Kitabüs-salat namaz kitabi

QÜSL (Boy dəstəmazı) 
 
Namazın doğru olması üçün dəstəmazın və qüslün doğru olması lazımdır. 
Cünüb (qüslsüz) olan hər qadının və kişinin, hayzdan (aybaşı) və nifasdan (do-
ğumdan sonra gələn qan) qurtulan qadınların, namaz vaxtının sonunda o namazı 
qılacaq qədər zaman qalınca, qüsl alması fərzdir. Cünüb olmaq, cima (cinsi mü-
nasibət) və ihtilam (yuxuda cünüb olmaq) ilə olar. Peyğəmbərimiz “sallallahü 
aləyhi və  səlləm” buyurur ki: “Qüsl almağa qalxan bir kimsəyə üzərindəki 
tük sayı qədər [yəni lap çox] savab verilir. O qədər də günahı əfv olar. Cən-
nətdəki dərəcəsi yüksəlir. Qüslü üçün ona veriləcək savab dünyada olan hər 
şeydən daha xeyirli olar. Allahü təala mələklərə - Bu quluma baxın! Gecə 
ərinmədən qalxıb, mənim əmrimi düşünərək cünublükdən qüsl edir. Şahid 
olun ki, bu qulumun günahlarını əfv etdim və bağışladım.” 
 Digər bir Hədisi-şərifdə, “Kirlənincə, tez qüsl alın! Çünki kiramən kati-
bin mələkləri cünüb gəzəndən inciyərlər” buyuruldu. İmami Qazali “rahmətul-
lahi aleyh” buyurdu ki: “Bir kimsə yuxuda mənə dedi ki, “Bir miqdar zaman cü-
nüb qaldım. İndi üzərimə atəşdən köynək geyindirdilər. Hələ də atəş içindəyəm”. 
Bir Hədisi-şərifdə  də, “Rəsm, it və  cünüb kimsə olan evə  rəhmət mələkləri 
girməz” buyuruldu.  
Namaz qılan və qılmayan hər kəs bir namaz vaxtını cünüb keçirərsə, çox acı 
əzab görəcəkdir. Su ilə yuyunmaq mümkün olmazsa təyəmmüm etməlidir. Cü-
nüb olan kimsələr aşağıdakıları edə bilməz:  
1- Heç bir namazı qıla bilməz. 
2- Qurani-Kərimə və ayətlərinə əl vura bilməz. 
3- Kəbəni təvaf edə bilməz. 
4- Məscid və camilərə girə bilməz.  
 

 50
 
QÜSLÜN FƏRZLƏRİ 
 
Hənəfi məzhəbində qüslün fərzləri üçdür:  
1- Ağzın içini yumaqdır. Ağzın içində iynə ucu qədər islanmayan yer qa-
larsa, dişlərin üstü və diş oyuqları islanmazsa qüsl olmaz.  
2- Burnu yumaqdır. Burnundakı quru kirin altına və ağızdakı çeynənilmiş 
çörəyin altına su keçməzsə, qüsl olmaz. Hanbəli məzhəbində, ağzı və burnu yu-
maq, dəstəmaz alarkən də, qüsldə də fərzdir. Şafii məzhəbində də qüsl edərkən 
niyyət etmək fərzdir.  
3- Bədənin hər yerini yumaqdır. Göbək içini, bığ, qaş, saqqalı və altların-
dakı dəriləri və başdakı saçları yumaq fərzdir. Dırnaqlarda, dodaq, göz qapağı və 
ya bədənin hər hansı bir yerində su keçirməyən maddələr olarsa, [dırnaqda lak 
olarsa], qüsl alınmış sayılmaz. 
 
 
QÜSLÜN SÜNNƏTLƏRI 
 
1- Öncə əlləri yumaq.  
2- Ədəb yerlərini yumaq.  
3- Bütün bədəni pislikdən təmizləmək.  
4- Qüsldən əvvəl dəstəmaz almaq, üzü yuyarkən qüslə niyyət etmək. Şafii 
məzhəbində niyyət etmək fərzdir.  
5- Bütün bədəni üç dəfə ovaraq yumaq.  
6- Bütün bədəni yuduqdan sonra iki ayağını yumaq.  
 
