Kitabüs-salat namaz kitabi

İSTİNCA (təharət): Öndən və arxadan nəcasət çıxınca, bu yerləri təmizlə-
məyə istinca deyilir. İstinca, yəni təharətlənmək sünnəti-müəkkədədir. Yəni tua-
letdə dəstəmaz pozulduqdan sonra kişi və qadının, daş ilə və ya su ilə, önünü və 
arxasını təmizləyərək sidik və pislik buraxılmaması sünnətdir. Lakin başqasının 
yanında övrət yerini açmadan su ilə istinca edə bilməyəcəksə, pislik çox olsa be-
lə, su ilə təharətlənmədən vaz keçər. Övrət yerini açmaz. Namazı elə qılar. Açar-
sa günahkar olar. Haram işləmis olar. Tənha bir yer tapınca su ilə istinca edər və 

 58
namazı iadə edər. Çünki bir əmri yerinə yetirmək, bir haramın işlənməsinə 
səbəb olarsa, haram işləməmək üçün o əmr ertələnir və ya ertələnmək im-
kan olmazsa tərk edilir, yerinə yetirilməz.  
Sümük, yemək, gübrə, kərpic, saxsı və şüşə parçaları, kömür, heyvan yemi 
və başqasının malı ilə  və möhtərəm, yəni pula dəyər  şeylər, məsələn ipək ilə, 
məsciddən atılan şeylərlə, zəmzəm suyu ilə, yarpaq ilə, kağız ilə istinca tahrimən 
məkruhdur. Boş kağıza da hörmət lazımdır. Möhtərəm olmayan adlar, dinə 
yaramayan yazılar olan kağızlar və qəzet ilə istinca caizdir. Lakin İslam hərfləri 
ilə yazılmış heç bir kağız ilə istinca edilməz. Önü və arxanı qibləyə dönərək ayaq 
üstə  və üzrsüz çılpaq dəstəmaz pozmaq məkruhdur. Sidik toplanan yerdə qüsl 
caiz deyildir. Lakin sidik axıb gedər, yığılmazsa, bunlar caiz olar. İstincada 
istifadə edilən su nəcs olar. Paltara sıçratmamalıdır. Bunun üçün istinca edərkən 
övrət yerini açmaq, tənha yerdə etmək lazımdır. Bulaq başında  əlini paltarıın 
içinə soxub, sidik yerini ovucdakı suya sürtərək yumaqla istinca olmaz. İdrar 
damcısı bulaşınca ovucdakı su nəcs olar və damcıladığı paltar pis olar. Bu suyun 
damcıladığı yerlərin miqdarı ovuc içindən artıq olarsa, namaz qəbul olmaz.  
İSTİBRA: Kişilərin yeriyərək, öskürərək və ya sol tərəfə uzanaraq “İstibra” 
etməsi, yəni sidik yolunda damlalar buraxmaması vacibdir. İdrar damlası qalma-
dığına qənaət gəlmədən dəstəmaz almamalıdır. Bir damla sızarsa, həm dəstəmaz 
pozular, həm də paltar kirlənər. Paltara ovuc içindən az sızarsa, dəstəmaz alıb 
qıldığı namaz məkruh olar. Çox sızarsa, namaz qəbul olmaz. İstibrada çətinlik 
çəkənlər arpa qədər pambıq fitili sidik dəliyinə qoymalıdır. Sızan sidiyi pambıq 
əmər. Yalnız pambığın ucu çöldə qalmamalıdır.  
 
