyada, Cənub-Şərqi Avropanın digər ölkələrində olduğu kimi, 

bitkiçilik k

ənd təsərrüfatının əsas sahəsidir. O, ümumi kənd təsərrüfatı məhsulunun 

2/3 hiss


əsini  verir,  heyvandarlığın  payına  1/3  hissəsi  düşür.  Əksər düzən 

rayonlarında  bitkiçiliyin  payı  daha  çoxdur.  Dağlıq  rayonlarda  heyvandarlıq  kənd 

t

əsərrüfatının əsas sahəsidir. 



Son ill

ərdə dənli bitkilərin əkin sahələrinin azalması məhsuldarlığın artması 

hesabına taxıl istehsalının azalması  müşahidə edilmədi. Bununla belə, taxılın orta 

m

əhsuldarlığı  olan  illərdə  nəinki ölkənin  əsas daxili tələbatları  ödənilir, həm də 



qism

ən ixrac edilir. Dənli bitkilər  arasında  kəskin  olaraq  qarğıdalı  və  buğda  

üstünlük t

əşkil edir. Buğdanın ümumi yığımı 4,7-5,9 milyon ton təşkil edir və onun 

0,1-0,6 milyon tonu ixrac edilir. B

uğdanın keçici ehtiyyatları təxminən 0,7 milyon 

tondur. 

Heyvandarlığın səviyyəsinə görə Rumıniya Bolqarıstana yaxındır. Ölkədə  

bu gün

ədək, nisbətən az məhsuldarlığı  ilə  seçilən otlaq heyvandarlığı  geniş 



yayılmışdır.  Son  illər  kökümeyvəlilər  və  yem  qarğıdalısının  əkin sahələrinin 

art


ırılması  nəticəsində  mal-qaranın  bordaqda  saxlanılması  və  heyvandarlıq 

m

əhsullarının inkişafı üçün imkan yaranır. 



Rumıniyada bütün zonalara aid torpaq var: ovalıqlarda çöl, meşə-çöl, təpəli 

rayonlarda  – 

qonur meşəli, 1400 m hündürlükdən başlayaraq  dağlıq-meşəli və s. 

Mövcud  olan  şəraitlərə  əsaslanaraq, demək olar ki, kənd təsərrüfatında  istifadə 

edil

ən torpaqlardan 2/3 hissəsi münbit torpaqlardır (qaratorpaq, qaratorpaqlı, qonur 



meşəli). Ölkənin  əksər hissəsində  əlverişli      torpaq-iqlim  şəraiti ilə  yanaşı, kənd 

t

əsərrüfatı məhsullarının istehsalının yaxın gələcəkdə kəskin artırılmasına mühüm 



sosial-iqtisadi  z

əmin  yaranmışdır.  2004-cü ildə  kənd təsərrüfatında  istehsalın 

h

əcmi 19,7% artmışdır. 



 

Rumınların  qədimdən  məşğuliyyəti  heyvandarlıqdır.  Feodal  və  ilkin 

kapitalist dövrd

ə onun, ölkə iqtisadiyyatında xüsusi böyük əhəmiyyəti vardı. Mal-

qaranın  pul  ekvivalenti  kimi  torpağın  alınmasında  və  vergilərin  ödənilməsində 

istifad


ə edilməsi halları məlumdur. 

 

Dağlıq rayonlarda maldarlıq əhalinin əsas məşğuliyyəti idi, burada köçəri 



maldarlıq sistemi hökm sürürdü. Təpəli rayonlarda yay  aylarında mal-qara, adətən 

dağlıq  otlaqlara  köçürülürdü,  qışda  isə  örtülü yerlərdə  saxlaynılırdı. Kəndlilər 

ad

ətən öz mal-qaralarını  dağlıq  və  ya  çöl  otlaqlarında bir naxıra  –  arxaclara 



yığırdılar. Onlar birgə  otlaqlara  və  çobana görə  ödəniş  aparırdılar.  Gəlirlər və 

x

ərclər arxacda olan mal-qaranın sayına görə sahiblərin arasında bölüşdürülürdü. 