 
QÜSL NECƏ ALINIR? 
 
Sünnət üzrə qüsl belə alınır:  
1- Öncə, təmiz olsalar belə, iki əli və övrət yerini, bədənində nəcasət (pislik) 
olan yerləri yumalıdır.  
2- Sonra tam bir dəstəmaz almalı, üzünü yuyarkən qüslə niyyət etməlidir. 
Ayaqların altında su yığılmırsa, ayaqları da yumalıdır.  
3- Sonra bütün bədənə üç dəfə su tökməlidir. Öncə üç dəfə başa, sonra sağ 
çiyinə, sonra sol çiyinə tökməlidir. Hər töküşdə o tərəf tamam islanmalıdır. Bi-
rinci töküşdə ovmalıdır. Qüsldə bir üzvə tökülən su başqa üzvlərə axıdılarsa, ora 
da təmizlənir. Çünki qüsldə bütün bədən bir üzv sayılır. Dəstəmaz alarkən bir 
üzvə tökülən su ilə başqa üzv islanarsa, yuyulmuş sayılmaz. Qüsl tamam olunca, 
təkrar dəstəmaz almaq məkruhdur. Lakin qüsl alarkən dəstəmazı pozularsa, bir 
daha almaq lazım olar. 
Hənəfi məzhəbində dişlərin arası  və diş çuxurları islanmazsa, qüsl olmaz. 
Bunun üçün dişə karonka qoyulduqda və plomblandıqda qüsl səhih olmaz. İnsan 

 51
cənabətlikdən qurtula bilməz. Qızıl, gümüş və nəcs olmayan başqa maddələrdən 
edilən karonka və plomb altına su girməyincə, Hənəfi məzhəbi alimlərinin hamı-
sına görə, qüsl dəstəmazı caiz olmaz.  
Tahtavi, “Mərakıl-fəlah” haşiyəsi, 96-cı səhifəsində və ayrıca bunun tərcü-
məsi olan “Neməti-İslam” kitabında belə yazır: Bir Hənəfinin öz məzhəbinə gö-
rə edə bilmədiyi bir işi edə bilməsi üçün Şafii məzhəbini təqlid etməsində bir 
maneə yoxdur. “Bahr-ür-raik”  və  “Nehr-ül-faik” kitablarında da belə yazıl-
mışdır. Lakin bu işi edərkən, o məzhəbin şərtlərini də yerinə yetirmək lazımdır. 
Məcburiyyət, zərurət olmadan və  şərtlərinə riayət etmədən təqlid edərsə, buna 
“müləffiq” deyilir ki, asanları toplayan deməkdir. Bu, caiz deyildir.  
Öz məzhəbindəki bir fərzi edə bilməyən kimsənin yalnız bu fərzi etməsi 
üçün başqa məzhəbi təqlid etməsi lazımdır. Amma bu işi edərkən təqlid etdiyi 
məzhəbin  şərtlərini də yerinə yetirməlidir. Karonka və plomb qoyduran Hənəfi 
məzhəbindəki bir müsəlmanın Maliki [və ya Şafii] məzhəbini təqlid etməsi üçün 
qüsldə, dəstəmaz almaqda və namazda niyyət edərkən İmami Malikə [və ya İma-
mi Şafi-yə] tabe olduğunu xatırlaması kifayət edər. Yəni qüsl dəstəmazı almağa 
başlayarkən, “Niyyət etdim qüsl  almağa və Maliki [və ya Şafii] məzhəbinə 
tabe olmağa” sözünü qəlbindən keçirən bir kimsənin qüslü səhih olar. Ağzında 
karonka və ya plomb dişi olan Hənəfi məzhəbindəki bir kimsə belə niyyət edincə 
qüslü, yəni boy dəstəmazı səhih olar. Cünüblükdən qurtular, təmiz olar. Maliki 
[və ya Şafii] məzhəbini təqlid edincə, dəstəmazı və namazları səhih olar. Karon-
ka və plomb dişi olmayanlara da imam ola bilər.  
Şafii məzhəbini təqlid edənin imam arxasında Fatihə surəsini oxuması, özü-
nün və ya başqasının səvətəyninə, yəni iki dəstəmaz pozma üzvlərinə əli ovucu 
(içi) ilə toxunarsa və nikah ilə alması haram olan 18 qadından başqa qadının də-
risinə dərisi dəyərsə dəstəmaz alması, dəstəmaza niyyət etmiş olması və az nəca-
sətdən də çəkinməsi lazımdır. Qurani-Kərimi tutacağı zaman da Şafii məzhəbinə 
görə  dəstəmazlı olması lazımdır. Hənəfi məzhəbində olan bir yolçunun Şafii 
məzhəbini təqlid edərək, zöhr ilə əsr, şam ilə işa namazlarını cəm edərək birlikdə 
qıla bilməsi üçün Şafii məzhəbinə görə dəstəmazlı olması lazımdır.  
 
