Kuvanova Shahnoza Omonovna nemis tili fanidan mukammal qo‘llanma

51	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		392		50		80
130
	38 – Mavzu: Ravish ergash gapli qo‘shma gap (Der Modalsatz)		396		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		397		50		80		130
	39 – Mavzu: Sabab ergash gapli qo‘shma gap (Der Kausalsatz)		399		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		399		50		80		130
	40 – Mavzu: Maqsad ergash gapli qo‘shma gap (Der Finalsatz)		403		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		403		50		80		130
	41 – Mavzu: Shart ergash gapli qo‘shma gap (Der Konditionalsatz)		406		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		407		50		80		130
	42 – Mavzu: Natija ergash gapli qo‘shma gap (Der Konsekutivsatz)		408		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		409		50		80		130
	43 – Mavzu: Qiyos ergash gapli qo‘shma gap (Der Komparativsatz)		410		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		411		50		80		130
	44 – Mavzu: To‘siqsiz ergash gapli qo‘shma gap (Der Konzessivsatz)		415		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		416		50		80		130
	45 – Mavzu: Miqdor-daraja ergash gapli qo‘shma gap (Der Restriktivsatz)		417		80		100		180
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		418		50		80		130
	46 – Mavzu: Ko‘chirma va o‘zlashtirma gap (Die direkte und indirekte Rede) 46.1 Kon‘yunktivning o‘zlashtirma gaplarda qo‘llanishi (Der Gebrauch des Konjunktivs in der indirekten Rede) 46.2 Kon’yunktivning ergash gaplarda qo’llanishi (Der Gebrauch des Konjunktivs im Satzgefüge)		419		100		200		300
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		423		50		80		130
	47 – Mavzu: Murakkab qo‘shma gap (Der mehrfach zusammengesetzte Satz)		427		80		100		180
	48 – Mavzu: Kiritma (Der Schaltsatz)		428		80		100		180
	Variant XIV		428		50		80		130
	49 – Mavzu: Tinish belgilari (Satzzeichnen, Interpunktionen)		435		100		200		300
	Variant XV		437		50		80		130
	III-QISM III - TEIL Landeskunde (Mamlakatshunoslik)				1000		2260		3860
	50 – Mavzu: Deutschland		445		80		100		160
	51 – Mavzu: Die Deutschen Bundesländer 51.1 Bayern - Das größte Bundesland 51.2 Hessen - mitten in Deutschland 51.3 Deutsche Bundesländer: Niedersachsen 51.4 Nordrhein-Westfalen, bevölkerungsreichstes Bundesland der BRD 51.5 Rheinland-Pfalz 51.6 Das Saarland - ein kleines Bundesland 51.7 "Schleswig-Holstein - Land zwischen den Meeren" 51.8 Brandenburg - Natur und Kultur 51.9 Deutsche Bundesländer: Mecklenburg-Vorpommern 51.10 Thüringen - das "grüne Herz" Deutschlands 51.11 "Muster-Ländle" Baden-Württemberg 51.12 Deutsche Bundesländer: Sachsen-Anhalt 51.13 Deutsche Bundesländer: Sachsen 51.14 Berlin - die deutsche Hauptstadt 51.15 Bremen, Hanse- und Handelsstadt 51.16 Hamburg - Tor zur Welt		445		150		400		600
	52 – Mavzu: Staatlicher Aufbau von Deutschland 52.1 Die Symbole der BRD		465		100		300		500