 
3- SƏTRİ ÖVRƏT 
(Övrət yeri və Qadınların Örtünmələri) 
 
Bir kimsənın açması, başqasına göstərməsi və başqasının baxması haram 
olan yerlərə “övrət yeri” deyilir. Kişilərin övrət yeri göbəkdən diz altına qədər-
dir. Diz övrətdir. Bu yerlər açıq ikən qılınan namaz qəbul olmaz. Namaz qılarkən 
bədənin digər qisimlərini (qolları, başı) örtmək, corab geyinmək kişilərə sünnət-
dir. Bu yerləri açıq namaz qılmaq isə məkruhdur. Qadınların ovuc içlərindən və 
üzlərindən başqa hər yerləri, əllərinin üstü, saçları və ayaqları dörd məzhəbdə də 
övrətdir. Bunun üçün qadınlara “arvad” deyilmişdir. Bu yerlərini örtməsi fərz-
dir. Övrət üzvlərindən hər hansı birinin dörddə biri bir rükn qədər açıq qalarsa, 
namaz pozular. Azı açılarsa, pozulmaz. Namazı məkruh olar. İncə olub içindəki 
üzvün şəkli və ya rəngi görünən parça yox deməkdir. Qadınların namaz xaricin-
də, yalnız ikən diz və göbək arasını örtməsi fərz olub, belini və qarnını örtməsi 
vacib, başqa yerlərini örtməsi  ədəbdir. Rəsulullah “sallallahü aləyhi və səlləm” 
buyurur ki: “Yad qadına şəhvətlə baxan bir kimsənin gözləri atəşlə dolduru-
lub Cəhənnəmə soxulacaqdır. Yad qadına əllə görüşənin qolları boynundan 

 59
bağlanıb, Cəhənnəmə atılacaqdır. Yad qadın ilə lazımsız yerə şəhvətlə danı-
şanlar, hər kəlməsi üçün min il Cəhənnəmdə qalacaqdır.”  
Digər bir Hədisi-şərifdə isə: “Qonşu qadına və yoldaşlarının qadınlarına 
şəhvətlə baxmaq yad qadınlara baxmaqdan 10 qat daha günahdır. Evli qa-
dınlara baxmaq qızlara baxmaqdan min qat daha çox günahdır. Zina gü-
nahları da belədir” buyuruldu.  
Rəsulullah “sallallahü aləyhi və səlləm” buyurdu ki: “Ey Əli! Budunu aç-
ma və ölü və ya diri, heç kimsənin bud yerinə baxma!” 
Digər bir Hədisi-şərifdə; “Övrət yerlərinizi açmayın. Çünki yanınızdan 
heç ayrılmayan kimsələr vardır. Onlardan utanın və onlara hörmətli olun” 
[Bunlar, Hafaza mələkləridir.] buyuruldu.  
Yenə Hədisi-şəriflərdə buyuruldu ki: “Övrət yerlərini ört. Zövcəndən və 
cariyəndən başqasına göstərmə. Yalnız ikən də Allahü təaladan həya edin!” 
 “Özlərini qadınlara bənzədən kişilərə  və kişilərə  bənzədən qadınlara 
Allah lənət etsin!”  
“Bir qızın gözəlliyini görən kimsə gözünü ondan dərhal ayırarsa, Allahü 
təala bir ibadət savabı ehsan edər ki, bu ibadətin ləzzətini dərhal hiss edər.”  
“Övrət yerlərini açana və başqasının övrət yerlərinə baxana Allah lənət 
etsin!”  
“Özünü bir qövmə bənzədən onlardan olar”. Demək ki, əxlaqını, işlərini 
və ya paltarlarını başqalarına bənzədən onlardan olar. Modaya, kafirlərin adətlə-
rinə uyanlar, haramlara gözəl sənət adını qoyanlar və haram işləyənlərə sənətkar, 
müasir deyənlər bu Hədisi-şəriflərdən ibrət almalı, qorxmalı, oyanmalıdırlar. 
Kişi kişinin və qadın qadının övrət yerlərinə də baxmaları haramdır. Görünür ki, 
kişilərin qadınlara və qadınların kişilərin övrət yerlərinə baxmaları haram olduğu 
kimi, kişilərin kişinin övrət yerinə və qadınların qadının övrət yerinə baxmaları 
da haramdır. Kişinin kişi üçün və qadın üçün övrət yeri, diz ilə göbək arasıdır. 
Qadının qadın üçün övrət yeri də belədir. Qadının yad kişi üçün övrət yeri isə, 
əllərindən və üzündən başqa bütün bədənidir. Yad qadının övrət yerinə şəhvətsiz 
də baxmaq haramdır.  
Yorğan altında çılpaq yatan bir xəstə başı yorğan içində ikən, ima ilə namaz 
qılınca, çılpaq qılmış olar. Başını yorğandan çıxarıb qılarsa, yorğanla örtülü qıl-
mış olub, caiz olar.  
Bir kişi nikahla alması  əbədi haram olan, 18 “məhrəm”  qadının  başına, 
üzünə, boynuna, qollarına, dizdən aşağı ayağına, şəhvətdən əmin olarsa baxa bi-
lər. Bu kimsə sinələrinə, qoltuqlarına, budlarına, dizlərinə və belinə baxa bilməz. 
Bir qadın üçün əmi, xala, bibi və dayı uşaqları da yad kişi kimidir. Yeznə, qayın 
da yad kişidir. Bunlarla danışmağı, zarafatlaşması və bir yerdə olması haramdır. 
Kişilərin də əmi, xala, bibi və dayı qızları ilə, baldız və qardaşının yoldaşları ilə 
danışması haramdır. Bir kişi məhrəm olan 18 qadın ilə ölənə  qədər evlənə bil-
məz. Bunlarla danışa bilər. Yalnız olaraq bir yerdə ola bilər. Qadın da 18 kişi ilə 
evlənə bilməz. Bu 18 kişi və qadın bunlardır: 