 
QADINLARIN HAYZ (AYBAŞI) VƏ NİFAS (DOĞUŞDAN SONRA 
GƏLƏN QAN) HALLARI 
 
On bir cür qüsl vardır. Beşi fərzdir. Bunlardan ikisi qadının hayz və nifas-
dan qurtulandan sonra qüsl almasıdır.  
İbni Abidin “Mənhəl-ül-varidin” adındakı əsərində deyir ki: Hər müsəlman 
kişinin və qadının elmi-hal öyrənməsi fərz olduğunu fiqh alimləri söz birliyi ilə 
bildirdi. Hər müsəlman qadının hayz və nifas məlumatlarını öyrənməsi fərzdir. 
Hər müsəlman kişinin evlənəcəyi zaman hayz və nifas məlumatlarını öyrənmələ-
ri lazımdır. Evləndikdən sonra xanımına da öyrətməlidir.  

 52
Hayz,  8 yaşını bitirib 9 yaşına girmiş  və sağlığı  yerində bir qızdan və ya 
“adət günlərinin” son dəqiqəsindən 15 gün keçmiş olan qadından gələn və ən az 
3 gün davam edən qana deyilir. Ağdan başqa hər rəngə və bulanıq olana hayz qa-
nı deyilir. Bir qız hayz görməyə başlayınca, yetkinlik çağına girər və qadın hök-
mündə olub dinıin əmr və qadağanlarından məsul olar. Qan görüldüyü andan kə-
sildiyi günə qədər olan günlərin sayına “Adət günü” deyilir. Bu zamanın ən azı 
3, ən çoxu 10 gündür. Hər qadının öz adətinin gün sayını və saatını bilməsi la-
zımdır. 8 yaşını tamamlayan qıza anasının, anası yoxsa, nənələrinin, bacılarının, 
xala və bibilərinin hayz və nifas elmini bildirmələri fərzdir.  
Nifas- qadından doğuşdan sonra gələn qana deyilir. Bu qanın ən az müddəti 
yoxdur. Qan kəsildiyi zaman dərhal qüsl almalıdır. Ən çox zamanı 40 gündür. 40 
gün tamam olunca qan kəsilməsə də, qüsl edib, namaza başlayar. 40 gündən sonra 
gələn qan istihaza, “yəni üzr” olar. Qadınların nifas günlərini də əzbərləmələri la-
zımdır.  
İstihaza [üzr qanı], üç gündən, yəni 72 saatdan beş dəqiqə belə az olan və 
yəni başlayan üçün 10 gündən çox sürən və yeni olmayanlardan adətdən çox 
olub, 10 günü də aşan və hamilə, 55 yaşını keçmiş (ayisə) qadınlardan, 9 yaşın-
dan kiçik qızlardan gələn qanlara deyilir. Bu qan xəstəlik  əlamətidir. Uzun za-
man axması təhlükəli olub, həkimə müraciət etməsi lazımdır.  
Istihaza günlərində olan qadın tez-tez burnu qanayan kimi olub, bu halda 
namaz qıla bilər və oruc tuta bilər.  
Hayz və nifas halında ikən qadın namaz qıla bilməz və oruc tuta bilməz. Tila-
vət və şükr səcdəsi edə bilməz. Qurani-Kərimə toxuna biıməz. Cami və məscidə 
girə bilməz, Kəbəni təvaf edə bilməz. Cinsi münasibətdə ola bilməz. Təmizlənincə, 
oruclarını qəza edər, namazlarını qəza etməz. Qadının hayzın başladığını ərinə bil-
dirməsi lazımdır. Peyğəmbərimiz “sallallahü aləyhi və səlləm” “Hayzın başladığı-
nı və bitdiyini ərindən gizləyən qadın məlundur [lənətlənmiş]” buyurdu. Hayz 
və nifas kəsilincə həmən qüsl edib yuyunmaq fərzdir. Allahü təalanın əmridir. 
Nikahın getməsinə, yəni boşanmağa səbəb olan çox söz vardır. İmanın get-
məsindən qorxduğu kimi nikahın getməsindən də çox qorxmaq lazımdır.  
 
