Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
Yüklə 7,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ərazisi 92,4 min km 2 , əhalisi 10,6 milyon nəfərdir. 1 km 2
- ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 23,3 min ABŞ dolları məhsul istehsal edilir. Ölkənin ümumi əkinə yaralı sahəsinin (15,08 milyon hektar) 3,92 milyon hektarı
|
Portuqaliyanın kənd təsərrüfatı Ərazisi 92,4 milyon km 2 , əhalisi 10,6 milyon nəfər, ÜDM 246,9 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 23,3 min ABŞ dolları düşür. Portuqaliyanın kənd təsərrüfatı ən geridə qalmış sahələrdən biridir. Belə vəziyyətin yaranması zəif mexanikləşdirmə, gübrələrin yetərincə qədər tətbiq edilməməsi, zəif əmək səmərəliliyi, təsərrüfatın ekstensiv formalarının üstünlüyü, bir çox bitkilərinməhsuldarlığının aşağı olması, həmçinin, torpağın istifadəsində və torpaq sahibliyində feodal qalıqların qorunub saxlanılması kimi faktorlarla izah edilir. Beləliklə, kənd təsərrüfatının müxtəlif istiqamətlərinin inkişafı üçün daha əlverişli təbii şəraiti olan, digər Avropa ölkələrilə müqayisədə əhalinin əsas hissəsinin kənd təsərrüfatı sahəsində məşğul olan bir ölkə praktiki olaraq müxtəlif növ məhsulların idxalından asılıdır, əsasən də buğdanın. Bitkiçilik Potrtuqaliyanın kənd təsərrüfatının əsas istiqamətidir. Eyni zamanda, heyvandarlıq ikinci dərəcəli rol oynayır. Becərilən torpaqların yarısından çoxu əkin sahələrinə ayrılmışdır, təxminən 20 faizini bağlar və üzümlüklər təşkil edir. Ölkənin şimal və cənub regionları tarixən yaranmış torpaq sahibliyində və torpağın istifadəsindəmüxtəlif xarakterlərə malikdir. Kəndlilər adətən, ildə iki dəfə məhsul yığırlar. Yay aylarında burada qarğıdalı, qışda isə paxlalı bitkilkəribecərirlər. Bu ərazilərdə bitkiçiliyi meyvəçiliklə və heyvandarlıqla uyğunlaşdırırlar. İri torpaq sahibliyi və həmçinin, nisbətən iri torpaq istifadəçiləri Portuqaliyanın cənub rayonlarında yayılmışdır. Ölkənin ən cənub əyaləti, subtropik meyvəçilikdə ixtisaslaşan əhəmiyyətli rayondur. Belə quraqlıq və az suvarılan torpaqların ən yayılmış bitkisi badamdır. Portuqaliyanın əkin sahələrində əsasən qarğıdalı və buğda becərilir. Ölkənin daha quraqlıq cənub və mərkəzi rayonlarda əsasən dənli bitkilərdən buğda becərilir. Ölkənin şimalında qarğıdalı,şimal-şərq dağlıq regionlarda isə əsasən çovdar, cənub və mərkəzi hissələrində, çayların aşağı axarlarının düzənliklərində düyü , şimal-qərbində kartof və paxlalı bitkilər, kiçik təsərrüfatlarda becərilir. Eyni zamanda, heyvandarlıqda ekstensiv istiqamət üstünlük təşkil edir. Heyvandarlığın əsas problemi sənaye qarışıq yemləri ilə tam dərəcədə təmin olunmamasıdır. Ölkənin şimal-qərbində və şimalında, xırda və orta kəndli təsərrüfatlarında iribuynuzlu mal-qara yetişdirilir. Qışın mülayim keçməsi sayəsində bu rayonlarda mal-qaranı il boyu otlaqlarda saxlamaq olar. Ölkənin c ənubunda və şərqindəki dağlıq otlaqlar qoyunçuluq üçün ideal şəraitə malikdir. Portuqaliyanın ərazisi şimaldan cənuba 400 km-dən artıqdır və qərbdən şərqə isə 150 km-
dən çoxdur. Tor
paq istifadəsi nəzərindən rütubətli daşlı torpaqlar üzümçülük və bağçılıq üçün yararlıdır, burada iribuynuzlu mal-qara, həmçinin qoyun və keçilər yetişdirilir.