 60
NƏSƏB “SOY” İLƏ ƏQRƏBA OLANLAR 
 
 Kişilər Qadınlar 
1.
 
Ata 
2.
 
Atanın və ananın ataları 
3.
 
Oğlu və oğlunun, qızının oğulları 
4.
 
Qardaşı 
5.
 
Qardaşının oğlu 
6.
 
Bacısının oğlu 
7.
 
Əmi və dayı 
1.
 
Ana 
2.
 
Anasının və atasının anaları 
3.
 
Qızı və oğlunun, qızının qızı 
4.
 
Bacısı 
5.
 
Bacısının qızı  
6.
 
Qardaşının qızı 
7.
 
Bibi və xala 
 
 
SÜD İLƏ ƏQRƏBA OLANLAR 
 
Kişilər: Qadınlar:  
8.
 
Süd ata 
9.
 
Süd atanın və süd ananın ataları 
10.
 
Süd oğlu və süd oğlunun və süd 
qızının 
11.
 
 Oğulları 
12.
 
Süd qardaşı 
13.
 
Süd qardaşının oğlu 
14.
 
Süd bacısının oğlu 
15.
 
Süd əmi və süd dayı 
8.
 
Süd ana 
9.
 
Süd anasının və süd atasının anaları 
10.
 
Süd qızı  və süd oğlunun və süd 
qızının 
11.
 
 Qızı 
12.
 
Süd bacısı 
13.
 
Süd bacısının qızı  
14.
 
Süd qardaşının qızı 
15.
 
Süd bibi və süd xala 
 
 
NİKAH (EVLİLİK İLƏ) ƏQRƏBA OLANLAR 
 
Kişilər: Qadınlar:  
16.
 
 Qayınata 
17.
 
 Ögey oğlu 
18.
 
 Ögey ata 
19.
 
 Kürəkən 
16.
 
 Qayınana 
17.
 
 Ögey qızı 
18.
 
 Ögey ana 
19.
 
 Gəlin 
 
Övrət yeri açıq olaraq küçəyə  çıxan və başqalarının övrət yerlərinə baxan 
oğlanlar və qızlar, Cəhənnəmin çox isti alovlu atəşində yanacaqlar.  
 