	53 – Mavzu: Die weltberühmten Menschen 53.1 Gotthold Ephraim Lessing 53.2 Johann Wolfgang von Goethe 53.3 Johann Christoph Friedrich von Schiller 53.4 Wilhelm von Humboldt 53.5 Heinrich Heine 53.6 Ludwig van Beethoven 53.7 Wolfgang Amadeus Mozart 53.8 Wilhelm Conrad Röntgen 53.9 Martin Luther.		468		150		300		550
	54 – Mavzu: Feiertage in Deutschland 54.1 Die Weinachten		473		100		300		500
	55 – Mavzu: Das Land, wo man Deutsch spricht 55.1 Österreich		476		150		300		550
	55.2 Schweiz
	56 – Mavzu: Die Sehenswürdigkeiten der BRD 56.1 Der Reichstag 56.2 Der Alexanderplatz 56.3 Die Berliner Mauer 56.4 Das Brandenburger Tor 56.5 Berliner Dom		478		150		400		650
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		480		60		100		130
	Variant XVI		487		60		100		130
IV – Qism IV- Teil				1200		2240		3840
	57 – Mavzu: Sinonimlar ( Synonyme)		495		200		400		700
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		506		50		80		130
	Variant XVII		509		50		80		130
	58 – Mavzu: Antonimlar (Antonyme)		517		200		400		700
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		523		50		80		130
Variant XVIII		525		50		80		130
	59 – Mavzu: Maqollar ( Sprichwörter )		534		200		400		700
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		548		50		80		130
	Variant XIX		549		50		80		130
	60 – Mavzu: Nemischa-o’zbekcha frazeologik lug’at (Deutsch-usbekisches phraseoligisches Wörterbuch) 60.1 Qisqacha mavzulashtirilgan so‘zlar Kurze temathische Wörter 60.2 Ko’p ma’moli so’zlar (Vieldeutigkeit)		559		200		400		700
	Mavzu yuzasidan test topshiriqlari		593		50		80		130
	Variant XX		597		50		80		130
					14330		28610		42940
	Variant javoblari		607
	Адабиётлар рўйхати (Literaturverzeichnis)		616

I-QISM I - TEIL
FONETIKA
NEMIS ALIFBOSI


A B C D E F G H I J K L M N
a b c d e f g h I j k l m n
[a:] [be:] [tse:] [de:] [e:] [εf:] [ge] [ha:] [i:] [jot:] [ka:] [εl] [εm] [εn]

O P Q R S T U V W X Y Z
o p q r s t u v w x y z
[o:] [pe:] [ku:] [εr] [εs] [te:] [u:] [fao] [ve:] [iks] [ypsilon] [tsεt]
Ää a-Umlaut, Öö o-Umlaut, Üü u-Umlaut, ß es-zet
1-MAVZU : ALFAVIT
Tilda harflarning muayyan tartibda joylashtirilishiga alfavit deyiladi.
Nemis tili alfavitida 26 ta harf bo‘lib, ulardan 6 tasi unli (a,e,i,o,u,y) qolgan 20 tasi undoshdir. Har bir tilda bo‘lganidek, nemis tili harflari ham bosma va yozma, katta va kichik yozilish shakllariga egadir. Nemis tilidagi 26 ta harf 45 ta tovushni ifodalaydi. Har bir harfning qanday tovushni ifodalashi uning so‘zdagi o‘rni, boshqa harf bilan birikib kelishiga bog‘liq bo‘ladi. Quyida ana shunday holatlarni ko‘rib chiqamiz;
1. Nemis tilidagi ,,a” harfi so‘zdagi o‘rnidan qat’i nazar bitta tovushni ifodalaydi. Nemis [a] tovushi o‘zbek [o] tovushiga o‘xshab o‘qiladi: Ada, Adler, Anna.
2. Nemis tilidagi ,,b” harfi so‘zdagi o‘rniga ko‘ra ikki tovushni anglatadi:
a) unlilardan oldin va ikki unli o‘rtasida o‘zbekchadagi jarangli portlovchi [b] tovushi singari o‘qiladi: baden, abends, aber, eben.

2. 
   Bo‘g‘in va so‘z oxirida hamda jarangsiz undoshlardan oldin esa ,,b” harfi jarangsizlanadi va o‘zbekchadagi jarangsiz [p] tovushidek o‘qiladi: ab, lebt, Herbst.