2
Ölkənin cənub hissəsində əkinçilik inkişaf etmişdir, burada dənli və tərəvəz bitkiləri becərilir, xeyli sayda bağlar mövcuddur və təpələrin yamaclarında üzümçülük inkişaf etmişdir. Sadu çayının vadisində çəltikçilik inkişaf etmişdir. Heyvandarlıqda iribuynuzlu mal-qaranın və donuzların yetişdirilməsi üstünlik təşkil edir, quşçuluq inkişaf etmişdir. Dənli və tərəvəz bitkilərinin əkinləri burada yetişdirilən probka (mantar) və zeytun ağacları ilə növbələnir. Ölkənin 5,08 milyon hektara bərabər ümumi ərazisinin 3,92 milyon hektarı kənd təsərrüfatı dövriyyəsində istifadə edilir, o cümlədən müvafiq olaraq qitədə 4,93 və 3,80, Azor adalarının arxipelaqında 0,14 və 0,12 və Madeyra arxipelaqında 0,01 və 0,07 milyon hektar. Kənd təsərrüfatı torpaqları aşağıdakı torpaqdan istifadə üsülları üzrə paylanılmışdır (dövriyyədə olan sahədən faiz nisbətində): Mövsümi bitkilər (dənlilər, tərəvəzlər və s.) – 33,5; daimi bitkilər (bağlar, üzümlüklər - 19); otlaqlar – 26,1; həyətyanı torpaq sahələri – 0,7; becərilməyən torpaqlar – 20,7. Meşələrin sahəsi 0,5 milyon hektar təşkil edir. Kənd təsərrüfatı istehsalatında əmək qabiliyyəti olan əhalinin 10,1 faizi və ya ölkənin bütün əhalisinin 4,2 faizi məşğuldur, bununla yanaşı ÜDM ümumi həcmində kənd təsərrüfatının payı 10-12 faizi aşmır. Heyvandarlıq və quşçuluq sahələrinin əsas problemi heyvanları tam dəyərli yem bazası ilə təminatdır, çünki ayaqaltı yemlər aşağı kalorilidir, quraqlıq dövrlərdə isə yemlənmə əsasən qarışıq yemləaparılır. Heyvanların yemlənməsində ölkədə istehsal olunan əsasən dənli bitkilərdən, həmçinin sümük və balıq unu, proteinlər və mineral əlavələrdənistifadə edilir. Hər il ölkədə 3,5 – 4 milyon ton qarışıq yem istehsal edilir və ehtiyac olursa 0,1 milyon tonadək idxal edilir (əsasən də İspaniyadan). Portuqaliyanın heyvandarlığı əsasən isti yay havasına, daşlı torpaqlara və müvafiq y em bazasına dözümlü yerli cinslərə əsaslanır.Avropadan ciddi baytarlıq nəzarəti altında gətirilən cins heyvanlar əsasən yerli cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmiş seleksiya işinin aparılması üçün istifadə edilir. Bitkiçiliyin inkişafına mənfi təsir göstərən əsas problemləri torpağın istifadəsinin geridə qalmış strukturu (1996-cı ilin məlumatlarına görə, P ortuqaliyanın bir fermer təsərrüfatının orta sahəsi 8,7 hektara bərabərdir), zəif texniki bazası (4 fermer təsərrüfatına 1 traktor düşür, yəni torpağın çox hissəsi atlar vasitəsilə və ya əllə işlənilir) və kənd təsərrüfatının istehsalını təmin edən infrastrukturun zəif inkişafıdır (enerji təminatı sistemləri, suvarılma, yolların vəziyyəti və s.). Ümumilikdə kənd təsərrüfatının inkişafını ləngidən ciddi problem gənclərin kənd regionlarından şəhərlərə axınıdır və nəticədə kənd əhalisinin “q ocalması”, onun aşağı səviyyəli ixtisaslaşması, təsərrüfatınidarə edilməsi yalnız özünü təmin etməyə imkan verməsi, yəni natural təsərrüfatın olmasıdır. Portuqaliyanın kənd təsərrüfatının rəqabət qabiliyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə Avropa İttifaqının yardımı Ümumi Kənd Təsərrüfatının Siyasəti Proqramının (Politica Agncola Comum - РАС) və LEADER Proqramının tətbiq edilməsi vasitəsilə həyata keçirilir. Bununla yanaşı, PAC proqramı müəyyən sahəyə aid olan, LEADER isə region xarakteri daşıyırlar. Bu proqramların fəaliyyəti ölkənin kənd təsərrüfatı istehsalını 20 faizinədək əhatə edir.Yardımın əsas istiqamətləri 3