 
4- İSTİQBALİ-QİBLƏ 
(Qibləyə dönmək) 
 
Namazı  Kəbəyə qarşı  qılmaqdır. Məkkəi-Mükərrəmə  şəhərində olan Kəbə 
binasının istiqamətinə “Qiblə” deyilir. Qiblə öncə “Qüds” idi. Hicrətdən 17 ay 

 61
sonra Şaban ayının ortasında çərşəmbə axşamı, Kəbəyə dönülməsi əmr olundu. 
Qiblə Kəbənin binası deyil, sahəsidir. Yəni yerdən Ərşə qədər, o boşluq qiblədir. 
Bunun üçün dəniz və quyu diblərində, yüksək dağlarda və  təyyarələrdə, bu 
cəhətə doğru namaz qılınır. Göz sinirlərinin çarpaz istiqaməti arasındakı açıqlıq 
Kəbəyə tərəf olarsa, namaz səhih olar. Lakin:  
1. Xəstəlik səbəbi, 2. Malın oğurlanmaq təhlükəsi, 3. Yırtıcı heyvan təhlü-
kəsi, 4. Düşmən görmə təhlükəsi, 5. Heyvanından enincə, təkrar yardımsız minə 
bilməyəcəksə, iki namazı [zöhr ilə  əsr və  şam ilə  işanı, malikini, şafini təqlid 
edərək] cəm edərək də qıla bilməzsə, namazını gücü çatdığı tərəfə doğru yönələ-
rək qılar. Gəmidə, qatarda və təyyarələrdə qibləyə dönmək şərtdir.  
 
 
5.
 
NAMAZ VAXTLARI 
 
Rəsuli  əkrəm “sallallahü aləyhi və  səlləm” bir Hədisi-şərifdə buyurdular ki, 
“Cəbrayıl əleyhissəlam Kəbə qapısı yanında iki gün mənə imam oldu. İkimiz, 
fəcr doğarkən sübh namazını, günəş  təpədən ayrılarkən zöhrü, hər  şeyin 
kölgəsi öz boyu olunca əsri, günəş batarkən [üst kənarı qeyb olunca] şamı  və 
şəfəq qaralınca işanı  qıldıq.  İkinci günü də sübh namazını, hava işıqlanınca 
zöhrü, hər şeyin kölgəsi öz boyunun iki qatı olunca əsri, bundan sonra oruc 
pozulduğu zaman şamı, gecənin üçdə biri olunca işanı qıldıq. Sonra ey Mu-
hamməd! Sənin və keçmiş Peyğəmbərlərin namaz vaxtları budur. Ümmətin, 
beş vaxt namazın hər birini, bu qıldığımız iki vaxtın arasında qılsınlar dedi”. 
Hər gün qılınması əmr olunan namaz sayının beş olduğu buradan da aydın olur. 
Sübh namazı Vaxtı: Fəcrin doğmasından, yəni şərqdə ağarmanın başlama-
sından etibarən, günəş doğana qədərdir.  
Zöhr Namazı Vaxtı: Kölgələr qısalıb uzanmağa başlandığı  zamandan eti-
barən başlayar və kölgə bir misli və ya iki misli uzanana qədər davam edər. Bi-
rincisi iki imama, yəni İmamı Əbu Yusüf ilə İmamı Muhammədə görə, ikincisi 
isə, İmamı azam Əbu Hanifəyə “rahmətullahi aləyhim” görədir.  
Əsr Namazı Vaxtı: Zöhr vaxtı bitincə başlayar. Bu da:  
1. İmamı Əbu Yusüf və İmamı Muhammədə görə, kölgə, özünü əmələ gəti-
rən cisim qədər uzananda başlayar və günəş batana qədər davam edər.  
2.  İmamı-azam  Əbu Hanifəyə görə isə, kölgə özünü əmələ  gətirən cismin 
iki misli olunca başlayar, günəş batana qədər davam edər.  
Lakin günəş saraldıqdan sonra yəni üfüq xəttinə bir nizə boyu qədər yaxınla-
şınca hər namazı qılmaq haramdır. Yəni əsr namazını bu zaman qədər gecikdirmək 
haramdır. Lakin əsr namazını qılmamışsa, günəş batana qədər də qılmaq lazımdır.  
Şam Namazı Vaxtı: Günəş batdıqdan sonra başlayıb, şəfəq qaralana qədər, 
yəni qırmızılıq itənə qədər davam edər.  
İşa Namazı Vaxtı: Şam namazı vaxtının çıxmasından etibarən, fəcrin ağar-
masına qədər davam edər. İmamı azam Əbu Hənifəyə “rahmətullahi aləyh” görə, 