   

3. Nemis ,,c,,harfi ikki tovushni anglatadi. Bu harf a,o,u unlilaridan oldin kelsa, o‘zbekchadagi [k] (Café, Conto) kabi i, e, ie, ä, ü, ö unlilaridan oldin esa o‘zbekchadagi (ts) tovushiga o‘xshab o‘qiladi: Cäsar, Cent.Bu harf nemis tiliga xos emas, ya’ni u asli nemischa bo‘lgan so‘zlarda uchramaydi. Uni faqat nemis tiliga boshqa tillardan kirib kelgan so‘zlardagina uchratish mumkin. Shu sababli bu harf so‘zning qaysi tildan qabul qilinganligiga ko‘ra boshqacha talaffuz qilinishi ham mumkin. Masalan: italyancha Cello-chello, fransuzcha Centime-satim o‘qiladi.
4. Nemis “d” harfi ikki xil o‘qitiladi.Unlilardan oldin va ikki unli o‘rtasida kelsa, o‘zbekchadagi jarangli [d] tovushidek:der, das, baden, Leder; so‘z va bog‘in oxirida kelsa, [t] tovushiga yaqin talaffuz qilinadi, [t] aytilsa ham, “d” yoziladi: Land, Band, Herdmeister.
5. Nemis “e” harfining o‘qilish xususiyati to‘rt xil:
a) ochiq bo‘g‘in, shartli yopiq bo‘g‘in, urg‘uli bo‘g‘in oxirida o‘zbek tilidagi “yemoq, yemirilish” so‘zlaridagi [e] kabi o‘qiladi. Leda, Weg, Helena.
b) yopiq bo‘g‘in, qo‘sh undosh, ikki yoki undan ortiq tovushlardan oldin kelsa, o‘zbekchadagi etik, eshik so‘zlaridagi [e] tovushidek o‘qiladi: Sendung, Bett.
v) urg‘usiz bo‘g‘inda kelgan “e” harfi reduksiyaga uchraydi, ya’ni zaif o‘qiladi. Bu “Murmellaut” deyiladi. Bu tovushning talaffuzi o‘zbek tilida so‘zning oxirgi bo‘g‘inida keladigan [i] (bordi) tovushining o‘qilishiga o‘xshab ketadi: andere.
g) “i” unlisidan keyin kelgan “e” harfi o‘qilmaydi, [i] tovushining cho‘zib o‘qilishini bildirib, cho‘ziqlik belgisi xizmatini o‘taydi: sie, liegen, Tier.
6. Nemis “f” harfi o‘zbekchadagi [f] tovushi kabi o‘qiladi: Fabrik, Fenster, fett.
7. Nemis “g” harfi ikki xil talaffuz qilinib, unlilardan oldin yoki ikki unli o‘rtasida kelsa, o‘zbekchadagi jarangli [g] tovushiga o‘xshab o‘qiladi: gehen, Gans, gut.
Bo‘g‘in so‘z oxiri va jarangsiz tovushlardan oldin kelsa, o‘zbekchadagi [q] tovushiga yaqin o‘qiladi, lekin “g” harfi [q] tovushidek o‘qilsa ham, yozuvda “g” yoziladi: Weg, liegt.
Bu harf fransuz tilidan kirib kelgan ayrim so‘zlarda ,,jurnal” so‘zidagi [j] tovushiga o‘xshab o‘qilishi ham mumkin: Genie-geniy, genieren-uyalmoq.
8. Nemis “h” harfini o‘qishda ikki narsaga e’tibor berish lozim:
a) so‘z va bo‘g‘inning boshida kelgan “h” harfi o‘zbek tilidagi jarangsiz [h] tovushiga o‘xshab o‘qiladi: haben, woher?, dahin, Hase.
b) unlidan keyin, ikki unli o‘rtasida kelgan “h” harfi o‘qilmaydi, u faqat oldida kelayotgan unlining cho‘ziqligini bildiradi: Bahn, Lohn, sehen, gehen.