Portuqaliyanın müvafiq dövlət orqanları tərəfindən təsdiq edilmiş konkret layihələrin həyata keçirilməsinə investisiyaların qoyuluşudur, həmçinin aqrar sahədə çalışanlara Avropa İttifaqının bir sıra strateji bitkilər üzrə (dənli bitkilər, günəbaxan, pomidor, süd məhsulları) məhsulların kvotaları (kənd təsərrüfatı üzrə Avropa komissiyası tərəfindən təsdiq edilir) hüdudlarında müəyyən edilmişzəmanətli alış qiymətləri sistemilə razılaşdırılmış yardımıngöstərilməsidir. Portuqaliya nın kontinental hissəsinin sahilyanı xətti təxminən 800 km uzanan, tərkibində həmçinin, Atlantik okeandakı Azor adaları və Madeyranın avtonom əraziləri olan bir ölkədir. Balıqçılığın və balıq emalının qədim ənənələri dəniz məhsullarından olan xörəklərin çoxluğunu milli mətbəxin xüsusiyyıtlərindən biri etmişdir. Əhalinin bir nəfərinə dəniz məhsullarının istehlakına görə (ildə 60 kq) Portuqaliya dünyada birinci yerlərdən birini tutur. Portuqaliyanın əsas dənli bitkisi buğdadir, ikinci yeri qarğıdalı tutur. Buğdanı əsasən ölkənin cənubunda becərirlər, qarğıdalını isə şimalında. Bundan başqa, paxlalı bitkilər, yulaf, çovdar, arpa və düyü əmtəə əhəmiyyətlidirlər. Mühüm ərzaq bitkisi kartofdur. Kənd təsərrüfatında üzümçülük və şərabçılıq böyük rol oynayır. Portuqaliya şərabın Qərbi Avropanın aparıcı ixracçı ölkələrindən biridir. Portuqaliyanın desert şərabları, xüsusilə də portveyn və muskat, həmçinin çəhrayı üzüm şərabları bütün dünyada məşhurdur. Meşə təsərrüfatı Portuqaliyanın iqtisadiyyatında əhəmiyyətli rol oynayır, ölkə ərazisinin 1/3 hissəsi meşələrlə örtülüdür. Portuqaliya əhalisinin böyük hissəsinin çalışdığı, nəinki digər Avropa ölkələrində və müxtəlif sahələrinin inkişafı üçün əlverişli iqlim şəraitinə malik olan kənd təsərrüfatı ərzaq xarakterli məhsulların bir çox növlərinin, xüsusilə də buğdanın idxalından asılıdır. Münbit torpaqların yarısından çoxunu əkin sahələri təşkil edir. Strukturunda nin (əsasən Teju çayından cənubda), torpaqların parçalanması,torpaqsız fermerlərin sayının coxluğu, uzun və qısa müddətli icarənin üstünlük təşkil edir. Portuqaliyanın şimal və cənub vilayətlərində torpaq sahibliyinin strukturunda tarixənböyük fərqlər formalaşmışdır. Şimalda zəif torpaq sahibliyi üstünlük t əşkil edir və ümumilikdə ərazilərin 1/5 hissəsində bağlar və üzümlüklər yayılmışdır. Kənd təsərrüfatının tərəqqisində əsas inqibitor onun ictimai strukturunda iri fermer torpaq sahibliyinin, torpaqların parçalanması,torpaq sahəsi olmayan insanların çoxluğu, anlaşılmayan prinsiplərin və torpaq icarəsinin kriminal t əməlinin və icarə haqqının natura ilə ödənilməsi, muzdlu kənd təsərrüfatı işçilərinin çoxluğunun üstünlüyüdür. Portuqaliyad a iri aqrar islahatları aparılmışdır. Ölkənin cənub bölgələrində fermer təsərrüfatlarının təxminən 1 milyon hektarı kəndlilərə, həmçinin 1974-cü ildən sonra yaradılmış xalq kolxozlarına və kooperativlərinə paylanılmışdır. İri fermer torpaqlarının həcmləri müəyyən olunmuşdur (suvarılmayan sahələrdə 500 hektaradək və suvarılan torpaqlarda 50 hektaradək), icarə müddətləri uzadılmışdır, gübrələrin qiymətləri aşağı salınmışdır. Ölkənin şimal və cənub bölgələri arasında bitkilərin becərilməsininn xarakteri tarixən müxtəlif formalaşmışdır. Şimalda xırda təsərrüfatlar və daha çox 4