Haqq Təala, intiqamını yenə qul ilə alar.  
Bilməyən “elm-i lədünni”, anı qul etdi sanar.  
Cümlə əşya Xaliqindir, qul əli ilə işlənər.  
Əmri Bari olmayınca, sanma bir çöp tərpənər!  
 
 
TƏYƏMMÜM 
 
Təyəmmüm torpaqla təmizlənmək deməkdir. Dəstəmaz almaq və ya qüsl et-
mək üçün su olmazsa və ya su olduğu halda, istifadə edilməsi mümkün olmayan 
vəziyyətlərdə təmiz torpaq, qum, kirəç və daş kimi torpaq cinsindən olan təmiz 

 53
bir şey ilə hənəfidə vaxt girmədən öncə də təyəmmüm edilir. Digər üç məzhəbdə 
vaxt girmədən öncə caiz deyildir. Təyəmmüm dəstəmaz və qüsl üçün bir 
asanlıqdır. Dinimizdə torpaq ilə  təyəmmüm də su ilə  təmizlənmək kimidir. 
Dinimiz bir çox kirliliyin torpaq ilə təmizlənə biləcəyini açıqca bildirir.  
Təyəmmümü lazım edən başlıca hallar bunlardır:  
1. Dəstəmaz və qüsl üçün təmiz su tapmamaq (şəhərdə hər zaman su axtar-
maq fərzdir).  
2. Sudan istifadə etməyə mane olan xəstəlik, su istifadə edincə soyuqdan öl-
mək və ya xəstə olmaq təhlükəsinin olması.  
3. Suyun yanında düşmən və ya yırtıcı, zəhərli heyvanın olması.  
4. Həbsdə olub, sudan istifadə edə bilməmək.  
5. Ölümlə təhdid edilmək.  
6. Səfəri olub yanında içmə suyundan artıq suyun olmaması.  
7. Quyudan su çıxarmaq imkanının olmaması.  
 
 
TƏYƏMMÜMÜN FƏRZLƏRİ 
 
Təyəmmümün fərzi üçdür: Dəstəmaz almaq və qüsl etmək üçün təyəmmüm 
eynidir. Yalnız niyyətləri fərqlidir. Dəstəmaz üçün edilən təyəmmüm ilə qüsl 
edilmiş olmaz. Eyni təyəmmümün qüsl üçün də səhih olması üçün qüsl üçün də 
niyyət etmək lazımdır.  
1- Niyyət etmək. 2- İki əlin içini təmiz torpağa sürtüb, üzün hər yerini məsh 
etmək. 3- Əlləri təmiz torpağa vurub, öncə sağ və sonra sol qolu məsh etmək.  
Təyəmmümün fərzi ikidir, deyənlər də vardır. İkinci və üçüncü fərzi bir fərz 
olaraq söyləyirlər. İki şəkli də doğrudur.  
 
 
TƏYƏMMÜMÜN SÜNNƏTLƏRİ 
 
1. Bəsmələ ilə başlamaq.  
2. Torpağa ovucun içini qoymaq.  
3. Ovucları torpaq üzərində irəli və geri çəkmək.  
4. Ovucda torpaq varsa, torpaq qalmayana qədər iki əli, baş barmaqları ilə 
bir-birinə vurmaq.  
5. Əlləri torpağa qoyarkən barmaqları açmaq.  
6. Əvvəla üzü, sonra sağ qolu, sonra sol qolu məsh etmək.  
7. Dəstəmaz alır kimi tez etmək.  
8. Qollarda və üzdə məsh edilməyən yer buraxmamaq.  
9. Təyəmmümdən öncə umduğu yerdə su axtarmaq.  
10. Əlləri torpağa vuraraq qüvvətlə qoymaq.  
11. Qolları yuxarıda izah edilən şəkildə məsh etmək.  
12. Barmaqların arasını məsh etmək və edərkən üzüyünü oynatmaq.  