 62
yatsının vaxtı göydəki ağartı itdikdən sonra başlayar. Necə ki əsr vaxtında da be-
lə keçmişdi. Yəni iki imama görə İşa vaxtı olduqdan sonra ən az yarım saat daha 
gözləyib İşanı qılarsa, bütün imamlara görə qılmış olar. İşa namazını üzrsüz, şəri 
gecənin yarısından sonraya buraxmaq məkruhdur. Namazları vaxtlarından öncə 
və sonra qılmaq haramdır. Böyük günahdır. “Türkiyə  təqvimlərində namaz və 
imsak vaxtları doğru olaraq bildirilmişdir.  
Namaz qılması tahrimən məkruh, yəni haram olan vaxtlar üçdür. Bu üç vaxt-
da başlanan fərzlər səhih olmaz. Günəş doğarkən, batarkən, gündüzün ortasında 
ikən. Bu üç vaxtda, əvvəlcədən hazırlanmış  cənazənin namazı, səcdəi tilavət və 
səcdəi-səhv də caiz deyildir. Günəş batarkən yalnız o günün əsr namazı qılınır.  
Yalnız nafilə  qılmaq məkruh olan iki vaxt vardır. Sübh namazının fərzini 
qıldıqdan sonra günəş doğana qədər və əsrin fərzini qıldıqdan sonra şamın fər-
zindən öncə nafilə qılmaq məkruhdur.  
 
İZAH (QÜTBLƏRDƏ NAMAZ VƏ ORUC): 
Hər məmləkətin namaz vaxtı o məmləkətin ekvatordan uzaqlığı  və möv-
sümlərə görə dəyişir:  
67 dərəcədən keçən şimal qütb dairəsinin şimalında olan soyuq məmləkət-
lərdə günəşin meyli çox olduğu zamanlarda şəfəq itmədən fəcr başlayar. Bunun 
üçün Baltik dənizinin şimal ucunda yayda gecə olmayıb, İşa və sübh namazları-
nın vaxtı başlamaz.  
Hanəfi məzhəbində vaxt namazın  şərti deyil, səbəbidir. Səbəb olmazsa, 
namaz fərz olmaz. O halda, belə məmləkətlərdə olan müsəlmanlara bu iki na-
maz fərz olmaz. Cənub yarımkürəsində hər yer dəniz olduğu üçün belə məmlə-
kət yoxdur. Şabanın otuzuncu gecəsi bir şəhərdə hilal (ay) görülüncə, bütün 
dünyada oruca başlamaq lazım olar. Gündüz görülən hilal gələcək gecənin hi-
lalıdır. [Qütblərə və Aya gedən müsəlmanın da, səfəri deyilsə, bu ayda gündüz-
ləri oruc tutması lazımdır. 24 saatdan daha uzun günlərdə, oruca saatla başlayar 
və saatla pozar. Gündüzü belə uzun olmayan bir şəhərdəki müsəlmanların za-
manına tabe olar. Əgər oruc tutmazsa, gündüzləri uzun olmayan yerə  gəlincə 
qəza edər.]  
 
