Korxona iqtisodiyoti

IQTISODIY AXBOROTLARNI TASNIFI

Iqtisodiy axborotlar

Hududiy shakllanishi bo`yicha		Shakllanish stadiyalari bo`yicha		Harakati bo`yicha		Mazmuni bo`yicha		Rasmiylashtirish shakllari bo`yicha (hisobot turlari)
Ichki		Birlamchi (to`g‘-ridan to`g‘ri tuzatiladigan)		Kirish		Nazariy		Tezkor
Tashqi		Ikkilamchi (hisobotlar, statistik ma’-lumotnomalar)		Chiqish		Strategik		Statistika
						Kon’yuktura (holatni bildiruvchi)		Buxgalteriya hisobi
						Tezkor		Tanlab olingan (kuzatish yuli bilan)
						Rejalar normativi va normalar		Muddatga
						Hisobotlar

Iqtisodiy axborotlar to`g‘risida xabarlar ko`rsatkichlar orqali ifodalanadi. Ko`rsatkichlar natural, qiymat, absolyut va nisbiy o`lchov birliklarda namoyon bo`ladi. Ko`rsatkichlar to`g‘risida tegishli boblarda so`z yuritiladi.

Iqtisodiy axborotlarni namoyon bo`lishi belgilangan yoki qabul qilingan hujjatlar orqali amalga oshiriladi.
Bozor iqtisodiyotiga o`tish Respublikamizda iqtisodiyotni tarkibini tubdan o`zgartirilishiga olib keldi. Mulk shakllari, iqtisodiyotni tarkibi tubdan o`zgardi. Eski ma’muriy-buyruqbozlik tizimiga asoslangan «Xalq xo`jaligi balansi» hisobot va statistika ko`rsatkichlar tizimi talabga javob bermay qoldi. Shu sababli, 1993 yil 28 sentyabrdagi O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining XIII-sessiyasida «Davlat statistikasi to`g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilindi. Bu qonunda respublika statistika organlarini huquqlari, vazifalari, mas’uliyatlari belgilangan.
Ushbu qonunga binoan O‘zbekiston Respublikasi jahonning 150-dan ortiq mamlakatlarida ishlatilayotgan «Milliy hisobot tizimi»ga o`tdi. «Milliy hisobot tizimi» - yaxlit jamlama iqtisodiy-statistik ko`rsatkichlar to`plami bo`lib, tayyor mahsulot ishlab chiqarish va xizmat ko`rsatish, yalpi Milliy Daromadni yaratish, taqsimlash va iste’mol jarayonlarini o`zida mujassamlashtirgan hisobot va statistika tizimidir. Bunda ishlab chiqarish bilan bir xil uslubda xizmat ham Milliy daromad yaratishda hisobga olinadi va o`lchanadi.
Eski «Xalq xo`jaligi balansi» tizimi asosan davlat boshqaruv organlari, tarmoq vazirliklarini va idoralarini boshqaruv vazifasini bajarishga qaratilgan vazifalarini axborot bilan ta’minlashga qaratilgan bo`lsa, yangi «Milliy hisobot tizimi» tadbirkorlikni, har xil korxonalar, ularni birlashmalari assotsiatsiyalarni, konsernlar, korporatsiyalar, fondlarni, alohida ilmiy-tadqiqot muassasalarini, aholini, chet ellik investorlarni va nihoyat davlatni tegishli organlarini statistik axborotlar bilan ta’minlashga qaratilgan.


Tayanch iboralar: jamiyat, iqtisod, fan, moddiy borliq, ob’ekt, korxona, predmet, madaniyat, hodisa, jarayon, iqtisodiy reallik, xo`jalik mexanizmi, metod, usul, dialektika, induksiya, deduksiya, analiz, sintez, kuzatish, eksperiment, sistemali tahlil, modellashtirish, ekstropolyatsiya, interpolyatsiya, axborot, ko`rsatkich.
Takrorlash uchun savollar

1. 
   Insoniyat o`z hayotida qanday iqtisodiy muammolarga duch keladiQ
   
2. 
   Fan nimaQ
   
3. 
   Iqtisod so`zini mazmunini yoritib bering.
   
4. 
   Iqtisodiy fanlar tizimiga qanday fanlar kiradiQ
   
5. 
   Korxona iqtisodiyoti fani iqtisodiy fanlar tizimida qanday o`rin egallaydiQ
   
6. 
   Korxona iqtisodiyoti fanining iqtisodiyotni rivojlantirishdagi ahamiyatini ochib bering.
   
7. 
   Korxona iqtisodiyoti fanining ob’ekti deganda nimani tushunasizQ Unga olimlar qanaqa ta’riflar beradiQ Ushbu kitobda keltirilgan ta’riflardan tashqari biz qanaqa ta’riflarni o`qiganmizQ
   
8. 
   Korxona iqtisodiyoti fani predmeti bo`lib nimalar hisoblanadiQ
   
9. 
   Ishlab chiqarish omillarini aytingQ U nima orqali qayerda birlashadiQ
   
10. 
    Xo`jalik mexanizmiga ta’rif bering. Uning elementlarini tushuntiring.
    
11. 
    O‘zbekiston Respublikasini bozor iqtisodiyotiga o`tishdagi ustuvor yo`nalishlarini mazmunini tushuntiring.
    
12. 
    Korxona iqtisodiyoti fanining vazifalari nimalardan iboratQ
    
13. 
    Qanday omillardan fanning vazifasi kelib chiqadiQ
    
14. 
    Usul nimaQ
    
15. 
    Korxona iqtisodiyoti fanining usullariga ta’rif bering. Ularni mazmunini yoriting.
    
16. 
    Axborot nimaQ
    
17. 
    Qanaqa axborotlar turlari mavjudQ
    
18. 
    Axborotlar qanday alomatlar bo`yicha tasniflanadiQ
    
19. 
    Ko`rsatkichlar deganda nimani tushunasizQ
    
20. 
    Qanday ko`rsatkichlarni siz bilasizQ
    
21. 
    O‘zbekiston Respublikasida axborotlarni qanday tizimi ishlatiladiQ Uni mazmunini yoritib bering.