9. Nemis “i” harfi o‘zbek [i] tovushiga o‘xshab o‘qiladi. Faqat “i” harfining cho‘ziq (liegen) va qisqa (Kind) talaffuz qilinish holatlariga e’tibor berish lozim.
10. Nemis “j” harfi o‘zbek tilidagi [y] tovushiga yaqin ifodalanadi: Junge, jubeln bu harf ayrim chet tillardan kirgan so‘zlarda [j] yoki [x] tovushi kabi o‘qilishi mumkin: Juri-jyuri, Journal-jurnal, Jose-xose.
11. Nemis “k” harfi o‘zbek [k] harfidek o‘qiladi: Karte, kommen, Kur.
12. Nemis “l” harfi [l] tovushiga nisbatan biroz yumshoqroq talaffuz qilinadi: Liebe, Land.
13. Nemis “m” harfi o‘zbekchadagi lab-burun [m] tovushiga yaqin turadi: Mann, Mutter, kommen, Lamm.
14. Nemis “n” harfi o‘zbekcha burun [n] tovushi kabi o‘qiladi: Name, kennen.
15. Nemis “o” harfi so‘zdagi o‘rnidan qat’iy nazar, o‘zbekcha “o‘tin, o‘tov” so‘zlaridagi [o‘] tovushiga o‘xshab talaffuz qilinadi: Lohn, Mond, Politik.
16. Nemis [p] harfi o‘zbek tilidagi jarangsiz [p] tovushidek o‘qiladi, faqat nemis tilida u biroz zarbliroq o‘qilishi lozim: Pappel, Mappe, pendeln.
17. Nemis “q” harfining talaffuzi o‘zbekchadagi [k] tovushiga o‘xshab ketadi. U asosan nemis tilida chet tillardan kirgan so‘zlarda uchraydi. “Q” harfi “u” harfi bilan birga kelsa [kv] deb o‘qiladi: bequem, Qual, Quadrat, quaken, Quarz.
18. Nemis “r” harfining o‘qilishi uning so‘zda kelish o‘rniga bog‘liq bo‘ladi:
a) so‘z va bo‘g‘in boshida, unlilardan oldin, ikki unli o‘rtasida undoshlar bilan birga kelganda, o‘zbek tilidagi [g‘] ga o‘xshab o‘qiladi: Rabe, Regen, aroma
b) urg‘usiz bo‘g‘inlarda yarim unli, yarim undoshlik xususiyatini kasb etib, o‘zbek tilidagi [r] kabi talaffuz etiladi: Mutter, Bücher, Verhör.
Bu tovush talaffuzni mukammalroq egallash uchun sof nemischa nutqni eshitish va unga taqlid qilib mashq qilish tavsiya etiladi.
19. Nemis “s” harfi uch xil o‘qilish shakliga ega:
a) unlilardan oldin va ikki unli o‘rtasida o‘zbekcha [z] tovushiga yaqin o‘qiladi: Sand, lesen
b) bo‘g‘in va so‘z oxirida o‘zbekcha [s] tovushidek talaffuz qilinadi: Maske, Haus.
v) “s” harfi so‘z (o‘zak) boshida p, t undoshlaridan oldin kelsa, o‘zbekchadagi [sh] tovushi kabi o‘qiladi, faqat sal shovqinliroq talaffuz etiladi: Sport, Student.
20. Nemis “t” harfi o‘zbekcha jarangsiz portlovchi [t] tovushiga ancha yaqin bo‘lib, faqat sal zarbliroq o‘qilishi kerak: Tante, Tisch, Bett.
Chet tillardan kirib kelgan ayrim so‘zlarda [ts] bo‘lib ham o‘qiladi:Aktion.