 54
 
TƏYƏMMÜMDƏ BUNLARA DİQQƏT ETMƏLİDİR 
 
1. Dəstəmazsız bir kimsə tələbəsinə göstərmək üçün təyəmmüm edərsə, bu 
təyəmmümlə namaz qıla bilməz.  
2. Təyəmmüm ilə namaz qıla bilmək üçün yalnız təyəmmümə niyyət etmək 
kifayət deyil. Namaz üçün də niyyət etmək lazımdır.  
3. Bir torpaqdan bir neçə kimsə  təyəmmüm edə bilər. Çünki təyəmmüm 
edilən torpaq və buna bənzəyənlər müstaməl (istifadə edilmiş) olmaz. Təyəm-
mümdən sonra əldən, üzdən tökülən toz müstaməldir.  
4.  Şafii və hanbəlidə  təyəmmüm yalnız torpaq ilə edilir. Digər məzhəbdə 
torpaq cinsindən olan hər təmiz  şey ilə üzərində bunların tozu olmasa belə, tə-
yəmmüm edilir. Yanıb kül olan və ya istidə əriyə bilən şeylər torpaq cinsindən 
deyildir. Ona görə də agac, ot, taxta, dəmir, düyü, yağlı boya ilə boyanmış divar, 
mis, qızıl, şüşə ilə təyəmmüm edilə bilməz. Qum ilə olar. İnci, mərcan ilə olmaz. 
Əhəng və gips ilə yuyulmuş mərmər, sement, zərsiz plitka, zərsiz farfor, palçıq 
ilə olar. Palçıqdakı su yarıdan azdırsa, bununla təyəmmüm edilir.  
5. Bir təyəmmüm ilə müxtəlif namaz qılmaq caizdir.  
6. Səfəri, iki kilometrdən az məsafədə su olacağını əlamətlərlə və ya ağıllı, 
həddi-büluğa çatmış  və adil bir müsəlmanın xəbər verməsi ilə çox zənn etdiyi 
zaman, hər tərəfə doğru 200 metr gedərək və ya birini göndərərək axtarması fərz 
olar. Çox zənn etməzsə, suyu axtarması lazım olmaz.  
7. Bir kimsə suyu soruşmadan təyəmmüm edib namaza dursa, sonra yanında 
olan adil bir şəxsdən su olduğunu xəbər alsa, dəstəmaz alıb namazını iadə edər 
(yenidən qılar).  
8. Səfərdə iki kilometrdən uzaqda su varkən, təyəmmüm ilə namaz qılmaq 
caizdir.  
9. Əşyası arasında su olduğunu unudan kimsə şəhərdə, kənddə deyilsə, tə-
yəmmüm ilə namaz qıla bilər.  
10. Suyun bitdiyini zənn edən kimsə namazdan sonra suyunu görsə, təyəm-
müm ilə qıldığı namazı iadə edər.  
11. Səfərinin yanında olanlardan su istəməsi vacibdir. Su verməzlərsə, na-
mazı təyəmmüm ilə qılar. Yoldaşı suyu bazardakı qiymətinə satarsa, artıq pulu 
olan səfərinin satın alması lazımdır. Sahibi suyunu çox baha qiymətə satarsa tə-
yəmmüm ilə  qılması caizdir. Bazar qiymətinə alacaq artıq pulu yoxsa yenə  tə-
yəmmüm edər.  
12. Çöldə, yollarda içmək üçün qoyulan su varkən, təyəmmüm edilə bilər.  
13. Su az isə, cünüb olan kimsənin hayzlı qadından, dəstəmazsızdan və me-
yiddən öncə yuyulması lazımdır. Suyun sahibi başqalarından öncə yuyunar. Sa-
hibləri ayrı-ayrı olan sular, bir yerə toplanınca, öncə meyid yuyulur.  
14. Cünüb bir kimsə  təyəmmüm etdikdən sonra dəstəmazı pozulsa, cünüb 
olmaz. Az su varsa, yalnız dəstəmaz alar.  