 
AZAN VƏ İQAMƏT 
 
Azan hər kəsə bildirmək deməkdir. Beş vaxt namaz və qəza namazları üçün 
və Cümə namazında xatibin (xütbə oxuyan) qarşısında kişilərin azan oxuması 
sünnəti müəkkədədir. Qadınların azan və iqamət oxuması məkruhdur. Azan baş-
qasına vaxtı bildirmək üçün yüksək bir yerdə oxunur. Azan oxunarkən iki əli qal-
dırıb bir barmağını iki qulağın dəliyinə qoymaq müstəhəbdır. Qamət oxumaq 
azandan daha üstündür. Azan və iqamət qibləyə qarşı oxunur. Oxunarkən danış-
maq və salama cavab vermək olmaz. 

 63
 
AZAN VƏ İQAMƏT HANSI HALLARDA OXUNUR? 
 
1. Çöldə, bostanda yalnız və ya camaat ilə qəza qılarkən, kişilərin azanı və 
iqaməti yüksək səslə oxumaları sünnətdir. Azanı  eşidən insanlar, cinlər, daşlar 
qiyamət günü şahid olacaqlar. Bir neçə qəza namazını bir arada qılan, öncə azan 
və iqamət oxuyar. Sonrakı  qəzaları  qılarkən hamısına sadəcə iqamət oxuyar. 
Sonrakı qəzalarda azan oxumasa da olar.  
2. Evində yalnız və ya camaat ilə vaxt namazı qılan azan və iqamət oxumaz. 
Çünki o məhəlləki dəməsciddə oxunan azan və iqamət evlərdə də oxunmuş sayılır. 
Lakin oxumaları yaxşıdır. Məhəllə məscidində və camaatı müəyyən kimsələr olan 
hər məsciddə, vaxt namazı camaat ilə qılındıqdan sonra yalnız qılan kimsə azan və 
iqamət oxumaz. Yollarda olan və ya imamı  və müəzzini olmayan və camaatı 
müəyyən kimsələr olmayan məscidlərdə, müxtəlif zamanlarda gələnlər bir vaxtın 
namazı üçün müxtəlif camaatlar edərlər. Hər camaat üçün azan və iqamət oxunur. 
Belə məsciddə yalnız qılan da azan və iqaməti öz eşidəcəyi qədər səslə oxuyar.  
3.  Səfəri olanlar öz aralarindakı camaat ilə  də, yalnız qılarkən də azan və 
iqamət oxuyar. Yalnız qılanın yanında yoldaşları varsa, azanı tərk edə bilər. Sə-
fəri olan kimsə bir evdə yalnız qılarkən də azan və iqamət oxuyar. Çünki məscid-
də oxunan, onun namazı üçün olmaz. Səfəri olanlardan bəzisi evdə azan oxuyar-
sa, sonra qılanlar oxumaz.  
Ağıllı  uşağın, korun, vələdi-zinanın, azan oxumasını bilən cahil kəndlinin 
azan oxuması məkruhsuz caizdir. Cünüb kimsənin azan və iqamət oxuması, dəstə-
mazsız azan oxumaq, qadının, fasiqin (açıqdan günah işləyən) sərxoşun, ağılsız 
uşağın azan oxuması  və oturaraq azan oxumaq tahrimən məkruhdur. Bunların 
azanları təkrar oxunur. Azanın səhih olması üçün müəzzin, müsəlman və ağıllı ol-
malıdır. Mikrofon ilə oxumaq səhih olmaz.  
Fasiq kimsənin azanı səhih olmamasının səbəbi ibadətlərdə bunun sözü qə-
bul edilmədiyi üçündür. Fasiqin və mikrofon azanı ilə vaxtın gəldiyinə inanmaq 
olmaz. Bunun azanı ilə və ya verdiyi bir işarət ilə oruc pozulmaz. 
 Azana təzim və hörmət edənlər onu, hərflərini, kəlmələrini dəyişdirmədən, 
pozmadan, təğənni etmədən, minarəyə  çıxıb sünnətə uyğun oxuyanlar, yüksək 
dərəcələrə nail olacaqlar.  
Lakin azan sünnətə uyğun oxunmursa, məsələn bəzi kəlmələri dəyişdirilmiş, 
tərcümə edilmişsə və bəzi yerində təğənni edərək oxunursa və ya azan səsi, mik-
rofon deyilən alətdən gəlirsə, (çünki mikrofondan çıxan səs, imam və ya müəzzi-
nin səsi deyildir. Bunların səsi elektrik və maqnit halına dönür. Bu elektrik və 
maqnitin hasil etdiyi səs eşidilir) bunu eşidən heç bir kəlməsini təkrar etməz.  
 