21. Nemis “u” harfi o‘zbekcha [u] tovushiga o‘xshaydi: Uta, Hut, unten, Ruhe.
22. Nemis “v” harfi ikki xil o‘qiladi.
a) nemischa so‘zlarda o‘zbekchadagi [f] tovushi kabi o‘qiladi, lekin “f” kabi o‘qilsa ham [v] yoziladi: Vater, vier, von.
b) nemis tiliga boshqa tillardan kirib kelgan so‘zlarda o‘zbek tilidagi [v] tovushi kabi o‘qiladi: November, Nerven, Verb.
23. Nemis “w” harfi o‘zbekcha [v] tovushiga juda yaqin: Wand, Weber, Löwe.
24. Nemis “x” harfi o‘zbekchadagi [ks] kabi o‘qiladi: Text, Alexander.
25. Nemis “y” harfi ikki xil o‘qiladi. Birinchi holatda uy, kuy so‘zlaridagi [u] tovushi kabi o‘qiladi: Analyse.
Ikkinchi shakli o‘zbekcha [i] ga o‘xshab ketadi. U asosan chet tillardan kirgan so‘zlarda uchraydi: Jury –jyuri.
26. Nemis “z” harfi o‘zbekcha [ts] tovushi kabi o‘qiladi: Zone Zimmer, Arzt.
Yuqorida aytib o‘tilgan tovushlardan tashqari yana ayrim tovushlar borki, ular muayyan harflarning birikuvidan tashkil topadi:
1. “c” va “h” harflari “ch” (tse –ha) birikmasini tashkil qiladi va bu birikma uch xil o‘qiladi.
a) “ch” harflar birikmasi a, o, u unlilari, au diftongidan keyin kelsa, o‘zbekchadagi “taxta, paxta” so‘zlaridagi [x] tovushiga o‘xshab o‘qiladi va u [x] axlaut nomi bilan yuritiladi: Bach, doch, Buch.
b) “ch” harflar birikmasi i, e, ä, ö, m, n, l, r, ei, eu, äu tovushlaridan keyin kelsa, h kabi o‘qiladi. Bu tovush [ς] ixlaut deb yuritiladi. Bu undosh tovush jarangsiz, sirg‘aluvchi, til o‘rta undosh tovushdir. Uni talaffuz qilish uchun til o‘rtasi tekis ko‘tarilib, orqa qismi tanglayning orqaroq qismiga yaqinlashtiriladi, tilning uchi esa pastki tishlar milkiga tekkizilib, o‘pkadan kelayotgan havo oqimi til va tanglay oralig‘ida hosil bo‘lgan tor bo‘shliqdan chiqaziladi: ich, echt, Bäche, Löcher.
v) “ch’’ harflar birikmasi “s’’ harfidan oldin kelsa [k] tovushini beradi: wachsen.
g) “ig” harflar birikmasi (qo‘shimchasi) ham so‘z oxirida ixlaut bo‘lib o‘qiladi: richtig, wenig
2. “sch“(es-tse-ha) harflar birikmasi bilan [sh] tovushini beradi. Nemischa [sch]
o‘zbekchaga qaraganda sal shovqinliroq o‘qiladi: Schule, waschen.
3. “tsch” (te-es-tse-ha) harflar birikmasi [ch] tovushni bildirib, o‘zbekcha [ch]ga qaraganda sal shovqinliroq o‘qiladi: Kutscher, Tschirtschik.
4.“Sh’’ (es-ha) harflar birikmasi [j] tovushiga o‘xshab o‘qiladi va bu harflar birikmasi faqat boshqa tillardan kirgan so‘zlarda uchraydi: Shukow Shenja.
5. “ng“ (en-ge) harflar birikmasi anglaut deyiladi va u o‘zbekchadagi [ng] tovushiga biroz o‘xshab talaffuz etiladi: lang, Menge, singen.
6.“n“ harfi o‘zak tarkibida “k“ harfidan oldin kelsa ham, [ng] day o‘qiladi: danken.
7. “ck“ (tse-ka) harflar birikmasi o‘zbekchadagi [k] kabi o‘qiladi: Ecke, Decke.