Hesablamalar ild

ə  iki dəfə  aparılırdı.  Çobanlara  ödəniş  natura və  ya pul ilə 

aparılırdı. 


2

 

 



 

 

T



əqribən XIX əsrin  ortalarından  əkinçilik heyvandarlığı  ikinci  plana 

sıxışdırdı.  Əgər qədimdən  istifadə  edilən bitki sadəcə  darı  idisə, XVII əsrdə 

qarğıdalı meydana gələrək darını demək olar ki, sıxışdırıb çıxarır. Burada çovdar, 

buğda,  arpa,  yulaf,  paxlalı  bitkiləri və  çətənə, kətan, günəbaxan kimi texniki 

bitkil

ər becərməyə  başladılar.  Ölkənin  iqtisadiyyatında  əsas rolu üzümçülük, 



bağçılıq, bostançılıq və arıçılıq oynayırdı. 

XIX 


əsrdə  ölkədə  əmtəə  taxılçılığı  təsərrüfatları  inkişaf  edirdi. 

Düz


ənliklərdə xeyli sahələr şumlanmışdı. 

Bu gün k


ənd təsərrüfatının  aparıcı  sahəsi bitkiçilikdir, taxılçılıq 

t

əsərrüfatlarıdır (qarğıdalı, buğda, arpa). Üzümçülük xeyli inkişaf etmişdir (əsasən 



şərab sortları). 

Avropa Birliyi ölk

ələri arasında Rumıniya tərəvəz istehsalına görə 5-ci yeri 

tutur. Liderl

ər  siyahısına  İtaliya  (13,9  milyon  ton), Fransa, Hollandiya və  Polşa  

kimi ölk


ələr başçılıq edir. 

2010-cu  ild

ə  Rumıniyada  tərəvəz  istehsalının  həcmi 2 400 min tona 

çatdırılmışdır,  bu  da  2009-cu il göstəricisindən bir qədər azalmışdır  (2 900  min 

ton).  

Ölk


ədə pomidor əsas bitkilərdən biridir. 2010-cu ildə Rumıniyada 414 min 

ton pomidor  yığılmışdır. 

Avropa  ölk

ələri  arasında  Rumıniya kənd təsərrüfatı  məhsullarının  iri 

istehsalçısıdır  (xüsusi  ilə  də  taxılın);  bu  məhsul  orta  məhsuldarlıq  olan illərdə 

n

əinki ölkənin  əsas daxili tələbatlarını  ödəyir, həm də  qismən ixrac edilir. 



Rumıniyada, Cənub-Şərq Avropanın digər ölkələrində olduğu kimi, bitkiçilik kənd 

t

əsərrüfatının  əsas sahəsidir.  Əksər düzən  rayonlarında  bitkiçiliyin  payı  daha 



çoxdur. Dağlıq rayonlarda heyvandarlıq kənd təsərrüfatının əsas sahəsidir. Ölkənin 

ümumi sah

əsinin 43%-i birillik bitkilərin  əkini üçün  və  3,6%-i çoxillik bitkilər 

üçün  (


əsasən də  meyvə  və  üzüm  bağları)  ayrılmışdır. Dənli bitkilər  arasında 

qarğıdalı və buğda üstünlük təşkil edir. Şumlanmış torpaqların 70%-ində buğda və 

qarğıdalı  səpilir.  Rumıniyada  taxılın  əsas istehsalçıları  Aşağı-Dunay və  Orta-

Dunay ovalıqlarıdır. Rumıniya böyük həcmdə taxıl ixrac edən Avropa ölkələrindən 

biridir. Əsas dənlilər: mühüm ərzaq bitkisi olan buğdadır (ovalıqlarda əsasən daha 

münbit qaratorpaqları tutur) və  əsas yem bitkisi olan qarğıdalıdır (bütün əkinçilik 

rayonlarında  yayılmışdır).  Qarğıdalının  yığımına  görə  ölkə  dünya olkələrinin 

onluğuna  daxildir.  Digər dənlilərdən mühüm həcmdə  arpa və  daha az həcmdə 

dağlıq  ərazilərdə  yulaf və  çovdar  istehsal edilir.  Rumıniya  üçün  yeni bitki olan 

düyü C


ənubda  çaybasarlarda becərilir. Texniki bitkilərdən günəbaxandır, onun 

bec


ərilməsinə  görə  dünyada üçüncü yeri tutur. Həmçinin kətan, çətənə, tütün, 

g

ənəgərçək, efir-yağlı bitkilər becərilir, soya əkinləri sürətlə genişlənir. 