İZAH (Azan mikrofon ilə oxunarmı?): 
Minarələrə qoyulan mikrofon müəzzin üçün bir tənbəllik vasitəsi olmuş, 
azanın qaranlıq otaqlarda oturaraq və sünnətə uymayaraq oxunmasına səbəb ol-

 64
muşdur. Əsrlərcə göylərə doğru uzanan mənəvi bəzəklərimiz minarələr də bu pis 
bidət üzündən bir mikrofon dirəyi halına gətirilmişdir. İslam alimləri fənnin kəşf 
etdiklərini həmişə yaxşı qarşılamış, məsələn mətbəənin qurulmasını təşviq etmiş, 
faydalı kitabların nəşr edilərək elmin yayılmasını istəmişlər. Radio və mikrofon-
la, hər yerdə faydalı nəşrlər edilməsi də islamiyyətin bəyəndiyi və faydalanacağı 
bir kəşf olduğu  şübhəsizdir. Lakin müsəlmanları azanın  şirin səsindən məhrum 
qoyaraq, ibadətləri mikrofonun cırmaqlayıcı səs ilə etmək zərərli olmaqdır. Mik-
rofonları  məscidlərə qoymaq lazımsız bir israfdır.  İmanlı  qəlblərə ilahi təsirlər 
edən saleh möminlərin səsləri yerinə, adətən kilsə zəngi kimi səs çıxardan bu alət 
yox ikən, minarələrdə oxunan azanlar və məscidlərdəki təkbir səsləri əcnəbiləri 
belə vəcdə gətirirdi. Hər məhəllədə oxunan azanları eşidərək məscidləri dolduran 
camaat,  Əshabi-Kiram zamanında olduğu kimi namazlarını huşu ilə  qılırdılar. 
Azanın möminləri həyəcana gətirən ilahi təsiri mikrofonun metalik səsləri ilə itir.  
Rəsulullah “sallallahü aləyhi və  səlləm” bir Hədisi-şərifində, “Hər kim 
azan səsi eşitdiyi zaman müəzzin ilə bərabər yavaşca oxusa, hər hərfinə min 
savab verilir, min günahı məhv olur” buyurdu.  
Azanı eşidən kimsə Qurani-Kərim oxuyursa da, eşitdiyini yavasça söyləmə-
si sünnətdir. “Hayyə ala”ları eşidincə bunları söyləməyib, “lə havlə vələ küvvə-
tə illə billəh” deyər. Azandan sonra salavat gətirilir. Sonra azan duası oxunur. 
İkinci “Əşhədü ənnə Muhammədən Rəsulullah” söyləyincə, iki baş barmağı-
nın dırnaqlarını öpdükdən sonra iki göz üzərinə sürtmək müstəhəbdır. İqamədə 
belə edilməz. 
 