 55
15. Cünüb kimsənin bədəninin yarıdan çoxu yara və ya çiçək, qırmızı kimi 
isə, təyəmmüm edər. Dərisinin çoxu sağlam isə və yaralı qismləri islatmadan yu-
ması mümkün isə, qüsl edər. Yaralı qismləri islatmadan yuyuna bilməzsə, yenə 
təyəmmüm edər.  
 
 
TƏYƏMMÜM NECƏ EDİLİR? 
 
1. Öncə cünüblükdən və ya dəstəmazsızlıqdan təmizlənmək üçün niyyət edilir. 
Təyəmmüm ilə namaz qıla bilmək üçün yalnız təyəmmümə niyyət etmək kifayət 
etməz. İbadət olan bir şeyi, məsələn, cənazə namazı, tilavət səcdəsi etmək üçün dəs-
təmaz və ya qüsl üçün təyəmmüm etməyə niyyət lazımdır. Təyəmmümə niyyət 
edərkən dəstəmaz ilə qüslü ayırmağa ehtiyac yoxdur. Dəstəmaz üçün niyyət edilərsə 
cünüblükdən də  təmizlənmiş olur. Cünüblükdən təmizlənməyə niyyət edilən tə-
yəmmüm ilə namaz qılına bilər. Dəstəmaz üçün ikinci təyəmmümə ehtiyac yoxdur. 
2. İki qolu dirsəklərindən yuxarı çirməli olaraq iki əlin içini təmiz torpağa, daşa, 
torpaq və ya kirəç sürtülmüş divara sürtüb ən az üç barmağı dəyməklə iki ovucu ilə 
üzünü bir dəfə məsh etmək, yəni sürtmək. Əli üzünün iynə ucu qədər yerinə dəyməzsə, 
təyəmmüm edilmiş olmaz. Üzü tam məsh edə bilmək üçün ovuclar açıq və dörd bar-
maq bir-birinə yapışıq və iki əlin iki uzun barmaqlarının ucları bir-birlərinə  dəymiş 
olaraq ovuc içləri saç kəsiminə qoyub, çənəyə doğru yavasça endirilir. Barmaqlar üfüqi 
vəziyyətdə alnı, göz qapaqlarını, burnun iki yanını, dodaqların üzərlərini və çənənin üz 
qismini yaxşıca sürtməlidir. Bu əsnada ovucun iç tərəfi də yanaqları sürtər.  
3. İki ovucu təkrar torpağa sürtüb bir-birinə çırparaq tozu-torpağı silkələdik-
dən sonra öncə sol əlin dörd barmağının içi ilə sağ qolun alt üzünü barmaq ucun-
dan dirsəyə doğru sürtüb sonra qolun iç üzünü sol ovuc içi ilə dirsəkdən ovuca 
qədər sürtüb və sonra sol baş barmaq içi ilə sağ baş barmağın çölünü sürtməkdir. 
Üzüyü çıxarmaq lazımdır. Sonra yenə belə sağ əl ilə sol qol məsh edilir. Əl içini 
torpağa sürtmək lazımdır. Torpağın, tozun əldə qalması şərt deyildir.  
Dəstəmaz və qüsl üçün təyəmmüm eynidir.  
 
 
TƏYƏMMÜMÜ POZAN ŞEYLƏR 
 
Təyəmmümü lazım edən üzr halı aradan qalxınca, su tapılnca, dəstəmazı və 
qüslu pozan hallarda təyəmmüm də pozulur.  
 