Dig

ər  əsas  bitkilər  olan  kartof (1996-cı  ildə  3,9  milyon  ton),  şəkər 

çuğunduru  (3,3 milyon ton) və  günəbaxanın  (0,93 milyon ton)  istehsalı 

artmaqdadır. 

 

Rumıniyada  üzüm  bağları  geniş  əraziləri  əhatə  edir. Onlar əsasən 



Transilvan yaylasında, Karpat və Dobruce dağətəyi rayonlarında yerləşir. Karpatın 

3

 

 



 

 

C



ənub  dağətəyi  rayonlarında,  Dobruca  yaylasında  və  Dunayın  deltasında  meyvə 

bağları  yerləşir.  Meyvə  bağçılığının  mərkəzləri  Buxarest,  Krayova,  Timişoara, 

Yassı və Kluj kimi bir neçə böyük şəhərlərin ətrafında yerləşir. Meyvələrin 60%-i 

gavalı,  30%-i isə  alma təşkil  edir.  Rumıniyada  armud,  albalı,  ərik  də  becərilir. 

İstehsalın  intensifikasiya  səviyyəsinin  aşağı  düşməsi səbəbindən kənd təsərrüfatı 

bitkil


ərinin yığımı nəzərə çarpacaq dərəcədə dəyişir. 

Heyvandarlıqda ənənəvi sahələr olan donuzçuluq və quşçuluq, iribuynuzlu 

mal-

qaranın  və  qoyunçuluğun  yetişdirilməsi, təbii otlaqlardan istifadəyə  və  yem 



bitkil

ərinin istifadəsi bazasında əsasən inkişaf edən sahələrdə inkişaf etdirilir. Ölkə 

ərazisinin beşdə bir hissəsini otlaqlar təşkil edir. 

Müharib


ədən sonrakı dövrlə müqayisədə Rumıniyanın kənd təsərrüfatı xalq 

hakimiyy


əti illəri  ərzində  böyük müvəffəqiyyətlər  əldə  edib, onun məhsulunun 

h

əcmi 3 dəfə, əsas bitkilərin məhsuldarlığı 2,5-3 dəfə artıb, mal-qaranın  sayı  xeyli  



çoxalıb  və  məhsuldarlığı  artıb. Onların sayına görə (təxminən 14 milyon) Avropa 

ölk


ələri  arasında  Rumıniya  üçüncü  yeri  tutur  (Böyük  Britaniya  və  İspaniyadan 

sonra). Ölk

ədə iri mexanikləşdirilmiş heyvandarlıq komplekslər şəbəkəsi yaradılır. 

Son ill


ər  kökümeyvəlilərin və  yem  qarğıdalısının  əkin sahələrinin 

artırılması  ilə  mal-qaranın  bordaqda  saxlanılmasının  genişləndirilməsinə  və 

heyvandarlıq məhsullarının inkişafına daha əlverişli şərait yaradılır. 

1990-


cı ildə başlanılmış aqrar islahat sayəsində kənd təsərrüfatı ərazilərinin 

86%-i xüsusi mülkiyy

ətə  verildi. Torpaq istifadəçisinin  aparıcı  növü  fərdi, xirda 

əmtəə təsərrüfatları oldu. 2002-ci ildə 4,2 milyona qədər belə təsərrüfatlar vardı, 

bir t

əsərrüfata orta hesabla 2,6 hektar sahə  düşürdü. Ləğv  edilmiş  kooperativ 



t

əsərrüfatlarının yerinə payçılar kooperativləri, ailə assosiasiyaları yaradıldı. Kənd 

t

əsərrüfatına yararlı 14,8 milyon hektar sahədən 65%-i əkin sahələri, 32%-i təbii 



otlaqlarlar v

ə biçənəklər, 3%-i üzüm və meyvə bağlarından ibarətdir. 

