Корпоратив идаряетмя

Səhmdarlar

1. Açıq tipli şirkətlərin institusional səhmdarları özlərini yalnız investor deyil, həmçinin həmsahib hesab etməlidirlər.

Biz hesab edirik ki, kollektiv (institusional) səhmdarlar özlərini açıq tipli şirkətlərin sadəcə investoru deyil, həmsahibləri hesab etməlidir. Məhz sahibkarlar digərlərindən daha yüksək dərəcədə mülkiyyətə hörmətli münasibətə və uzunmüddətli planda ondan alınan gəlirin yüksəldilməsinə meyllidirlər. Məhz sahibkarlar digərlərindən daha yüksək dərəcədə müəssisənin daimi gəlirliliyi və artımı barədə qayğılanırlar.

2. Səhmdarlar şirkətin cari fəaliyyətinin idarə edilməsində iştirak etməməlidirlər.

Korporasiyanın menecmentinin fəaliyyəti üzərində nəzarəti direktorlar həyata keçirməlidir. Səhmdarlar korporasiyanın bilavasitə idarə edilməsində iştirak etməməlidirlər.

3. Səhmdarlar direktorların fəaliyyətini müntəzəm müzakirə etməlidirlər.

Səhmdarlar direktorların təqdimatı (direktorlar şurasına təyinatlar üzrə komitəyə namizədlərin təqdimatı vasitəsilə) və seçilməsi (etimadnamə və ya digər səsvermə üsulları vasitəsilə) proseslərində iştirak etməlidirlər. Səhmdarlar şuraya seçilmiş direktorların işini müntəzəm müzakirə etməlidirlər.

4. Səhmdarlar direktorların işini qiymətləndirmək üçün şirkətin və şuranın fəaliyyəti haqqında məlumata malik olmalıdırlar.

Sahibkar rolunu icra etmək istəyən səhmdarlar korporasiyanın biznesinin və onun işlədiyi şəraitin mahiyyətini anlamalıdırlar. Səhmdarlar yalnız bu məlumata malik olduqdan sonra direktorların işini səmərəli qiymətləndirə və şirkətin fəaliyyəti üzərində lazımi nəzarəti həyata keçirə bilərlər.

5. Səhmdarların hamısı üçün ümumilikdə yeganə olan – korporasiyanın uzunmüddətli rifahına nail olunması məqsədini hər bir səhmdar anlamalı və ona hörmətlə yanaşmalıdır.

Səhmdarlar anlamalıdırlar ki, mülkiyyətçilərin müxtəlif qrupları müxtəlif məqsədlərə və investisiya gözləntilərinə malik ola bilər. Həmçinin səhmdarlar nəzərə almalıdırlar ki, korporasiyanın uzunmüddətli rifahı səhmdar qruplarının hamısı üçün ümumi məqsəddir və korporasiyanın səhmlərini aldıqları andan bu ümumi məqsəd onların məqsədinə çevrilir. Səhmdarlar digər səhmdarların hesabına öz şəxsi məqsədlərinin gerçəkləşməsi naminə korporasiyaya təzyiq göstərməməlidir. Direktorlar və menecerlər şirkəti elə idarə etməlidirlər ki, onun uzunmüddətli sabitliyi və mənfəətliliyi təmin edilsin. Korporasiyanın qəbul etdiyi işgüzar qərarlar şirkətin uzunmüddətli artımı və uğurunun perspektivi hesabına qısamüddətli mənfəət məqsədi güdməməlidir. Səhmdarlar şirkətin uzunmüddətli gəlirliyini pozmaq qabiliyyətində olan heç bir addımı atmamalıdır.

Müxtəlif maraqları təmsil edən şəxslər və qruplar arasında bu problemlər üzrə dialoqlar vasitəsilə razılığın əldə olunması korporativ idarəetmə prinsiplərinin sonrakı inkişafına müsbət təsir göstərər.

QOŞMA 2

1991-ci ilin mayında Maliyyə Məlumatı üzrə Şura, London Fond Birjası və Mühasibat İşçilərinin Həmkarlar İttifaqı Böyük Britaniyada korporasiyaların idarə edilməsinin maliyyə aspektlərinə baxan komitə təsis ediblər. Komitə Adriano Kedbyurinin sədrliyi altında korporasiyaların şuralarının maliyyə məlumatının və hesabatının verilməsi normaları haqqında hesabatı tərtib edib və aşağıdakı məsələlər üzrə bir sıra tövsiyələr verib:

• şirkətin fəaliyyəti haqqında məlumatın müzakirəsi və səhmdarlara, digər maliyyə marağı olan təşkilatlara və şəxslərə verilməsi üzrə icraçı və müstəqil direktorların məsuliyyəti;

• direktor şuraları nəzdində audit üzrə komitələrin təşkili;

• auditorların başlıca vəzifələri, eləcə də auditor yoxlamalarının həcmi və əhəmiyyəti;

• səhmdarlar, şuralar və auditorlar arasında əlaqələr.

Komitənin tövsiyələri hesabatın yekun hissəsində «Uğurlu fəaliyyət kodeksi» formasında toplanıb. Kodeks aşağıda verilir.