AZANIN OXUNUŞU 
Allahü-əkbər.......................................................................4 dəfə 
Əşhədü ən lə iləhə illəllah..................................................2 dəfə 
Əşhədü ənnə Muhammədən Rəsulullah.............................2 dəfə 
Hayyə aləs-saləh.................................................................2 dəfə 
Hayyə aləl-fələh..................................................................2 dəfə 
Allahü-əkbər.......................................................................2 dəfə 
Lə iləhə illəllah...................................................................1 dəfə 
 
Yalnız sübh azanında, “Hayyə aləl-fələh”`dən sonra iki dəfə  “Əs-salətü 
xayrun minən-nəvm” oxunur.  
İqamətdə isə “Hayyə aləl-fələh”dan sonra iki dəfə “Qad qamə tis-salətü” 
deyilir.  
 
AZAN DUALARI: 
Rəsulullah “sallallahü aləyhi və səlləm” buyurdu ki: “Azan oxunarkən bu 
duanı oxuyun:  
“Və ənə əşhədü ən lə iləhə illallahü vahdəhu lə şərikələh və əşhədü ənnə 
Muhammədən abdühü və rəsulüh və raditü billəhi rabbən və bil-islami di-
nən və bi Muhammədin sallallahü aləyhi və səlləmə rəsulən nəbiyya”.  

 65
Yenə bir Hədisi-şəriflərində buyurdular ki, “Ey mənim ümmətim. Azan 
bitincə bu duanı da oxuyun: Allahümmə rabbə hazihid-da`vətit-tamməti 
vəs-salətil-qaiməti  əti Muhammədənil-vəsilətə  vəl-fədilətə  vəd-dərəcətər-rə-
fiatə vəbashü məqamən mahmudənil-ləzi vəadtəhü innəkə lə tuhlifül-miad”.  
 
AZAN KƏLMƏLƏRININ MƏNALARI: 
ALLAHÜ-ƏKBƏR:  Allahü təala böyükdür. Ona bir şey lazım  deyildir. 
Qullarının ibadətlərinə  də möhtac olmaqdan böyükdür. İbadətlərin Ona heç bir 
faydası yoxdur. Bu mühüm mənanı zehinlərdə yaxşı yerləşdirmək üçün bu kəlmə 
dörd dəfə söylənir.  
ƏŞHƏDÜ ƏN LƏ İLƏHƏ İLLƏLLAH: Qüruru, böyüklüyü ilə kimsənin 
ibadətinə möhtac olmadığı halda, ibadət olunmağa Ondan başqa kimsənin haqqı 
olmadığına şəhadət edər, əlbəttə, inanıram. Heç bir şey Ona bənzəməz.  
 
ƏŞHƏDÜ ƏNNƏ MUHAMMƏDƏN RƏSULULLAH:  
Muhammədin “aləyhi və alə alihissalətü vəssəlam”, Onun göndərdiyi Pey-
ğəmbəri olduğuna, Onun istədiyi ibadətlərin yolunu bildiricisi olduğuna və Alla-
hü təalaya ancaq Onun bildirdiyi, göstərdiyi ibadətlərin yaraşdığına şəhadət edər, 
inanıram.  
 
HAYYƏ ALƏS-SALƏH, HAYYƏ ALƏL-FƏLƏH:  Möminləri fəlaha 
(yaxşılığa), səadətə, qurtuluşa səbəb olan namaza çağıran iki kəlmədir.  
 
ALLAHÜ-ƏKBƏR: Ona layiq bir ibadəti kimsə edə bilməz. Hər hansı bir 
kimsənin ibadətinin Ona layiq, yaraşan olmasından çox böyükdür, çox uzaqdır.  
 
LƏ İLƏHƏ İLLƏLLAH: İbadətə, qarşısında alçalmağa haqqı olan ancaq 
Odur. Ona layiq ibadəti kimsə edə bilməməklə bərabər, Ondan başqa kimsənin 
ibadət olunmağa haqqı yoxdur.  
Namazın  şərəfinin böyüklüyü Onu hər kəsə, xəbər vermək üçün seçilmiş 
olan bu kəlmələrin böyüklüyündən anlaşılır.  
 
 
6.
 
NİYYƏT