Avropa ölk

ələri  arasında  Rumıniya  kənd təsərrüfatı  məhsullarının  iri 

istehsalçısıdır  (əsasən taxılın).  Hazırda  ölkənin  əksər hissəsində  əlverişli  torpaq-

iqlim  şəraiti ilə  yanaşı,  yaxın  dövrdə  kənd təsərrüfatı  məhsullarının  istehsalının 

k

əskin artırılmasına şərait yaradan əhəmiyyətli sosial-iqtisadi zəmin yaradılmışdır. 



Ərazisi 237,5 min km

2



əhalisi 22,3 milyon nəfərdir.  Ərazisinə  görə 

dünyada 78-ci yerd

ədir, 1 km

2

-

ə 91 nəfər düşür. ÜDM 263,9 milyard ABŞ dolları 

t

əşkil edir, hər nəfərə 11,8 min ABŞ dolları məhsul istehsal edilir. Ümumi buğda 

yığımı 4,7-5,9 milyon ton, tərəvəz istehsalı 2900 min ton, əkin sahəsi ərazinin 43 

faizini t

əşkil edir. Sahənin 70 faizini buğda və qarğıdalı tutur. Kartof 4,0 milyon 

ton,  şəkər  çuğunduru  3,3  milyon  ton,  günəbaxan 1 milyon ton. Kənd 

t

əsərrüfatına yararlı torpaq – 14,8 milyon hektar, ondan 65 faizi əkin sahəsi, 32 

faizi t

əbii otlaq və biçənək, 3 faizi üzümlük. Kənd təsərrüfatında fəal əhalinin 40 

faizi çalışır. 

Serbiyanın kənd təsərrüfatı 

 

Ərazisi 88,4 min km

2



əhalisi 10,2 milyon nəfərdir, hər  km



2

-

ə  115 nəfər 



düşür.  ÜDM  79,0  milyard  ABŞ  dolları  təşkil edir,  hər nəfərə 7 745  ABŞ dolları 

düşür.  


2012-ci ild

ə Serbiyanın ərzaq ixracı 2,0 milyard avro təşkil etmişdir. İdxal 

is

ə 900 milyon təşkil etmişdir. 



Serbiyada bitkiçilik k

ənd təsərrüfatı  məhsullarının  təxminən 60 faizini 

t

əşkil edir. 



Serbiyada  buğda,  qarğıdalı,  çovdar,  arpa,  yulaf,  şəkər  çuğunduru,  çətənə, 

gün


əbaxan,  kartof  istehsal  edilir.  Bağçılıq  və  üzümçülük  inkişaf  etmişdir. 

Serbiyanın  əsas meyvə  bitkisi  gavalıdır.  Serbiyada iribuynuzlu mal-qara, donuz, 

qoyun, quş yetişdirilir. 

Serbiyada 5,115 milyon hektar k

ənd təsərrüfatı sahəsi, 4,253 milyon hektar 

əkin sahələri  mövcuddur.  Serbiyanın  bağlarının  50  faizdən  artıq  hissəsini  gavalı 

ağacları  təşkil  edir.  Əkin  sahələrinin təxminən  90  faizi  şəxsi mülkiyyətdədir. 

Serbiya h

ər il 85 min ton moruq istehsal edir, bu da Avropa  İttifaqının  ümumi 

h

əcminin 65 faizini və  dünya həcminin  15,2 faiz təşkil  edir.  Serbiyada  süni 



pestisidl

ərin istifadəsi Avropada ən  aşağı  həcmdədir. 200 min hektardan  artıq 

torpaq üzvi m

əhsulların istehsalının genişləndirilməsi üçün istifadə edilir. Serbiya 

meyv

ələrin yetişdirilməsi üçün ideal təbii şəraitə malikdir. Serbiya torpağı əvvəlki 



kimi Avropada 

ən  məhsuldardır, eyni zamanda meyvələrin  xeyli  hissəsi ideal 

şəraitdə yetişdirilir, əllə yığılır, qayğı ilə saxlanılır və qablaşdırılır.  

