M. G. Safin, yu. S. Ruziyev, B. S. Aliqulov biologik faol va dorivor moddalar biotexnologiyasi

3. AMINOKISLOTALARNI MIKROORGANIZMLAR HUJAYRALARI 
YORDAMIDA BIOSINTEZLASH
. 
Tayanch iboralar
: piruvat, 3-fosfogliserat, otquloqsirka kislota, alfa-keto-
glutar kislota, fosfoenoil piruvat-eritroza-4-fosfat, 5-fosforibozil-1-pirofosfat, ATF, 
auksotrof va boshqaruvchi mutantlar, L-glutamin kislota, L -prolin, 
Sorun. 
Glutamicum
,
L-lizin, L-treonin, aromatik aminokislotalar. 
 
3.1. Aminokislotalar biosintezi uchun xizmat qiladigan moddalar 
Ma`lumki, mikrob hujayralari oqsillari tarkibiga aminokislotalarning 20 tadan 
iborat bo`lgan to`liq tarkibi kiradi va bu prototrof 
mikroorganizmlar 
aminokislotalarni oziqa muhitidagi karbon, azot va oltingugurt tutuvchi 
birikmalaridan 
biosintezlaydi. 
Karbonning 
manbayi 
sifatida 
karbonsuvlar, 
karbonvodorodlar va ularning oraliq oksidlanish mahsulotlari bo`lishi mumkin. 
Karbon manbalari sifatida karbonsuvlarning: glikolizi, ularning Entner-Dudarev yo`li 
bilan almashinuvi va pentozafosfat, shuningdek, uch karbon kislotalar sikli kabi 
ketma-ket keladigan metabolitik jarayonlarning kechishi tufayli hosil bo`ladigan 
oraliq mahsulotlar xizmat qiladi. Bu aminokislotalarning sonini ko`p bo`lishiga 
qaramay, hamma vaqt ularning biosintezi uchun deyarli bir xil modda xizmat qiladi 
va 
faqat 
gistidinning 
sintezigina 
o`ziga 
xos 
jihatga 
ega. 
2-Jadvalda 
aminokislotalarning biosintezida ishtirok etadigan hamma oraliq moddalar va ulardan 
hosil bo`ladigan aminokislotalar keltirilgan. 

---

- 19 - 
2-Jadval 
Aminokislotalarning biosintezi uchun xizmat qiladigan moddalar va ulardan 
hosil bo`ladigan aminokislotalar 
Aminokislotalar biosintezi uchun