53
— inson uchun jondan aziz hisoblangan muqaddas dargoh — Vatanning istiqloli,
erki va mustaqilligi uchun ajnabiy dushmanlarga qarshi murosasiz kurashish
jamiyat har bir a’zosining oliy insoniy burchi ekanligi haqidagi fikr-
mulohazalardir. O’rta Osiyo xalqlarining Eron ahmoniylari bosqiniga qarshi
kurashini badiiy aks ettiruvchi To’maris va Shiroq to’g’risidagi rivoyatlar aytib
o’tgan fikrimizga misol bo’ladi.
To’maris haqidagi qissada massagetlar malikasi To’maris timsolida Eron
bosqinchilariga qarshi kurashdagi mardligi, dovyurakligi, jasorati, donishmandligi,
Vatanga sadoqati, dushmanlarga nisbatan ziyrak va xushyorligi chuqur bayon
etilgan. Vatanini himoya qilish, erksevarlik, vatanparvarlik ajdodlarimizning qon-
qoniga singib ketganligi Shiroq to’g’risidagi tarixiy rivoyatda ham chuqur va har
taraflama ochib berilganligini eslatib o’tish mumkin.
O’rta Osiyoda yashagan avlod-ajdodlarimizning falsafiy fikrlari haqida
qimmatli ma’lumotlarga ega bo’lishimizda “Avesto”, “Behistun”, “Bundaxishn”,
“Denkard” singari yozma yodgorliklar muhim tarixiy hujjat sifatida alohida
ahamiyatga ega.
Ko’xna Xorazm zaminida bundan qariyb uch ming yil ilgari yaratilgan eng
mo’’tabar, qadimgi nodir qo’lyozma — “Avesto” Amu va Sirdaryo oralig’ida
yashagan ajdodlarimizning biz avlodlarga qoldirgan ma’naviy, tarixiy, falsafiy,
huquqiy merosidir”. “Avesto”' ayni zamonda bu qadim o’lkada buyuk davlat,
buyuk ma’naviyat, buyuk madaniyat bo’lganidan guvohlik beruvchi tarixiy
hujjatdirkim, uni hech kim inkor eta olmaydi”
1
.
“Avesto”
da aks etgan asosiy falsafiy g’oyalar, diniy e’tiqodning
yetakchi tushunchalari tarixiy shaxs Zardusht (Zardust) nomi bilan bog’liq. Uning
nomiga nisbatan din ham shunday nom bilan, ya’ni zardushtiylik deb ataladi.
Zardusht, manbalarning ko’rsatishicha, taxminan miloddan avvalgi 570-yillarda
tug’ilgan bo’lib, yetmish yetti yoshida ibodat qilayotgan chog’ida dushman
xoinlaridan biri tomonidan orqasidan xanjar sanchib o’ldirilgan. Zardushtga
1
Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q. - T.:“O’zbekiston”, 1998.-10-bet.
|