Meyv


ələrin yetişdirilməsi ilə məşğul olaraq serbiyalılar keyfiyyətə və dada 

diqq


ət yetirirlər. 2007-ci ildə 1,3558 milyon ton meyvə istehsal edilmişdir, bu da 

Aİ-nin  ümumi  istehsalının  6,57  faizini  təşkil  etmişdir.  Bundan  başqa  224  min 

hektar  torpaqda meyv

ə yetişdirilir. Serbiyanın əla iqlimi və bol torpaq ehtiyatları 

t

ərəvəzlərin  yetişdirilməsi  üçün  unikal  şərait  yaratmışdır.  Qarğıdalı  əkinləri 1,2 



milyon  hektar  t

əşkil  edir,  bu  da  Serbiyanı  Fransa  və  Macarıstandan  sonra 

Avropada 

birinci istehsalçılar reytinqində yer almasına şərait yaradır. 

Serbiya 

əkin sahələrinin faizinə  (4 225 203 akr və  ya 50 faiz), kənd 

t

əsərrüfatında  məşğul  olan  əhalinin  sayına  görə  (təxminən 500 min) və  ÜDM 



yaradılmasında kənd təsərrüfatının 10 faiz təşkil etməklə kənd təsərrüfatı ölkəsidir. 

K

ənd təsərrüfatının  maliyyə  dəstəyi təkcə  becərilən zonadan asılı 



olmayaraq, m

əhsuldarlığın  artırılması  marağının  stimullaşdırılması  məqsədilə 

qiym

ətlərin  idarə  edilməsinə, xammala müvafiq avadanlığın  qiymətlərinin  aşağı 



salınmasına, xüsusi dəstək proqramları isə ixrac potensialına malik istehsalçıların 

infrastrukturunun gücl

ənməsinə yönəldilməlidir. 

2004-cü ild

ə kənd təsərrüfatının xeyli artımı fonunda 2005-ci ildə əlverişsiz 

hava  şəraiti səbəbindən kənd təsərrüfatı  istehsalının  5,3  faiz  aşağı  düşməsi 

müşahidə  edilmişdir.  Serbiyanın  ÜDM-də  kənd təsərrüfatının  payı  təxminən 16 

faiz t


əşkil edir. 2005-ci ildə Serbiyada buğda məhsulu təxminən 2,01 milyon ton 

t

əşkil etmişdir, bu da 2004-cü illə müqayisədə 27,1 faiz aşağıdır. Buğda 563.800 



hektar 

ərazidən yığılmışdır, orta məhsuldarlıq 3,6 t/ha təşkil etmişdir (2004-cü ildə 

4,8 t/ha). Yetişdirilmiş  məhsul Respublikanın daxili istehlakına yetəri qədərdir, 



 

 



 

y

əni 200 min ton ixrac edilə bilər. 2005-ci ildə 1,22 milyon ha-dan 7,0 milyon ton 



qarğıdalı yığılmışdır (orta məhsuldarlıq – 5,7 t/ha), bu da 2004-cü illə müqayisədə 

7,

1 faiz artıqdır. Serbiyanın qarğıdalıya tələbatı təxminən ildə 4,8 milyon tondur. 



2005-ci ild

ə 199 000 ha-dan 356 min ton qarğıdalı yığılmışdır, bu da 2004-cü illə 

müqayis

ədə 18,7 faiz aşağıdır. Soya məhsulu 131 000 ha sahədən 369,4 min ton 



t

əşkil etmişdir, bu da 2004-cü illə müqayisədə 16,2 faiz artıqdır. Son on ildə ən çox 

m

əhsul şəkər çuğundurundan yığılmışdır, 64 000 ha-dan  (2004-cü illə müqayisədə 



000 ha artıqdır) 3,08 milyon ton və ya hər hektardan 48 ton  (artım 9,6 faiz) təşkil 

etmişdir. 