 
DƏSTƏMAZIN, QÜSLÜN VƏ TƏYƏMMÜMÜN FAYDALARI 
 
İbadət məqsədiylə edilən hər iki təmizlik bədən sağlığımız üçün çox fayda-
ları hasil etməkdədir. Bədən faydaları ilə yanaşı, ruh sağlığı tərəfdən də faydası 
çoxdur. Təsbit edilən saysız faydalarından bəzilərini belə sıralaya bilərik:  

 56
1. Gündəlik həyatımızda əllərimizin toxunmadığı yer, mikrob qalmır. Məhz 
dəstəmaz alarkən əl, üz və ayaqları yumaq, dəri xəstəlikləri və iltihabları üçün ən 
gözəl bir qorumadır. Mikroblar, parazit bakteriyaların bəziləri vücuda dəri yoluy-
la daxil olurlar.  
2. Tənəffüs sistemimizin gözətçiliyini edən burunu yumaqla toz və mikrob-
ların bədənə daxil olmasının qarşısı alınmış olur.  
3. Üzün yuyulması  dərini qüvvətləndirir, başdakı  ağırlığı  və yorğunluğu 
yüngülləşdirir. Damarları və sinirləri hərəkətə  gətirir. Davamlı olaraq dəstəmaz 
alanların yaşlansalar belə, üzlərindəki gözəlliklərin getməməsi bu səbəbdəndir.  
4. Cünüblüyə səbəb olan hallarda böyük bir enerji sərf etməkdə, qəlb və dövran 
sürəti artmaqda, tənəffüs sürətlənməkdədir. Bədənin həddən artıq işləməsi ilə  də 
yorğunluq, əldən düşmə, keylik və tənbəllik hiss edilməkdə, ümumiyyətlə zehni fə-
aliyyətlər olduqça zəifləməkdədir. Qüsl ilə bədən əvvəlki gümrahlığı qazanır. Bədəni 
müəyyən vaxtlarda davamlı yumaq qoruyucu həkimlik tərəfdən fövqəladə önəmlidir. 
5. Bədənimizin normalda bir statik elektrik tarazlığı vardır. Bədənin sağ-
lamlığı bu elektrik tarazlıq ilə yaxından əlaqəlidir. Bu tarazlıq psixoloji gər-gin-
liklər, iqlim şərtləri, geyim əşyaları, yaşama və iş yerləri və bu arada qüslü lazım 
etdirən hallarla pozulur. Bu elektrikli yük, hirsli halda normaldan 4 dəfə, qüslu 
lazım etdirən hallarda 12 dəfə çoxalmaqdadır. İndiki vaxtda ultra qırmızı şüalarla 
dərinin çöl hissəsinin xüsusi rəsmləri çəkilmiş, bu rəsmlərdə cinsi münasibətdən 
sonra bədənin bütün səthinin artıq statik elektrik təbəqəsiylə örtüldüyü isbat 
edilmişdir. Bu təbəqə  dərinin oksigen alış-verişinə  əngəl olduğu kimi, dərinin 
rənginin pozulmasına və tez qırışmasına səbəb olur. Bu vəziyyətdən qurtulmaq 
üçün bədənin iynə ucu qədər yeri belə quru qalmayacaq şəkildə tamamən yuyul-
ması lazımdır. Beləcə su zərrələri mənfi elektrik gərginliyini alaraq, bədəni tor-
paqlayır və yenidən normal vəziyyətə qaytarır. Bu baxımdan qüsl tibbi tərəfdən 
də mütləq edilməsi lazım olan bir təmizlikdir.  
6. Dəstəmaz və qüslün dövran sistemi üzərində də müsbət təsirləri olmaqda-
dır. Damarlardakı sərtləşmə və daralmanın qarşısını alır. Dəstəmazda bir xəbər-
darlıq vardır. Limfa sistemi, ən vacib mərkəzlərindən biri olan burun arxası və 
badamçıqlar yuyularaq xəbərdar edilir. Ayrıca boyun və yanlarının yuyulması 
da, limfa sisteminə təsir edər. Dəstəmaz və qüsllə asanlaşan limfa dövran sayə-
sində, limfa deyilən döyüşçü hüceyrələr bədəni zərərli ünsürlərdən qoruyur və 
bədən dayanıqlığını artırır.  
7. Su olmadığı zaman torpaqla edilən təyəmmüm də böyük ölçüdə vücudda-
kı statik elektriki yox edir.  
 
 
2. NƏCASƏTDƏN TƏHARƏT 
 
Bədəndə, paltarda və namaz qılınacaq yerdə  nəcasətin, kirin olmamasıdır. 
Baş geyimi, başlıq, sarıq, məst və ayaqqabı da paltardan sayılır. Boyuna sarılı şa-
lın sallanan qismi namaz qılan ilə birlikdə hərəkət etdiyi üçün paltardan sayılır 

 57
və bu hissəsi təmiz olmazsa, namaz qəbul olmaz. Döşəyin, ayaq basdığı və başını 
qoyduğu yeri təmiz olunca, başqa yerində nəcasət olarsa, namaz qəbul olar. Çün-
ki döşək şal kimi bədənə bitişik deyildir. Lakin qapalı şüşə içində sidik daşıyanın 
namazı caiz olmaz. Çünki şüşə sidiyin meydana gəldiyi yer deyildir. [Bundan an-
laşılır ki, cibində qapalı odekolon, spirt,yod şüşəsi və ya qapalı qutudakı qanlı 
yaylıq, nəcs parça varsa, namaz qılmaq caiz deyildir.] İki ayağın basdığı və səcdə 
etdiyi yerin təmiz olması lazımdır. Nəcasət üstünə örtülü parça, şüşə, neylon üs-
tündə namaz qəbul olur. Səcdədə ətəkləri quru nəcasətə dəyərsə, zərəri olmaz.  
Dəridə, paltarda, namaz qılınan yerdə, “dirhəm miqdarı” və ya daha çox 
ağır nəcasət yox isə, namaz qəbul olarsa da, dirhəm miqdarı olarsa, tahrimən 
məkruh olar və yumaq vacib olar. Dirhəmdən çox isə, yumaq fərz olar. Az isə 
yumaq sünnətdir.  Şərabın damcısını da yumaq fərzdir.  İmameynə  [İmamı  Əbu 
Yusüf və İmamı Muhammədə] görə və digər üç məzhəbdə ağır nəcasətlərin ha-
mısının zərrəsini belə yumaq fərzdir. Nəcasət miqdarı bulaşdığı zaman deyil, na-
maza durarkən olan miqdarıdır. Dirhəm miqdarı qatı nəcasətlərdə bir misqal, yə-
ni 4,8 qram ağırlığındadır. Axıcı  nəcasətlərdə açıq  əlin ovucundakı suyun üzü 
genişliyi qədər səthidir. Bir misqaldan az olan qatı nəcasət paltarın ovuc içindən 
daha geniş üzünə yayılınca namaza mane olmur.  
Nəcasət iki cürdür:  
1.  Ağır Nəcasət:  İnsandan çıxan zaman dəstəmaz və ya qüslə  səbəb olan 
hər  şey,  əti yeyilməyən heyvanların (yarasa xaric)  və balalarının üzülmüş, 
tabaqlanmamış dərisi, əti, pisliyi və sidiyi, insanın və bütün heyvanların qanı və 
spirt, leş, donuz əti və hin quşlarının pisliyi və yük heyvanlarının, qoyun və 
keçinin nəcasətləri murdar, yəni ağırdır.  
2. Yüngül Nəcasət: Yüngül olan nəcasətlərdən bir üzvə və paltarın bir qis-
minə bulaşınca, bu qism və ya üzvün dörddə biri qədəri namaza zərər verməz. 
Əti yeyilən dörd ayaqlı heyvanların sidiyi və əti yeyilməyən quşların pisliyi yün-
güldür. Göyərçin, sərçə  və  bənzərləri kimi əti yeyilən quşların pisliyi təmizdir. 
Şərabın, ənbiqlənmə ilə əldə edilən raki və spirt ağır nəcasət olub, içilməsi şərab 
kimi haramdır. Namaz qılarkən, qan, spirt və alkoqollu içkilər, paltardan və dəri-
dən yuyulub təmizlənməlidir. Uçmaqla təmiz olmaz. Bunlar olan şüşə və bənzər-
ləri cibdən çıxarılmalıdır. Nəcasət, hər təmiz su ilə, dəstəmaz və qüsl alınmış su 
ilə, sirkə və gül suyu kimi axıcı mayelərlə təmizlənir. Dəstəmazda, qüsldə istifa-
də edilən suya “müstaməl su” deyilir. Bu su təmizdir. Lakin hadəsi təmizləyici 
deyildir. Bununla nəcasət təmizlənər. Lakin dəstəmaz alınmaz və qüsl edilməz.