parç alanmış torpaqlar üstünlük təşkil edir, burada təsərrüfatın idarə edilməsinin intensiv üsulları tətbiq edilir. Adətən fermerlər ildə iki dəfə məhsul yığırlar. Yay dövründə qarğıdalının, qışda isə paxlalıların becərilməsi müxtəlif heyvandarlıq növləri ilə uyğunlaşdırılır. Buna baxmayaraq, aktivlik aparıcı aqrotexniki texnologiyaların sayəsində deyil, insan əməyi hesabına nail olunmuşdur. Portuqaliyanın cənub vilayətlərində iri torpaq sahibliyi (kolxozlar) və nisbətən fermer sahələriüstünlük təşkil edir. Belə yerlərdə əsas işçi qüvvəsi daimi muzdlu kəndlilər və bəzən daimi olmayan muzdurlar dır. Cənubda kənd təsərrüfatının tənəzzülünə bəzən bir neçə illik, qisa müddətli icarələr səbəb olmuşdur. Qısa müddətdə torpaq sahibi olan insanlar torpaqların münbitliyinin artırılmasında maraqlı deyildilər. Alqavri regionundan başqa bütün cənub vilayətlərində ekstensiv təsərrüfatlar üstünlük təşkil edir. Bu ya qoyun sürüləri üçün otlaqlar kimi istifadə ediləndincə qoyulmuş torpaqlar və ya buğda əkini üçün nəzərdə tutulmuş iri torpaq sahələri və ya “mondatuş” – dənli bitkilər becərilən seyrək daş və mantar ağaclarının əraziləridir.
Rusiyanın kənd təsərrüatı Ərazisi 17,0 milyon km 2 ,
2 373,0 milyard ABŞ dollarıdır, hər nəfərə 15 820 ABŞ dolları düşür. Rusiyanın kənd təsərrüfatı aqrar-sənaye kompleksinin çoxsahəli hissəsidir v ə iqtisadiyyatda xüsusi yerlərdən birini tutur. Dünyanın bütün əkin sahələrinin 10 faizi Rusiyada yerləşir. Əkinçilik kənd t əsərrüfatının ümumi məhsulunun 40 faizini, heyvandarlıq isə 60 faizdən artıq hiss əsini təşkil edir. Rusiyanın əkin sahələrinin orta hesabla 42,2 – 47,5 milyon hektarı dənli bitkil
ərə ayrılıb. Buğda, çovdar, arpa, qarğıdalı, yulaf, darı, qarabaşaq, düyü ənənəvi bitkilərdir. Sah ələrin çox hissəsini buğda təşkil edir: 7,2 – 12,8 milyon hektar payızlıq taxıl və 13,8 – 15,5 milyon hektar səhədə yazlıq buğda becərilir. Buğdanın ümumi yığımı 34,1 – 63,8 milyon ton arasında dəyişir, məhsuldarlıq 1 hektar payızlıq buğdadan 2,1 – 3,4 ton, 1 hektar yazlıq buğdadan 1,3 – 1,6 ton təşkil edir. Daxili istehlaka 36,4 – 44,2 milyon ton istifad ə edilir. İdxal 0,1 – 1,3 milyon, keçici ehtiyatlar 1,8 – 8,4 milyon ton t əşkil edir. Payızlıq və yazlıq arpanın əkin sahələri müvafiq olaraq 0,5 – 0,7 milyon hektar v ə 8,6 – 9,7 milyon hektardan ibarətdir. Payızlıq arpanın məhsuldarlığı 2,6 – 4,1 ton/ha, yazlıq isə 1,6 – 2,3 ton/ha təşkil edir. Arpanın ümumi yığımı 14,1 – 24,6 milyon tondur. Daxili istehlaka 15,5 – 17,1 milyon ton istifad ə edilir, 1,3 – 3,7 milyon ton ixrac edilir. İdxal 0,2 milyon ton, keçici ehtiyatlar 1,0 – 3,9 milyon ton t əşkil edir. Texniki bitkil ərin əkin sahələri 5,4 – 8,8 milyon hektardır, bu da Rusiyanın əkin sahələrinin 10 faizini təşkil edir. Silos istehsalı üçün qarğıdalı, kökümeyvəlilər, yemlik şəkər çuğunduru, birillik v ə çoxillik otlar əkin sahələrinin təxminən 27 faizini əhatə edir. Kartof və t ərəvəz-bostan bitkilrərinə ayrılan əkin sahələri Rusiyanın əkin sahələrinin 5 faizini t əşkil edir. Dünya miqyasında ərzaq problemi hər il xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, buna gör ə də onun həlli üçün kənd təsərrüfatı sahəsinin inkişaf etdirilməsi daha vacibdir. Rusiyada k ənd təsərrüfatı tarixən əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bu sektorda sah ələr olduqca genişdir: dənli bitkilərin istehsalı, heyvandarlıq, tərəvəzçilik və s. Lakin Rusiya tarix ən aqrar ölkə olduğundan iqtisadiyyatın bu sektorunda ciddi ç ətinliklərlə üzləşir. Gün əbaxanın və taxılın istehsalına görə ölkənin lider kimi tanınmasına baxmayaraq, o ərzaqları xarici ölkələrdən idxal edir. Bu zaman çox hallarda iri əkin sahələri bəzən heç istifadə edilməmiş olaraq qalır. Ölk
ədə quşçuluq istehsalçıları öz məhsulları ilə əhalini təmin edir. Rusiyada k ənd təsərrüfatı bazarında vəziyyət olduqca spesifikdir. Dövlət t ərəfindən bəzi tədbirlərin həyata keçirilməsinə baxmayaraq (südün idxalına rüsumların aşağı salınması, dənli bitkilərin ixracına rüsumun artırılması və s.), k ənd təsərrüfatı məhsullarına qiymətlərin artması müşahidə olunur. Oxşar vəziyyət t əkcə taxılda deyil, həm də ət istehsalındadır. Təəcüblüdür ki, digər sahələrə edilən 2
qoyuluşlar kənd məşğulluğunun genişləndirilməsinə səbəb olur, lakin kənd t əsərrüfatına edilən qoyuluşlar bu məşğulluğu azaldır. N əticədə 2000 - 2005-ci illərdə kənd təsərrüfatı məhsullarının ümumi h əcmi ÜDM-də 26 faiz təşkil etmişdir. Ölkə hər hektardan 17 sentner m əhsuldarlığına qayıtmışdır (90-cı illərdə 11 – 12 sent olmuşdur) və kənd t əsərrüfatı məhsullarının idxalını tənzimləməyə başlamışdır. Heyvandarlıq sahəsində donuzların baş sayı artırıldı, quş ətinin illik artımı is ə 15 faiz təşkil edirdi. Buna baxmayaraq, dovl ət tərəfindən aparılan maliyyələşdirilmə yetəri q ədər olmamışdır və 2006-cı il üçün 15 000 kənd təsərrüfatı müəssisələri öz f əaliyyətlərini dayandırmışdır. Yalnız Rusiya və xarici investorlarının maraqlarını c əlb edən kənd təsərrüfatı müəssisələri fəaliyyətlərini qoruyub saxlaya bilmişdir. 2000 – 2011-ci ill ər ərzində xarici ölkələrdən olan investorların kənd təsərrüfatına ümumi qoyuluşu 10 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir, bu hal gəlirli və ziyanla işləyən müəssisələrinin payını dəyişmişdir, lakin bu da vəziyyəti kökündən həll etm əmişdir. Statistika məlumatlarına görə 2000 – 2010-cu illərdə gəlirli kənd t əsərrüfatı müəssisələrinin sayı 70 000 vahid azalmışdır (təxminən 2,3 dəfə), ziyanl a işləyənlərin isə 11 600 (5,7 dəfə) artmışdır. K ənd təsərrüfatı müəssisələrinin istehsal strukturunda da müəyyən d əyişikliklər baş vermişdir. Belə ki, iri kənd təsərrüfatı təşkilatlarının sayı 73,7 faizd ən 45 faizədək azalmışdır. Lakin fermer təsərrüfatlarının sayının artımı 2 faizd ən 7,5 faizədək və əhalinin təsərrüfatları 33 faizdən 47,1 faizədək artmışdır. Əhalinin təsərrüfatlarının kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına görə lider olması təsadüfi deyil. Ət, süd, yun, meyvə, tərəvəz və taxıla tələbat yüksək olaraq qalırdı, lakin mövcud olan kənd təsərrüfatı müəssisələri ölkə əhalisini lazımi h əcmdə məhsulla təmin etmək iqtidarında deyil. Nəticədə Rusiya kənd təsərrüfatı m əhsullarının 50 faizini idxal etmək məcburiyyətindədir. Ölkənin idxaldan asılı olmağının daha bir səbəbi odur ki, Rusiyanı kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmin etm
ək planlarını fermer təsərrüfatları doğrultmamışdır. 2010-cu ilin məlumatlarına gör
ə, taxılın istehsalda payı 21 faiz, günəbaxanın 28,9 faiz, tərəvəzlərin 10 faiz, kartofun is ə hətta 5 faiz təşkil etmişdir. 2011-ci ilin n əticələrinə görə, Rusiyada kənd təsərrüfatı istehsalının həcmi 3 trilyon rublu keçmişdir, bu da 2010-cu illə müqayisədə demək olar ki, 25 faiz çoxdur
. Rusiyanın Statistika Komitəsinin məlumatına görə 2010-cu ildə kənd t əsərrüfatı məhsullarının həcmi 2,44 trilyon rubl təşkil etmişdir. Əsas nailiyyət ondan ibar ət olmuşdur ki, 2011-ci ildə yerli istehsalçılar daxili bazarın tələbatını tamamil ə ödəyə bilmişlər. K ənd Təaərrüfatı Nazirliyi 2012-ci ildə əlverişli hava şəraitində dənli bitkil ərin ümumi yığımını 2011-ci ilin səviyyəsində olmasını proqnozlaşdırmışdır. 2011-ci ild ə Rusiyada dənli bitkilərin ümumi yığımı təmiz çəkidə 93,8 milyon ton olmuşdur. Kənd Təsərrüfatın Nazirliyinin proqnozuna görə, 2012-ci ildə yaz səpini üçün 224 milyard rubl t ələb olunmuşdur (o cümlədən 140 – 150 milyard rubl kredit v əsaiti). 2009 – 2010-cu illərdə məhsul mövsümündə 21,3 milyon ton, bir il öncə is ə 22,4 milyon ton ixrac edilmişdir. 3
K ənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məlumatına görə 2011-ci ildə kənd t əsərrüfatı istehsalatının dövlət dəstəyinə və kəndlərin sosial inkişafına 109,5 milyard rubl h əcmində subsidiyalar nəzərdə tutulmuşdur. İqtisadiyyatda kənd təsərrüfatının rolu böyükdür. O, hər bir ölkənin iqtisadiyyatının təməlidir. Hətta sənayesi inkişaf etmiş bir çox ölkələr iqtisadiyyatın bu sektoruna iri həcmdə vəsait qoyuluşları etmişlər. Rusiya tarix ən aqrar ölkədir, lakin buna baxmayaraq hal-hazırda iqtisadiyyatın bu sektorunda onun inkişafını məhdudlaşdıran bir sıra həll olunmamış problemlər mövcuddur. Ölkənin torpaq sahələri yetəri qədər böyükdür, amma onların kiçik hissəsi əkinlər və heyvandarlığın inkişafı üçün istifadə edilir. Bu da Rusiyanın torpaqlarının böyük hissəsinin əkinçiliyin riskli zonasında yerl
əşməsi ilə əlaqəlidir, burada əkinlərin məhsuldarlığı hava şəraitindən asılıdır. Bir çox inkişaf edən olkələrdə olduğu kimi kənd təsərrüfatı ÜDM-də əhəmiyyətli rol oynayır. Rusiyada isə bu göstərici hər il artsa da, hələ də yüksək olmayaraq qalır. 2011-ci ildə ölkənin ÜDM-də kənd təsərrüfatının payı 8 faiz olmuşdur. 2009 – 2010-cu ildə ÜDM-də kənd təsərrüfatının payı müvafiq olaraq 5,49 v
ə 5,55 faiz təşkil etmişdir. Bununla yanaşı Rusiya əhalisinin yalnız 27 faizi k ənd yerlərində yaşayır. 2007 – 2009-cu ill ərdə Rusiyada əkin sahələri artmışdır, lakin 2010-cu ildə bu artım dayanmışdır. 2010-cu ildə 2009-cu illə müqayisədə əkin sahələrinin azalması 2,6 milyon hektar təşkil etmişdir, bu da yazlıq taxılın əkin sahələrinin azalması və payızlıq taxılın yığım sahələrinin azalması ilə əlaqəli olmuşdur. 2010- cu ild
ə payızlıq taxılın məhv olması son üç illə müqayisədə yüksək idi, bu da əlverişsiz hava şəraiti ilə əlaqəli olmuşdur.
Yüklə 7,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|