Müt


əxəssislərin qiymətləndirməsinə görə yetişdirilmiş məhsul 400 000 ton 

şəkərin  istehsalı  üçün  yetərlidir. Bu həcm daxili tələbatı  (220 000 ton) və  Aİ 

ölk

ələrinə  (180 000 ton) şəkərin prefersial  ixracın kvotasını tam təmin etməlidir. 



85 000 ha sah

ədən 963 min ton kartof yığılmışdır, bu da 2004-cü illə müqayisədə 

1,2 faiz aşağıdır. Üzümün məhsulu 237 500 ton təşkil etmişdir, bu da 2005-ci illə 

müqayis


ədə 44 faiz azdır. Gavalının məhsulu 287 500 ton təşkil etmişdir (48,8 faiz 

azalmışdır). 2005-ci ildə əldə edilmiş aqrar sektorda istehsalın həcmi ümumilikdə 

əhalinin əsas ərzaq məhsulları ilə sabit təmin edilməsini, emal gücünün artırılması, 

ehtiyatların  formalaşdırılmasını, həmçinin kənd təsərrüfatı  məhsullarının  xeyli 

h

əcminin ixrac imkanlarını təmin etmişdir. 2005-ci ildə Serbiyanın kənd təsərrüfatı 



m

əhsullarının  və  ərzaq məhsullarının  ixracı  YSFR  dağılmasından  sonra  rekord 

m

əbləğ 937,4 milyon ABŞ dolları təşkil etmişdir, bu da 2004-cü illə müqayisədə 



16,1 faiz art

ıqdır. Bununla yanaşı, idxal 10,2 faiz azalmışdır və 783 milyon ABŞ 

dolları təşkil  etmişdir.  Bununla  belə 154,4  milyon  ABŞ  dolları  həcmində sufisid 

ticar


ət balansı əldə edilmişdir (2004-cü ildə defisit 64,6 milyon ABŞ dolları təşkil 

etmişdir). 2005-ci ildə kənd təsərrüfatı ixracının artımına Aİ ölkələrinə bəzi ticarət 

qruplarının  (şəkər, meyvə, tərəvəz və  s.)  ixracı  zamanı  preferensial  rejim  böyük 

t

əsir göstərmişdir.  Məsələn,  şəkər  175,8  milyon  ABŞ  dolları  məbləğində  ixrac 



edilmişdir.  2004-cü  ilin  oktyabr  ayında  Avropa  Komissiyası  qərbi Balkan 

ölk


ələrindən  Aİ  ölkələrinə  illik  kvotaların  tətbiq edilməsilə  şəkərin rüsumsuz 

g

ətirilməsinin məhdudlaşdırılması barədə qərar qəbul etmişdir. 



Serbiyada sah

əsi təqribən 3 ha olan təxminən 780 min kənd təsərrüfatları 

mövcuddur. K

əndlərdə təxminən 3,3 milyon nəfər yaşayır (bütün əhalinin 44 faizi). 

K

ənd təsərrüfatı  ilə  təxminən 580 min nəfər məşğuldur  (fəal  əhalinin  22  faizi).  



Serbiya yet

əri qədər mexanizasiya vasitələrinə malikdir: təxminən 400 min traktor 

v

ə 25 min kombayn, lakin bütün bu texnikanın orta yaş həddi 19 ildir, buna görə də 



üç vahidd

ən  yalnız  biri  istifadə  edilir. Kənd təsərrüfatı  sektorunun  sabit  inkişafı 

üçün h

ər il  əlavə  25 min traktor və  2 min kombayn zəruridir. Serbiyada hər il 



t

əxminən 300 min ton mineral gübrə istehlak edilir, o cümlədən 190 min ton azot 

gübr

əsi və 110 min qarışıq. 



