M ü n d ə r I c a t

Bəzi aqrosfer obyektlərində ən mühüm təbii radionuklidlərin miqdarı, Bk/kq 

 

Aqrosfer obyekti 

40

K 

226

Ra 

232

Th 

238

U 

Torpaqda

* 

90...720 

6...2500 

25 (7...50) 

25(10...50) 

Bitkidə

** 

95...500 

1,9.10

-2 

...0,5 

4.10

-3

 

2,4 - 6,0.10

-3

 

Süddə  

40 

3,7-8,7.10

-2 

4.10

-3 

1,2.10

-4 

Ətdə 

70 

1,6...7,4.10

-2

 

4.10

-3

 

4,9...1,2.10

-2 

  

*

Torpağın 0-25 sm dərinliyində ; 

**

Məhsuldar orqanlar   

    

Aqrosferdə  texnogen  radionuklidlərin  əsas  mənbələri  ona  nüvə  silah-

larının,  eləcə  də  atom  elektrik  stansiyalarının  və  digər  müəssisələrin  tam 

nüvə  yanma  reaksiyalarından  atılan  tullantlardakı  uzunmüddətli  radionuk-

lidlərin  qalıq  miqdarıdır.  Bu  müəssisələrdə  radioaktiv  tullantılara  etinasız 

yanaşma nəticəsində onlar ətraf mühitə yayılır və kənd təsərrüfatı zəncirində 

miqrasiyaya daxil olur. Son dövrlərdə insanın kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin 

müxtəlif sahələrində nüvə texnologiyalarının sayı artır, bu zaman radionuk-

lidlərin  biosferə  daxil  olması  istisna  olunmur.  Ətraf  mühit  üçün  texnogen 

radionuklidlərin  çox  ciddi  mənbələrindən  biri  atom  sənayesində  və  nüvə 

energetikasında  radiasiya  qəzalarıdır.  1957-ci  ildə  cənubi  Uralda  və 

Uindskeyldə  (B.Britaniyada),  1986-cı  ildə  Çernoblda  AES-dakı  qəza 

biosferə ciddi zərər vurdu. Ətrafa yayılan radionuklidlər 30 km radiusda ölü 

sahə  yaratdı. Kənd təsərrüfatının kimyalaşmasının artması təbii radionuklid 

tərkibli gübrələrin və meliorantların tətbiqini çoxaltmağa gətirir. Bu, əsasən,  

mineral  gübrələrin  alınmasında  istifadə  olunan  bəzi  dağ  xammalının 

238

U, 

232

Th  və  onların  parçalanmasının  törəmə  məhsulları  ilə  zəngin  olmasıyla 

bağlıdır.