M u n d a r I j a

Xorijiy motor moylarining klassifikatsiyasi.

Mamlakatimizda zamonoviy avtomobillarni ishlab chiqarilishi va xorijiy rusimdagi avtomobillarini ko’payishi munosabatida xorijiy moylar ham ko’plab ishlatilmoqda.
Xorijiy motor moylari qovushqoqlik va ekspluatatsion tariflari bilan klassifikatsiyalanadi. Moylarning qovushqoqlik klassifikatsiyasi SAE J 300 "Motor moylarining qovushqoqlik sinflari" standarti asosidadir. Shu standart bo’yicha 100 ⁰C dagi va past haroratdagi moy qovushqoqligiga mos holda belgilanish kiritilgan.
«Kamminz» dvigatellarida Amerikaning SAE va ASTM jamiyatlari tomonidan tasdiqlangan motor moylari ko’llaniladi. Bunday moylar Respublikamiz qishloq ho’jaligida birinchi marta ko’llanilayotganligi sababli, ularga qisqacha tavsif berib o’tish lozim.
SAE moylari qovushqoqlik va èkspulatatsion xossalari bilan baholanadi. Bu moylar dvigatelning ishlash mavsumiga qarab bir nechta qovushqoqlik sinflariga bo’linadi. SAE klassifikatsiyasi 5W, 10W, 15W va 20W sinfidagi moylar uchun –18 S va 100 C haroratlardagi, 20, 30, 40 va 50 sinifidagi moylar uchun esa faqat 100 C harortdagi qovushqoqlik ko’rsatkichlarini belgilaydi.
Amerika neft instituti (ARJ) tomonidan qo’yilgan moylar dvigatelining ish sharoitiga mos bo’lishi shart.
Yozgi moylar qo’yidagicha belgilanadi:SAE 20, SAE 30, SAE 40, SAE 50.
Qishki moylar qo’yidagicha belgilanadi: SAE OW, SAE 5W, SAE 10W, SAE 15W, SAE 20W.
Hamma mavsumda ishlatiladigan moylar qo’yidagicha belgilanadi: SAE 10W-40, SAE 15W-50, SAE 20W-50, SAE 15W-40.
Shuni eslatish kerakki, SAE sinfi faqat moyning qovushqoqligini ta’sirlaydi, uning vazifasi to’g’risida ma’lumot bermaydi.
Moyning ekspluatatsion xossa kategoriyasi uni qo’llanish miqyosi bo’yicha aniqlanadi. Ko’p tarqalgan APJ moy klassifikatsiyasi benzin dvigatellari uchun qo’yidagi kategoriyalarni belgilanadi: SA, SB, SC, SD, SE, SG, SH, SJ.
Dizel dvigatellari uchun:
CA, CB, CC, CE, CF-4, CF-2, CF-6.
Universal moylar ikkita ko’rinishda belgilanadi: SF/SD, CG/CE, SH/CC, SJ/CE, PS.
Kastrol(1) va Shel(2) kompaniyalari ishlab chiqarayotgan maylari ta’sirlari 6 jadvalda keltirilgan.
6 jadval
1.ENGIL AVTOMOBILLAR DVIGATELLARI UCHUN MOYLAR