F

ərdi təsərrüfatlar fəal  olaraq  heyvandarlıqla  məşğul  olurlar:  onlar  1,08 

milyon iribuynuzlu mal-qaraya, 3,16 milyon donuzlara, 1,57 milyon qoyuna, 16,6 

milyon  ev quşlarına və  152,5 min keçiyə  sahibdir. Serbiyada kənd təsərrüfatının 

subsidiyalaşdırılmasının  orta  həcmi  əhalinin hər nəfərinə  19-20 avro təşkil  edir, 

Avropanın  inkişaf  etmiş  ölkələrində  170 avrodur, məsələn Slovakiyada isə  117 



 

 



 

avro t


əşkil edir. 2005-ci il Serbiyanın Aİ standartlarına yaxınlaşma məqsədilə aqrar 

sektorun islah edilm

əsi üzrə Kənd, Meşə və Su Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən bir 

sıra  tədbirlər  görülmüşdür.  Serbiyanın  Hökuməti  tərəfindən  Respublikanın  kənd 

t

əsərrüfatının inkişaf strategiyası təsdiq edilmişdir, bu strategiya üç əsas məqsədə 



yön

əldilmişdir:  kənd yerlərində  (planlı)  sosialist  iqtisadiyyatından  bazar 

iqtisadiyyatına keçidin yekunlaşması; Avropa İttifaqına inteqrasiya və daxil olma; 

bütün k


ənd təsərrüfatı  kompleksinin  radikal bərpası  və  modernləşdirilməsi. 

Strategiyada k

ənd yerlərində  ailə  və  fermer  biznesinin  inkişafı,  1  milyard  avro 

h

əcmində  qısamüddətli kreditlərin  ayrılması  imkanlarını  təmin edəcək kənd 



t

əsərrüfatının  maliyyələşdirilməsi  sisteminin  yaradılması  istiqamətində 

t

əsərrüfatçılığın  strukturunun  dəyişilməsi nəzərdə  tutulur.  2005-ci ildə  Nazirlik 



t

ərəfindən qısamüddətli, ortamüddətli və uzunmüddətli kreditləşdirilməsi proqramı 

ç

ərçivəsində  hər kənd təsərrüfatı  istehsalçısına  büdcə  vəsaitinin xərclənməsinə 



n

əzarət  üçün  şəxsi məqsədli  hesaba  malik  olmasına  şərait yaradan kənd 

t

əsərrüfatlarının qeydiyyata alınması kampaniyası davam edirdi. 



 

Serbiyanın bütün sahələr üzrə ÜDM-nin strukturu 

 

ÜDM-nin strukturu:  k

ənd təsərrüfatı 11,2 faiz, sənaye 18,7 faiz, xidmət 

sah

əsi 70 faiz (2011). 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 



 

Serbiyanın ümumi daxili məhsulu (ÜDM), 2000 – 2011-ci illər 

 

İl 

ÜDM, milyard 

ABŞ dolları 

Əhalinin hər 

n

əfərinə ÜDM, ABŞ 

dolları 

Dünya ÜDM-d

ə 

payı, % 

ÜDM-

nin artım 

templ

əri, % 

2000 

8.7 


858 

0.27 


79.1 

2001 

11 


1092 

0.34 


126.4 

2002 

15 


1498 

0.45 


136.4 

2003 

20 


2010 

0.53 


133.3 

2004 

24 


2425 

0.57 


120 

2005 

25 


2537 

0.55 


104.2 

2006 

29 


2948 

0.58 


115 

2007 

39 


3966 

0.7 


134.5 

2008 

48 


4878 

0.78 


123.1 

2009 

40 


4061 

0.69 


83.3 

2010 

38 


3856 

0.6 


95 

2011 

41 


5571 

0.58 


107.9 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Serbiyanın kənd təsərrüfatının artırılmış dəyəri, 2000 – 2011-ci illər 

 

İl 

K

ənd 

t

əsərrüfatı 

milyard ABŞ 

dolları 

Dünya k

ənd 

t


Yüklə 7,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   77




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin